Bài giảng Thống kê doanh nghiệp - Chương 6: Thống kê giá thành sản phẩm

CHƢƠNG 6 
THỐNG KÊ GIÁ THÀNH 
SẢN PHẨM 
NỘI DUNG 
6.1. Khái niệm, ý nghĩa và phân loại giá thành sản 
phẩm 
6.2. Khái niệm, phân loại chi phí sản xuất 
6.3. Thống kê sự biến động của giá thành sản phẩm 
6.4. Nghiên cứu sự biến động của giá thành sản phẩm 
6.5. Phân tích ảnh hưởng của các khoản mục chi phí đến sự 
biến động của giá thành sản phẩm 
2 
6.1. Kh¸i niÖm, ý nghÜa vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n 
phÈm 
6.1.1 Khái niệm 
 Giá thành sản phẩm là chỉ tiêu biểu hiện bằng tiền 
của toàn bộ hao phí lao động sống, hao phí lao động 
quá khứ và các chi phí cần thiết khác mà doanh 
nghiệp đã bỏ ra có liên quan đến khối lượng sản 
phẩm hay khối lượng công tác, lao vụ đã hoàn thành. 
6.1.2. Ý nghĩa 
 * Ý nghĩa của chỉ tiêu giá thành sản phẩm 
 - Giá thành là chỉ tiêu chất lượng tổng hợp phản ánh 
trình độ tổ chức sản xuất và trình độ quản lý sản 
xuất cuả các doanh nghiệp vì giá thành cao hay thấp 
sẽ quyết định hiệu quả sản xuất kinh doanh của 
doanh nghiệp và là điều kiện để doanh nghiệp tồn tại 
và phát triển trên thị trường. 
6.1. Kh¸i niÖm, ý nghÜa vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n 
phÈm 
* Ý nghĩa của chỉ tiêu giá thành sản phẩm 
 - Giá thành sản phẩm là thước đo mức hao phí để 
sản xuất và tiêu thụ một đơn vị sản phẩm hay một 
khối lượng sản phẩm, do đó là căn cứ để xác định 
hiệu quả hoạt động SXKD của DN. 
 - Giá thành còn là một công cụ quan trọng của DN để 
kiểm tra, giám sát tình hình sử dụng chi phí trong 
quá trình hoạt động SXKD, qua đó xem xét hiệu quả 
của các biện pháp tổ chức và kỹ thuật mà DN thực 
hiện. 
 - Giá thành còn là căn cứ quan trọng để DN xây dựng 
chính sách giá bán sản phẩm hợp lý, đảm bảo vừa có 
lợi nhuận nhưng vẫn nâng cao khả năng cạnh tranh 
của DN trên thị trường. 
6.1. Kh¸i niÖm, ý nghÜa vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n 
phÈm 
* Ý nghĩa của công tác hạch toán thống kê giá 
thành 
 - Đối với doanh nghiệp: Trong nền kinh tế hàng 
hóa nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị 
trường có sự quản lý, điều tiết của Nhà nước, làm tốt 
công tác hạch toán thống kê giá thành sẽ giúp DN 
nhìn nhận đúng đắn thực trạng quá trình SXKD của 
DN nhằm quản lý, cung cấp thông tin có định hướng 
để tiếp tục chỉ đạo SXKD, đưa ra các biện pháp phù 
hợp nhằm tiết kiệm chi phí sản xuất, hạ giá thành 
sản phẩm và tăng lợi nhuận đồng thời giúp DN sử 
dụng có hiệu quả vốn kinh doanh, đảm bảo chủ động 
trong quá trình SXKD, tạo được niềm tin, uy tín của 
DN trên thị trường. 
6.1. Kh¸i niÖm, ý nghÜa vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n 
phÈm 
- Đối với Nhà nước: Làm tốt công tác hạch toán thống 
kê giá thành sản phẩm trong các DN giúp cho Nhà 
nước có cái nhìn toàn diện đối với sự phát triển của 
toàn bộ nền kinh tế, từ đó có phương hướng chỉ đạo, 
đưa ra đường lối, chính sách phù hợp, hướng cho các 
DN hoạt động có hiệu quả. Mặt khác công tác này có 
ảnh hưởng trực tiếp đến việc xác định thuế lợi tức mà 
Nhà nước thu được từ các DN. 
 Trong nền kinh tế thị trường hiện nay việc hạch toán 
thống kê giá thành sản phẩm tại mỗi DN là hết sức 
quan trọng. Nó vừa làm tốt chức năng đánh giá toàn 
bộ kết quả hoạt động SXKD vừa làm chức năng cung 
cấp thông tin cho quản lý và cho việc ra quyết định 
kinh doanh của các DN, của Nhà nước. 
6.1. Kh¸i niÖm, ý nghÜa vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n 
phÈm 
6.1.3 Phân loại chỉ tiêu giá thành 
+ Theo phạm vi tính toán: 
- Giá thành phân xưởng: Là toàn bộ chi phí để sản 
xuất sản phẩm phát sinh trong phạm vi phân 
xưởng: Chi phí nguyên vật liệu, nhiên liệu, động lực, 
tiền lương công nhântrong phân xưởng 
- Giá thành doanh nghiệp: Là toàn bộ chi phí để sản 
xuất sản phẩm phát sinh trong phạm vi DN. 
- Giá thành toàn bộ: Là toàn bộ chi phí của doanh 
nghiệp để sản xuất và tiêu thụ sản phẩm phát sinh 
trong phạm vi toàn DN. 
6.1. Kh¸i niÖm, ý nghÜa vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n 
phÈm 
6.1.3. Ph©n loại chỉ tiêu gi¸ thµnh s¶n phÈm 
+ Theo tính chất của chi phí 
- Giá thành định mức: Là những chi phí để SX sản 
phẩm được xác định căn cứ vào các mức chi phí và 
các mức KT-KT của DN ở đầu kỳ kế hoạch trên cơ sở 
các đặc điểm về quy trình công nghệ và tổ chức sản 
xuất của DN. Giá thành định mức là căn cứ giúp DN 
quản lý chi phí sản xuất của DN theo định mức 
- Giá thành kế hoạch: Là giá thành sản phẩm của DN 
dự tính trong kế hoạch trên cơ sở định mức các hao 
phí NVL, lao động và các khoản chi phí chung kết 
hợp với khả năng cụ thể của DN trong kỳ kế hoạch. 
Giá thành kế hoạch là mục tiêu phấn đấu của DN 
trong kỳ SXKD của DN, là căn cứ để so sánh, phân 
tích, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch giá thành 
- Giá thành thực tế: Là toàn bộ chi phí sản xuất thực 
tế được chi ra để SX sản phẩm, kể cả các chi phí 
không SX có liên quan như thiệt hại trong SX, các 
khoản phạt về lưu kho, lưu bãi, vi phạm hợp đồng 
6.1. Kh¸i niÖm, ý nghÜa vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n 
phÈm 
6.1.3 Ph©n loại chỉ tiêu gi¸ thµnh s¶n phÈm 
+ Theo khối lượng sản phẩm 
- Giá thành tổng sản phẩm: Là toàn bộ chi phí để sản xuất và 
tiêu thụ tổng khối lượng sản phẩm sản xuất ra trong một 
khoảng thời gian nhất định. 
- Giá thành đơn vị sản phẩm: Là toàn bộ chi phí cho việc sản 
xuất và tiêu thụ tính cho 1 đơn vị sản phẩm. 
+ Theo phạm vi hoạt động sản xuất kinh doanh 
- Giá thành đơn vị sản phẩm doanh nghiệp: Là giá thành bình 
quân đơn vị sản phẩm của một doanh nghiệp cụ thể được 
tính trong phạm vi thời gian cụ thể. 
- Giá thành đơn vị sản phẩm ngành: Là giá thành đơn vị sản 
phẩm được tính bình quân với tổng thể nhiều doanh nghiệp 
có sản phẩm tương tự trong ngành ở cùng một thời kỳ. 
Phân biệt giữa: Giá thành định mức và giá thành kế hoạch? 
 Giá thành thực tế và giá thành kế hoạch? 
6.2. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ 
6.2.1. Kh¸i niÖm 
 Chi phí sản xuất của doanh nghiệp: Là chỉ tiêu biểu 
hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí lao động sống, 
hao phí lao động quá khứ và các chi phí cần thiết 
khác mà doanh nghiệp thực tế đã chi ra để tiến hành 
hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời kỳ 
nhất định. 
 Nội dung của chi phí gồm: 
 C + V + M1 
 Trong đó : 
 C- Hao phí lao động quá khứ (lao động vật hóa) 
 V- Hao phí lao động sống 
 M1- Bộ phận của giá trị mới do lao động tạo(tiền 
lãi vay phải trả, các khoản trích nộp theo lương,) 
6.2. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ 
6.2.2. Phân loại chi phí sản xuất 
+ Theo nội dung kinh tế của chi phí 
 - Chi phí nguyên vật liệu - Các khoản trích nộp 
 - Chi phí nhiên liệu - Chi phí khấu hao TSCĐ 
 - Chi phí động lực - CP dịch vụ mua ngoài 
 - Chi phí tiền lương - Các cp khác bằng tiền 
Ý nghĩa: Cách phân loại này làm cơ sở để lập dự toán 
chi phí sản xuất theo kế hoạch. Đảm bảo cho kế 
hoạch giá thành sản phẩm phù hợp với các kế hoạch 
khác như kế hoạch cung cấp vật tư kỹ thuật, kế 
hoạch lao động, tiền lương,... từ đó sẽ định hướng 
trọng điểm trong công tác quản lý chi phí của DN. 
6.2. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ 
+ Theo công dụng cụ thể của chi phí 
- Chi phí vật tư trực tiếp 
- Chi phí nhân công trực tiếp 
- Chi phí sản xuất chung 
- Chi phí bán hàng 
- Chi phí quản lý doanh nghiệp 
Ý nghĩa: Cách phân loại này là căn cứ khoa học để DN 
tính giá thành sản phẩm, từ đó xác định kết quả 
SXKD của doanh nghiệp. Dùng để kiểm tra việc bỏ chi 
phí theo từng khoản mục đối với từng bộ phận, từng 
phân xưởng sản xuất. Xác định kết cấu giá thành 
theo khoản mục. Giúp xác định lợi nhuận của DN. 
Đồng thời thực hiện tốt chế độ hạch toán kinh tế. 
6.2. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ 
+ Theo bản chất của chi phí 
- Chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh: Là những 
chi phí liên quan đến hoạt động SXKD của DN. 
- Chi phí hoạt động tài chính: Là những khoản chi phí 
liên quan đến hoạt động sử dụng vốn như lãi vay, 
chiết khấu thương mại,... 
- Chi phí hoạt động bất thường: Là các chi phí do các 
sự kiện hay các nghiệp vụ khác biệt với hoạt động 
thông thường như tiền phạt, đền bù,... 
Ý nghĩa: Cách phân loại này giúp DN nắm được toàn 
bộ hoạt động SXKD của DN, nắm được chi phí bỏ ra 
cho sản xuất sản phẩm là bao nhiêu, cho hoạt động 
tài chính là bao nhiêu, và chi cho hoạt động bất 
thường là bao nhiêu để từ đó DN có hướng cho từng 
hoạt động trong chu kỳ kinh doanh tiếp theo của DN 
6.2. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ 
+ Theo chức năng kinh doanh 
- Chi phí sản xuất: Là những chi phí liên quan đến 
việc sản xuất sản phẩm trong phạm vi phân xưởng. 
- Chi phí tiêu thụ: Là các khoản chi phí phát sinh liên 
quan đến việc tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, dịch vụ 
của doanh nghiệp. 
- Chi phí quản lý: Là những khoản chi phí phát sinh 
liên quan đến các hoạt động quản lý trong toàn 
doanh nghiệp. 
6.2. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ 
+ Theo cách thức kết chuyển chi phí 
- Chi phí sản phẩm: Là những chi phí để sản xuất 
sản phẩm phát sinh trong phạm vi phân xưởng. 
- Chi phí thời kỳ: Là những chi phí làm giảm lợi tức 
trong kỳ, chi phí này bao gồm chi phí tiêu thụ và chi 
phí quản lý. 
 Ý nghĩa: Hai cách phân loại này giúp DN biết được 
toàn bộ chi phí phát sinh trong từng phân xưởng xản 
xuất và chi phí phát sinh tham gia vào quá trình 
kinh doanh như chi phí tiêu thụ và chi phí quản lý để 
từ đó DN có hướng để hạn chế chi phí thời kỳ hay 
chi phí sản phẩm ở từng công trường, phân xưởng 
sản xuất và từng bộ phận quản lý hay bộ phận bán 
hàng. 
6.2. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ 
+ Theo mối liên hệ giữa chi phí với khối lượng sản 
phẩm, lao vụ hoàn thành 
- Chi phí biến đổi(biến phí): Là những khoản chi phí thay 
đổi tương quan với sự thay đổi của khối lượng sản phẩm, 
lao vụ hoàn thành 
- Chi phí cố định(định phí): Là các khoản chi phí không có 
sự thay đổi khi có sự thay đổi của khối lượng sản phẩm, 
lao vụ hoàn thành 
Ý nghĩa: Cách phân loại này có ý nghĩa trong quản lý chi 
phí tại DN, là cơ sở để thiết kế và xây dựng mô hình chi 
phí trong mối liên hệ giữa chi phí với khối lượng SP sản 
xuất và lợi nhuận đồng thời giúp quan sát đặc điểm của 
từng loại chi phí, tính toán và phân tích sự biến động chi 
phí bình quân đơn vị sản phẩm của DN, là căn cứ để DN 
tính sản lượng hòa vốn, hiệu suất sử dụng vốn kinh 
doanh của DN. 
6.2. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ 
+ Theo mối quan hệ và khả năng quy nạp chi phí vào 
các đối tượng kế toán chi phí sản xuất (theo phương 
pháp phân bổ) 
- Chi phí trực tiếp: Là những chi phí liên quan trực tiếp đến 
việc sản xuất từng loại sản phẩm và được hạch toán, quy 
nạp trực tiếp cho từng loại sản phẩm (tính thẳng vào giá 
thành sản phẩm). 
- Chi phí gián tiếp: Là những chi phí liên quan đến việc sản 
xuất nhiều loại sản phẩm. Các chi phí này không thể quy 
nạp trực tiếp cho các đối tượng kế toán chi phí sản xuất 
tiến hành tập trung sau đó mới quy nạp cho từng đối 
tượng cụ thể theo phương pháp phân bổ gián tiếp như chi 
phí quản lý, chi phí ngoài sản xuất, 
Ý nghĩa: Cách phân loại này giúp công tác hạch toán giá 
thành của DN được thực hiện một cách chính xác, đồng 
thời là căn cứ để DN xây dựng kế hoạch giá thành SP 
6.3. Thống kê sự biến động của giá thành sản phẩm 
6.3.1. Thèng kª sù biÕn ®éng gi¸ thµnh s¶n phÈm 
 a. Trêng hîp DN s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm 
 - DN s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm, do mét bé phËn 
tiÕn hµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã, 
 ChØ sè 
 Trong ®ã: 
 z1- Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm kú nghiªn cøu 
 z0- Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm kú gèc 
 Sè tuyÖt ®èi 
0
1
z
z
iz 
01 zzz 
6.3. Thống kê sự biến động của giá thành sản phẩm 
 - NÕu DN s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm nhng do 
nhiÒu bé phËn cïng tiÕn hµnh víi c¸c møc gi¸ thµnh 
cao thÊp kh¸c nhau, ngêi ta thêng dïng chØ sè gi¸ 
thµnh bình qu©n chung ®Ó nghiªn cøu sù biÕn 
®éng cña gi¸ thµnh 
 ChØ sè 
 Sè tuyÖt ®èi 




0
00
1
11
0
1
z
q
qz
q
qz
z
z
I
01
-=Δ zzz
6.3. Thống kê sự biến động của giá thành sản phẩm 
b. Trêng hîp doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n 
phÈm 
 ChØ sè 
 Sè tuyÖt ®èi 


10
11
qz
qz
I z
 1011 qzqzZ
6.3. Thống kê sự biến động của giá thành sản phẩm 
Ví dụ: Phân tích sự biến động giá thành sản 
phẩm của phân xưởng năm 2010 so với 2009 
theo tài liệu như sau: 
Loại 
sản phẩm 
Sản lƣợng sản xuất 
(chiếc) 
Giá thành đơn vị 
(triệu đồng/chiếc) 
2009 2010 2009 2010 
Mô tơ 7KW 130 150 4 3,6 
Mô tơ 15KW 125 120 6 5 
6.3. Thống kê sự biến động của giá thành sản phẩm 
6.3.2. Thống kê tình hình thực hiện kế hoạch giá thành sản 
phẩm 
a. ChØ sè hoµn thµnh kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña 1 lo¹i s¶n 
phÈm 
 - Chỉ số giá thành kế hoạch 
 Số tuyệt đối 
 - Chỉ số giá thành thực tế 
 Số tuyệt đối 
 - Chỉ số hoàn thành kế hoạch giá thành 
 Số tuyệt đối 
0-=Δ zzz KH
0
=
z
z
i
KH
z
0
1
=
z
z
iz
KH
z z
z
i
1
=
01 -=Δ zzz
KHzzz -=Δ 1
6.3. Thống kê sự biến động của giá thành sản phẩm 
b. ChØ sè hoµn thµnh kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña 
nhiều lo¹i s¶n phÈm 
 - Chỉ số giá thành kế hoạch 
 Hoặc 
 - Số tuyệt đối 
 Hoặc 


10
1
qz
qz
I
KH
z


KH
KHKH
z
qz
qz
I
0
101 ∑∑ -=Δ qzqzZ KH KHKHKH qzqzZ ∑∑ 0-=Δ
6.3. Thống kê sự biến động của giá thành sản phẩm 
b. ChØ sè hoµn thµnh kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña 
nhiều lo¹i s¶n phÈm 
 - Chỉ số giá thành thực tế 
 Hoặc 
 - Số tuyệt đối 
 Hoặc 1011 ∑∑ -=Δ qzqzZ
KHKH qzqzZ ∑∑ 01 -=Δ


10
11
qz
qz
I z


KH
KH
z
qz
qz
I
0
1
6.3. Thống kê sự biến động của giá thành sản phẩm 
b. ChØ sè hoµn thµnh kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña 
nhiều lo¹i s¶n phÈm 
 - Chỉ số hoàn thành kế hoạch giá thành 
 Hoặc 
 - Số tuyệt đối 
 Hoặc 
111 ∑∑ -=Δ qzqzZ KH KHKHKH qzqzZ ∑∑ -=Δ 1


1
11
qz
qz
I
KH
z 

KHKH
KH
z
qz
qz
I
1
6.3. Thống kê sự biến động của giá thành sản phẩm 
6.3.3 X¸c ®Þnh møc ®é tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ t¬ng ®èi 
gi¸ thµnh tæng s¶n lîng 
- Møc tiÕt kiÖm dù tÝnh trong kÕ ho¹ch: 
- Møc tiÕt kiÖm thùc tÕ: 
- Møc tiÕt kiÖm khi thùc hiÖn kÕ ho¹ch: 
Trong đó: 
+ Do giảm giá thành thực tế so với giá thành kế hoạch 
+ Do hoàn thành kế hoạch sản lượng và mặt hàng 
 KHKHKHKH qzqzZ 0Δ
 1011Δ qzqzZTT
)Δ-Δ(=Δ KHTT ZZZ
 1111 qzqzZ K
 )qq)(zz(Z KH10KH2Δ
6.3. Thống kê sự biến động của giá thành sản phẩm 
Ví dụ: Có tài liệu thống kê tình hình sản xuất của 
doanh nghiệp trong 2 năm như sau: 
Yêu cầu: 
 a - Đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch giá thành sản 
phẩm của doanh nghiệp? 
 b - Xác định mức độ tiết kiệm (lãng phí) tương đối giá 
thành tổng sản lượng? 
Sản 
phẩ
m 
2009 2010 
Sản lượng 
SX (tấn) 
Giá thành 
(1000 đ/tấn) 
Sản lượng 
SX (tấn) 
Giá thành 
(1000 đ/tấn) 
KH TH KH TH KH TH KH TH 
A 10 13 405 400 10 15 380 360 
B 15 14 580 600 11 12 570 580 
6.3. Thống kê sự biến động của giá thành sản 
phẩm 
6.3.4 Nghiên cứu kết cấu giá thành 
Bước 1 - Tính tỉ trọng của từng khoản chi phí trong 
giá thành sản phẩm 
Bước 2 - So sánh tỉ trọng đó với tỉ trọng quy định 
của định mức kinh tế - kỹ thuật của doanh nghiệp. 
Qua sự khác biệt giữa tỷ trọng chi phí thực tế với tỷ 
trọng định mức kinh tế - kỹ thuật nhằm: 
 + Đánh giá tính hợp lý hay không hợp lý của cơ 
cấu chi phí thực tế, từ đó kiến nghị giải pháp quản 
lý chi phí 
 + Đề ra biện pháp hạ giá thành sản phẩm 
6.4 Nghiên cứu sự biến động của giá thành 
6.4.1.Nghiên cứu sự biến động giá thành đơn vị 
sản phẩm 
Giá thành bình quân đvsp chịu ảnh hưởng bởi 2 nhân 
tố: 
 + Bản thân giá thành của các bộ phận (phân 
xưởng) 
 + Sự thay đổi cơ cấu sản xuất giữa các bộ phận đó 
 - Chỉ số biến động giá thành đơn vị sản phẩm 
0
1
=
z
z
I
z
0
01
01
1
0
1
.=
z
z
z
z
z
z
6.4 Nghiên cứu sự biến động của giá thành 
 6.4.1.Nghiên cứu sự biến động giá thành đơn vị 
sản phẩm 
 - Số tuyệt đối 
 - Số tương đối 
0
-=Δ 1 zzz
)z-(+)z-(=z- 00101101 zzz
0
01
z
z-
=Δ%
z
z
0
001
0
011
0
01
z
z-
+
z
z-
=
z
z- zzz
6.4 Nghiên cứu sự biến động của giá thành 
6.4.2 Nghiên cứu sự biến động của giá thành tổng 
sản phẩm 
- Mô hình 2 nhân tố ảnh hưởng: 
 Chỉ số giá thành tổng sản phẩm 
∑
∑
∑
∑
∑
∑
00
10
10
11
00
11
.=
qz
qz
qz
qz
qz
qz
0
1
=
Z
Z
IZ
- Mô hình 2 nhân tố ảnh hưởng: 
 Số tuyệt đối 
 Số tương đối 
)-(+)-(=- ∑∑∑∑∑∑ 001010110011 qzqzqzqzqzqz
∑
∑∑
∑
∑∑
∑
∑∑
00
0010
00
1011
00
0011 -
+
-
=
-
qz
qzqz
qz
qzqz
qz
qzqz
-=Δ ∑∑ 0011 qzqzZ
-
=Δ%
∑
∑∑
00
0011
qz
qzqz
Z
6.4 Nghiên cứu sự biến động của giá thành 
- Mô hình 3 nhân tố ảnh hưởng: 
 Chỉ số giá thành tổng sản phẩm 
0
1
=
Z
Z
IZ
∑
∑
0
1
0
01
01
1
00
11
..=
q
q
z
z
z
z
qz
qz
6.4 Nghiên cứu sự biến động của giá thành 
- Mô hình 3 nhân tố ảnh hưởng: 
 Số tuyệt đối 
Số tương đối 
-=Δ ∑∑ 0011 qzqzZ
001100110110011 )q-(+)-(+)-(=- ∑∑∑∑∑∑ zqqzzqzzqzqz
∑
∑∑
∑
∑
∑
∑
∑
∑∑
00
001
00
1001
00
1011
00
0011 )q-(
+
)-(
+
)-(
=
-
qz
zq
qz
qzz
qz
qzz
qz
qzqz
-
=Δ%
∑
∑∑
00
0011
qz
qzqz
Z
6.4 Nghiên cứu sự biến động của giá thành 
6.4.3 Nghiên cứu sự biến động của chỉ tiêu lợi nhuận 
Gọi M là lợi nhuận của doanh nghiệp, M chịu ảnh hưởng 
bởi 3 nhân tố: 
 + Khối lượng sản phẩm tiêu thụ (q) 
 + Giá bán bình quân đơn vị sản phẩm (p) 
 + Giá thành bình quân 1 đơn vị sản phẩm (z) 
- Chỉ số 
0
1
=
M
M
I M
∑ )-(= qzpM
000
100
100
110
110
111
000
111
)(
)(
.
)(
)(
.
)(
)(
)(
)(
qzp
qzp
qzp
qzp
qzp
qzp
qzp
qzp








6.4 Nghiên cứu sự biến động của giá thành 
Số tuyệt đối 
Số tương đối 
000111 )()()( qzpqzpqzp 
)-(
)-(-)-(
=Δ%
000
000111
∑
∑∑
qzp
qzpqzp
M
6.4 Nghiên cứu sự biến động của giá thành 
6.5. Ph©n tÝch ¶nh hëng cña tõng kho¶n môc chi 
phÝ ®Õn sù biÕn ®éng cña gi¸ thµnh tæng s¶n l-
îng 
6.5.1. Ảnh hưởng của chi phÝ nguyªn vËt liÖu: 
 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trong gi¸ thµnh chÞu ¶nh hëng 
bëi 3 nh©n tè: 
 - S¶n lîng s¶n xuÊt trong kú (Q) 
 - Møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm 
(Đ) 
 - Gi¸ nguyªn vËt liÖu (g) 
 C«ng thøc: Cnvl= Q.§.g (®) 
 ChØ sè: 
∑
∑
∑
∑
∑
∑
∑
∑
000
100
100
110
110
111
000
111
0
1
..=
=
gDQ
gDQ
gDQ
gDQ
gDQ
gDQ
gDQ
gDQ
C
C
I
nvl
nvl
Cnvl
6.5. Ph©n tÝch ¶nh hëng cña tõng kho¶n môc chi phÝ ®Õn 
sù biÕn ®éng cña gi¸ thµnh tæng s¶n lîng: 
6.5.2 Ảnh hưởng của chi phÝ tiÒn l¬ng: 
 Chi phÝ tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh chÞu ¶nh hëng bëi 3 nh©n 
tè: 
 - S¶n lîng s¶n xuÊt trong kú (Q) 
 - Lîng thêi gian hao phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra 1 ®¬n vÞ s¶n 
phÈm (t) 
 - TiÒn l¬ng tr¶ chi 1 ®¬n vÞ thêi gian lao ®éng (l) 
 C«ng thøc: Cl = Q.t.l (®) 
-ChØ sè 
∑
∑
∑
∑
∑
∑
∑
∑
000
100
100
110
110
111
000
111
0
1
..=
=
ltQ
ltQ
ltQ
ltQ
ltQ
ltQ
ltQ
ltQ
C
C
I
L
L
CL
6.5. Ph©n tÝch ¶nh hëng cña tõng kho¶n môc chi phÝ ®Õn 
sù biÕn ®éng cña gi¸ thµnh tæng s¶n lîng: 
6.5.3. Ảnh hưởng của chi phÝ s¶n xuÊt chung 
 Chi phÝ s¶n chung lµ kho¶n môc chi phÝ ®îc tËp hîp 
chung cho toµn DN. Xong nã còng chÞu ¶nh hëng cña c¸c 
yÕu tè: 
 - Chi phÝ b×nh qu©n cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm (c) 
 - Khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú (Q) 
 C«ng thøc: 
 ChØ sè: 
qcCc . 
00
10
10
11
00
11
0
1
∑
∑
∑
∑
∑
∑
×=
=
qc
qc
qc
qc
qc
qc
C
C
I
c
c
Cc