Hiện trạng chất lượng môi trường nước nuôi tôm vùng ven biển Nam Định và Quảng Ninh

97
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 2(75)/2017
Hoàng Thị Thái Hòa, Đỗ Đình Thục, Đỗ Cao Anh, 
2012. Nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ trồng đến 
năng suất dưa hấu lấy hạt trên đất cát ven biển tỉnh 
Thừa Thiên Huế. Tạp chí khoa học, Đại học Huế, tập 
71, số 2.
IRRI, 2000. Use of chlorophyll meter for efficient N 
management in rice. Crop Resource Management 
Network Technology Brief (1). IRRI, Manila, 
Philippines.
 Kaede C. Wada, Mizuki Yamada, Kiyotoshi Takeno, 
2013. Stress-Induced Flowering in Pharbitis -A Review. 
American Journal of Plant Sciences Vol 4, 74-79.
Tony Mc Cammon, Jennifer Jensen, Susan M.Bell, 
Wayne B. Jones, 2015. Master gardener program 
handbook, University of Idaho, Moscow, chapter 20, 
p20-27.
Zhu YG, Gao FJ, Cao PP, Wang LZ, 2015. Effect of plant 
density on population yield and economic output 
value in maize-soybean intercropping. Ying Yong 
Sheng Tai Xue Bao. Pp:1751-8.
Ngày nhận bài: 29/01/2017
Người phản biện: PGS.TS. Nguyễn Văn Viết
Ngày phản biện: 9/02/2017
Ngày duyệt đăng: 20/02/2017
Effect of climbing flame and plant density on seed yield 
of morning glory (Pharbitis nil L.)
Duong Thi Duyen, Nguyen Thị Ha Ly, 
Ninh Thi Phip, Nguyen Tat Canh
Abstract
Two factor experiments were conducted at Gia Lam Hanoi and were designed in split plot (SPD) with plant density 
as main factor; climbing flame as sub factor. The results showed that Morning glory plants grew well at treatment of 
125,000 plant/ha, however, the yield was low while planting at treatment of 150,000 plant/ha, the real yield (16.43 
quintal /ha) was higher than that of other treatments. When using the rectangle climbing flame, the Morning glory 
plants grew and developed well and the yield was higher than using A climbing flame. The highest seed yield (18.65 
quintal/ha) was received in the treatment of rectangle climbing flame. 
Key words: Morning glory (Pharbitis nil L.), climbing flame, plant density
1 Viện Môi trường Nông Nghiệp; 2 Cục Trồng trọt - Bộ Nông nghiệp và PTNT
3 Trường Cao đẳng sư phạm Thái Bình
HIỆN TRẠNG CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG NƯỚC NUÔI TÔM 
VÙNG VEN BIỂN NAM ĐỊNH VÀ QUẢNG NINH
Lê Thị Thanh Thuỷ1 , Nguyễn Hồng Sơn2, Đỗ Phương Chi1, 
Trần Quốc Việt1, Bùi Thị Lan Hương1, Đỗ Thị Thu Hà3
TÓM TẮT
Bài báo này giới thiệu một số kết quả nghiên cứu về chất lượng nước nuôi tôm tại hai tỉnh Quảng Ninh và Nam 
Định. Kết quả nghiên cứu cho thấy hiện trạng môi trường nước nuôi tôm tại hai tỉnh Quảng Ninh và Nam Định ở 
vùng ven biển Bắc Bộ chủ yếu bị ô nhiễm hữu cơ như P, K, DO, NH4, TSS và Coliform. Đặc biệt trong nước thải sau 
nuôi, hàm lượng các chỉ tiêu trên đều cao. Hầu hết nước thải sau nuôi không được xử lý trước khi thải ra môi trường. 
Đây cũng là trong những nguy cơ tiềm ẩn gây ô nhiễm cho môi trường vùng nuôi. 
Từ khóa: Chất lượng nước, nuôi tôm nước lợ, Nam Định, Quảng Ninh
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Nuôi tôm nước lợ ở các vùng ven biển Bắc bộ 
đang phát triển mạnh. Theo Tổng cục Thủy sản, năm 
2013, khu vực phía Bắc (từ Thừa Thiên - Huế trở ra) 
có 11 tỉnh, thành phố nuôi tôm nước lợ. Diện tích 
nuôi 30.531 ha, chiếm 4,7% diện tích nuôi tôm mặn 
lợ của cả nước; sản lượng 43.616 tấn, chiếm khoảng 
8% tổng sản lượng tôm nuôi của cả nước. Đặc biệt ở 
hai tỉnh Nam Định và Quảng Ninh đã thu hút nhiều 
hộ nông dân đầu tư để nuôi tôm theo hướng thâm 
canh. Đối tượng nuôi chủ yếu là tôm sú và tôm thẻ 
chân trắng. Kết quả điều tra cho thấy, hầu hết các 
vùng nuôi tôm không có quy hoạch hệ thống cấp, 
thoát nước riêng, nước cấp cho vùng nuôi trồng thủy 
sản đều dùng chung với hệ thống thủy lợi phục vụ 
cho sản xuất nông nghiệp. Mặt khác, nước thải sau 
98
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 2(75)/2017
nuôi cũng là nguồn gây ô nhiễm môi trường do chất 
thải nuôi tôm (thức ăn dư thừa, phân tôm) không 
được xử lý trước khi thải ra môi trường. Nguồn 
nước thải này được thải chung vào hệ thống kênh 
mương trong vùng. Vì vậy, nguồn nước cấp có nguy 
cơ ô nhiễm là không thể tránh khỏi, đặc biệt là ô 
nhiễm hữu cơ. 
Nghiên cứu này nhằm đánh giá hiện trạng chất 
lượng môi trường nước vùng nuôi tôm để giúp các 
địa phương có được các giải pháp quản lý và xử lý 
nước hiệu quả, để nghề nuôi tôm phát triển tại các 
tỉnh ven biển Bắc bộ.
II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Vật liệu nghiên cứu 
- Chất lượng nước vùng nuôi tôm tại 2 tỉnh Nam 
Định và Quảng Ninh.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Tiến hành thu mẫu nước tại các vùng nuôi tôm 
ven biển của 2 tỉnh Quảng Ninh và Nam Định. Mẫu 
nước được thu từ nguồn nước cấp, nước trong ao và 
nước thải sau nuôi vào mùa mưa và mùa khô.
- Với nguồn nước cấp: Mỗi tỉnh thu 10 mẫu /vụ 
từ các sông chính, mương cấp 2 và kênh dẫn trực 
tiếp vào ao.
- Với nước trong ao nuôi và nước thải sau nuôi: 
mỗi tỉnh chọn 20 ao nuôi đại diện, thu mẫu trong 
ao và mẫu nước thải sau nuôi trong mùa mưa và 
mùa khô. 
Phương pháp lấy mẫu: Theo TCVN6663-1(ISO 
5667-1: 2006) - Chất lượng nước - Lấy mẫu: Phần 
1 hướng dẫn lập chương trình lấy mẫu và kỹ thuật 
lấy mẫu.
Chỉ tiêu phân tích: Phân tích các chỉ tiêu: As, Cd, 
Hg, Cu, Fe, Al, DO, pH, COD, BOD5, TN, TP, NH4, 
TSS, độ đục, dư lượng thuốc BVTV, Chlorofil, NH3, 
NO2, coliform, fecal coliform. 
Mẫu thu tại các điểm đã lựa chọn được bảo quản 
và vận chuyển về Phòng phân tích thuộc Trung tâm 
Phân tích và Chuyển giao công nghệ môi trường - 
Viện Môi trường nông nghiệp. 
Thiết bị phân tích các chỉ tiêu: máy UV/VIS; GC/
MS, HPLC, AAS. 
III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
 3.1. Hiện trạng môi trường nước vùng nuôi tôm 
tỉnh Quảng Ninh 
Nuôi trồng thủy sản ven biển luôn tác động qua 
lại đối với môi trường, đó là môi trường tác động 
đến nuôi trường nuôi thủy sản và ngược lại hoạt 
động này cũng mang lại nhiều tác động đến môi 
trường. Các vùng nuôi tôm nước lợ ở Quảng Ninh 
tập trung chủ yếu ở vùng ven biển. Hầu hết các vùng 
nuôi đều chung kênh cấp và thoát nước, vì vậy chất 
lượng nước cấp cho các ao nuôi cũng bị ảnh hưởng. 
Kết quả khảo sát, đánh giá chất lượng môi trường 
vùng nuôi tôm Quảng Ninh tại bảng 1, 2, 3.
- Chất lượng nước cấp: Qua kết quả phân tích 
bảng 1 cho thấy, có 6/20 chỉ tiêu vượt tiêu chuẩn cho 
phép (chiếm 30,0%) gồm các chỉ tiêu P; K; DO; NH4; 
TSS; Colifom, trong đó chỉ tiêu K có số mẫu vượt tiêu 
chuẩn cao nhất (chiếm 80-100%), tiếp đến chỉ tiêu 
P, NH4, TSS và Colifom (QCVN10:2008/BTNMT, 
QCVN 02-19:2014/BNNPTNT và chất lượng nước 
trong NTTS của Boyd năm 1998). Riêng chỉ tiêu DO 
số mẫu không đạt tiêu chuẩn chiếm 40-50%. Chỉ 
tiêu kim loại nặng hầu như không phát hiện thấy 
trong nguồn nước, riêng chỉ tiêu Cu có xuất hiện vào 
mùa mưa, tuy nhiên với nồng độ thấp.
- Chất lượng nước ao nuôi: Kết quả phân tích 
bảng 2 cho thấy, có 3/20 chỉ tiêu vượt tiêu chuẩn 
cho phép (chiếm 15,0%) gồm các chỉ tiêu P, NH4, 
TSS. Chỉ tiêu P có số mẫu vượt tiêu chuẩn chiếm 
30% (2 mùa), mức độ vượt từ 1,5 - 2 lần so với tiêu 
chuẩn. Chỉ tiêu NH4, TSS có số mẫu vượt tiêu chuẩn 
từ 10 - 20%.
Chỉ tiêu Cu và Fe có xuất hiện trong một số mẫu 
nước thu vào mùa mưa nhưng với nồng độ thấp. 
Không phát hiện dư lượng thuốc BVTV trong nước 
ao nuôi.
- Chất lượng nước thải sau nuôi: Kết quả phân 
tích tại bảng 3 cho thấy, 100% số mẫu ở 2 mùa có 
chỉ tiêu DO không đạt tiêu chuẩn. Không phát hiện 
thấy kim loại nặng (Hg, Cd, As và Al) trong các 
mẫu (cả 2 mùa). Chỉ tiêu Cu, Fe phát hiện thấy có 
trong mẫu thu ở mùa mưa nhưng nồng độ thấp, 
không phát hiện thấy dư lượng thuốc BVTV trong 
các mẫu nước.
Nhận xét chung: Kết quả khảo sát chất lượng môi 
trường vùng nuôi tôm tại tỉnh Quảng Ninh cho thấy 
nước cấp cho vùng nuôi tôm được lấy trực tiếp từ 
biển, các thông số môi trường chủ yếu nằm trong 
giới hạn cho phép của quy chuẩn nước nuôi tôm. 
Tuy nhiên, tại một số kênh dẫn trong khu vực nuôi 
có hiện tượng ô nhiễm cục bộ về hữu cơ.
99
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 2(75)/2017
Bảng 1. Hiện trạng chất lượng nước cấp cho vùng nuôi tôm Quảng Ninh
Ghi chú: Bảng 1, 2, 3, 4, 5, 6: * QC10:2008/BTNMT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước biển ven bờ; 
** Theo Boyd,1998 yêu cầu về chất lượng nước trong nuôi thủy sản; *** QCVN 02-19: 2014/BNNPTNT Quy chuẩn kỹ 
thuật Quốc gia về cơ sở nuôi tôm nước lợ. 
STT Chỉ tiêu phân tích
Đơn vị 
tính
Quy chuẩn 
chất lượng
Mùa mưa Mùa khô
Giá trị 
quan trắc 
% số 
mẫu 
vượt 
quy 
chuẩn
Mức độ 
vượt so 
với quy 
chuẩn 
(lần)
Giá trị 
quan trắc 
% số 
mẫu 
vượt 
quy 
chuẩn
Mức độ 
vượt so 
với quy 
chuẩn 
(lần)
1 N mg/l 0,1-10** 0,012-3,4 - - 0,084-3,01 - -
2 P mg/l 0,005-0,2** 0,003-0,38 40 0 -1,9 0,009-0,44 40 1,8-2,2
3 K mg/l 1-10** 1,52-27,6 80 1,6-2,7 1,72-2,94 100 1,7-2,9
4 As mg/l 0,01* nd - - nd - -
5 Cd mg/l 0,005* nd - - nd - -
6 Hg mg/l 0,001* nd - - nd - -
7 Cu mg/l 0,03* nd-0,003 - - nd - -
8 Fe mg/l 0,1* nd - - nd - -
9 Al mg/l nd - - nd - -
10 DO mg/l >3,5* 2,5-5.6 40 1,6-5,2 50 -
11 pH - 6,5 - 8,5* 7,2-7,6 - - 7,1-8,3 - -
12 COD mg/l <150*** 1,6-21 - - 2,8-23 - -
13 BOD5 mg/l
<50*** 0,65-6,9 - - 1,3-8,5 - -
14 NH4 mg/l 0,1* 0,076-0,33 40 0-3 0,094-0,45 30 0-4
15 TSS mg/l <150*** 32,4-243,7 30 1,2 42,4-218,4 450 1,2
16
Dư lượng 
thuốc 
BVTV 
mg/l - nd - - nd - -
17 NH3 mg/l
<0,1** 0,0039-0,17 - - 0,0044-0,18 - -
18 NO2 mg/l <0,3** 0,001-0,019 - -
0,0021-
0,021 - -
19 Coliform (MP-N/100ml) 1000* 112-1513 10 0-1,5 98-1813 10 0-1,8
20 Fecal coli-form 
(MP-
N/100ml) 70-1000 - - 80-1350
Số chỉ tiêu vượt giới hạn 6 chỉ tiêu: P; K; DO,TSS, NH4; Coliform
6 chỉ tiêu: P; K; DO,TSS, NH4; 
Coliform
3.2. Hiện trạng môi trường nước vùng nuôi tôm 
tỉnh Nam Định 
Hiện nay, diện tích nuôi tôm vùng ven biển Nam 
Định tăng lên nhanh chóng. Cùng với sự gia tăng 
về diện tích nuôi là sự gia tăng ô nhiễm môi trường 
cục bộ tại các vùng nuôi. Kết quả khảo sát cho thấy, 
trong khu vực nuôi tôm của các hộ nuôi có hệ thống 
cấp và thoát nước riêng, nhưng nước thải sau nuôi 
thải ra kênh chung của vùng nuôi, vì vậy vấn đề ô 
nhiễm môi trường là không thể tránh khỏi. Kết quả 
khảo sát chất lượng môi trường vùng nuôi tôm tại 
Nam định được thể hiện tại bảng 4, 5, 6. 
100
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 2(75)/2017
Bảng 2. Hiện trạng chất lượng nước trong ao nuôi tôm tại Quảng Ninh
STT Chỉ tiêu phân tích
Đơn vị 
tính
Quy chuẩn 
chất lượng
Mùa mưa Mùa khô
Giá trị 
quan trắc 
% số 
mẫu 
vượt 
quy 
chuẩn
Mức độ 
vượt so 
với quy 
chuẩn 
(lần)
Giá trị 
quan trắc 
% số 
mẫu 
vượt 
quy 
chuẩn
Mức độ 
vượt so 
với quy 
chuẩn 
(lần)
1 N mg/l 0,1-10** 0,18-2,1 - - 0,93-2,2
2 P mg/l 0,005-0,2** 0,009-0,31 30 1,5-1,8 0,008-0,41 30 1,6-2
3 K mg/l 1-10** 1,52-3,21 - - 1,78-3,39 - -
4 As mg/l 0,01* nd - - nd - -
5 Cd mg/l 0,005* nd - - nd - -
6 Hg mg/l 0,001* nd - - nd - -
7 Cu mg/l 0,03* nd-0,002 - - nd - -
8 Fe mg/l 0,1* nd-0,03 - - nd - -
9 Al mg/l nd - - nd - -
10 DO mg/l >3,5* 4,8- 8,9 - - 4,3-10,1 - -
11 pH - 7-9* 7,2-8,6 - - 7,3-8,1 - -
12 COD mg/l 3* <150*** 1,4-15,5 - - 1,6-17,8 - -
13 BOD5 mg/l
<50*** 0,67-4,3 - - 0,72-8,1 - -
14 NH4 mg/l 0,1* 0,14 - 0,22 10 0-2 0,011-0,19 20 0-1,9
15 TSS mg/l <150*** 31,14 - 206,5 20 1,2 32.5-203,6 15 0-1,2
16
Dư lượng 
thuốc 
BVTV 
mg/l - nd - - nd - -
17 NH3 mg/l
<0,1** 0,0063-0,11 - - 0,0045-0,105 - -
18 NO2 mg/l <0,3** 0-0,016 - - 0 - 0,019 - -
19 Coliform (MP-N/100ml) 1000* 99-402 - - 102-715 - -
20 Fecal coliform 
(MP-
N/100ml) - - - - 90-450 - -
Số chỉ tiêu vượt giới hạn 3 chỉ tiêu: P,NH4, TSS 3 chỉ tiêu: P,NH4, TSS
- Chất lượng nước cấp: Kết quả phân tích chất 
lượng nước cấp tại bảng 4 cho thấy, cả 2 mùa đều có 
6/20 chỉ tiêu vượt tiêu chuẩn cho phép (chiếm 30,0%) 
gồm các chỉ tiêu P, K, DO, NH4; TSS; Coliform, 
trong đó chỉ tiêu K có 100% số mẫu vượt tiêu chuẩn 
cho phép, tiếp đến là P có 50-60%; chỉ tiêu NH4; TSS 
và Coliform có số mẫu vượt tiêu chuẩn từ 20-30%. 
Riêng chỉ tiêu DO số mẫu không đạt tiêu chuẩn 
chiếm 30-40% (QCVN10:2008/BTNMT, QCVN 02-
19:2014/BNNPTNT và chất lượng nước trong NTTS 
của Boyd,1998). 
101
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 2(75)/2017
Bảng 3. Hiện trạng chất lượng nước thải sau nuôi tôm tại Quảng Ninh
STT Chỉ tiêu phân tích
Đơn vị 
tính
Quy chuẩn 
chất lượng
Mùa mưa Mùa khô
Giá trị 
quan trắc 
thực tế
% số 
mẫu 
vượt 
quy 
chuẩn
Mức độ 
vượt so 
với quy 
chuẩn 
(lần)
Giá trị 
quan trắc 
thực tế
% số 
mẫu 
vượt 
quy 
chuẩn
Mức độ 
vượt so 
với quy 
chuẩn 
(lần)
0,1-10** 0,23-3,4 0,22-3,01
2 P mg/l 0,005-0,2** 0,009-0,53 50 0-2,6 0,01-0,64 70 0-3,2
3 K mg/l 1-10** 1,82-28,9 25 1-2,8 1,74-30,9 35 1-3,1
4 As mg/l 0,01* nd - - nd - -
5 Cd mg/l 0,005* nd - - nd - -
6 Hg mg/l 0,001* nd - - nd - -
7 Cu mg/l 0,03* nd-0,003 - - nd - -
8 Fe mg/l 0,1* nd-0,038 - - nd - -
9 Al mg/l Nd - - nd - -
10 DO mg/l >3,5*** 1,4-3,2 100 - 1,6-3,3 100 -
11 pH - 5,5 - 9* 7,1-7,4 0 - 7,3-7,9 - -
12 COD mg/l <150* 5,4-22,1 0 - 5,8-23,7 - -
13 BOD5 mg/l <50* 1,3-11,3 0 - 1,7-19,2 - -
14 NH4 mg/l 0,1* 0,24-0,31 30 0-3,1 0,24-0,28 20 0-2,8
15 TSS mg/l <100* 41,2-321,5 60 3,1 41,8-289,6 75 2,9
16
Dư lượng 
thuốc 
BVTV 
mg/l - nd - - nd - -
17 NH3 mg/l - 0,012-0,19 - - 0,01-0,206 - -
18 NO2 mg/l -
0,0012-
0,035 - - 0,011-0,038 - -
19 Coliform (MP-N/100ml) <5000* 212-998 - - 224-1550 - -
20 Fecal coliform 
(MP-
N/100ml) - - - - 170-1280 - -
Số chỉ tiêu vượt giới hạn 5 chỉ tiêu:P; K; DO; NH4;TSS 5 chỉ tiêu:P; K; DO; NH4;TSS
Một số kim loại nặng như Cu, Fe, Al có xuất hiện 
trong một số mẫu nhưng với hàm lượng thấp. Hàm 
lượng Cu xuất hiện vào mùa mưa dao động từ 0,001 
- 0,004mg/l, nhưng ở mùa mưa khô không xuất hiện.
- Chất lượng nước ao nuôi: Kết quả phân tích tại 
bảng 5 cho thấy, ở cả hai mùa mùa mưa và mùa khô 
có 3/20 (chỉ tiêu P, TSS, NH4) vượt tiêu chuẩn cho 
phép (chiếm 15%). Chỉ tiêu P có số mẫu vượt tiêu 
chuẩn chiếm 25% (mùa mưa) và 30% (mùa khô), 
mức độ vượt từ 1,6 - 2,2 lần so với tiêu chuẩn. Các 
chỉ tiêu kim loại nặng không phát hiện thấy trong 
các mẫu, chỉ tiêu Fe có xuất hiện nhưng với hàm 
lượng thấp, dao động từ 0 - 0,038mg/l. 
102
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 2(75)/2017
Bảng 4. Hiện trạng chất lượng nước cấp cho vùng nuôi tôm tỉnh Nam Định
STT Chỉ tiêu Đơn vị tính
Quy chuẩn 
chất lượng
Mùa mưa Mùa khô
 Giá trị 
 quan trắc 
% số 
mẫu 
vượt 
quy 
chuẩn
Mức độ 
vượt so 
với quy 
chuẩn 
(lần)
Giá trị 
quan trắc 
% số 
mẫu 
vượt 
quy 
chuẩn
Mức độ 
vượt so 
với quy 
chuẩn 
(lần)
1 N mg/l 0,1-10** 0,09-3,1 - - 0,081-3,02 - -
2 P mg/l 0,005-0,2** 0,004-0,42 50 0-2,1 0,008-0,43 60 0-2,1
3 K mg/l 1-10** 1,68-28,2 100 1,6-2,8 1,60-29,6 100 1,6-2,9
4 As mg/l 0,01* nd - - nd - -
5 Cd mg/l 0,005* nd - - nd - -
6 Hg mg/l 0,001* nd - - nd - -
7 Cu mg/l 0,03* 0,001-0,004 - - nd - -
8 Fe mg/l 0,1* nd - 0,023 - - nd-0,032 - -
9 Al mg/l nd - 0,001 - - nd-0,001 - -
10 DO mg/l >3,5*** 2,3 - 5,7 30 0-1,14 1,3-5,5 40 0-1,1
11 pH - 6,5 - 8,5* 7,1 - 7,7 - - 7,2-8,4 - -
12 COD mg/l <150*** 1,4 - 20 - - 2,4-22,0 - -
13 BOD5 mg/l
<50*** 0,62 - 6,8 - - 1,1-8,3 - -
14 NH4 mg/l 0,1* 0,079 - 0,30 30 0-3 0,092-0,342 50 0-34
15 TSS mg/l <150*** 32,2 - 245,4 30 0-1,5 43,0-220,5 40 0-1,5
16
Dư lượng 
thuốc 
BVTV
mg/l - nd - - nd - -
17 NH3 mg/l
<0,1** 0,0041 - 
0,176 - -
0,0044 - 
0,18 - -
18 NO2 mg/l <0,3** 0,001-0,018 - - 0,002-0,023 - -
19 Coliform (MP-N/100ml) 1000* 100-1500 20 0-1,5 100-1800 30 0-1,8
20 Fecal coliform
(MP-
N/100ml) - 80-1100 - - 85-1400 - -
Số chỉ tiêu vượt giới hạn 6 chỉ tiêu: P; K; DO; NH4
+; TSS; 
Coliform
6 chỉ tiêu: P; K; DO; NH4+; TSS; 
Coliform
- Chất lượng nước thải ao nuôi: Qua kết quả 
bảng 6 cho thấy, có 5 chỉ tiêu gồm P; K; DO; NH4; 
TSS vượt tiêu chuẩn cho phép, chiếm 25%. Trong 
đó 100% số mẫu có hàm lượng DO thấp (<3,5mg/l) 
không đạt tiêu chuẩn; tiếp đến là chỉ tiêu TSS và P 
có số mẫu vượt tiêu chuẩn là 75% - 85% và 50 - 60%. 
Mức độ vượt của các chỉ tiêu từ 1 - 3,8 lần so với tiêu 
chuẩn. Một số kim loại nặng Hg, Cd và As không 
phát hiện thấy trong các mẫu thu ở cả 2 mùa. Cu, Fe, 
Al tuy có phát hiện thấy trong mẫu thu ở mùa mưa 
nhưng nồng độ thấp. Dư lượng thuốc BVTV không 
phát hiện thấy trong các mẫu thu.
IV. KẾT LUẬN
- Chất lượng nước cấp vùng ven biển Quảng 
Ninh và Nam Định đa số đều nằm trong giới hạn 
cho phép để nuôi tôm nước lợ. Tuy nhiên, có 6/20 
chỉ tiêu có nồng độ cao hơn tiêu chuẩn cho phép là 
103
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 2(75)/2017
Bảng 5. Hiện trạng chất lượng nước trong ao nuôi tôm tỉnh Nam Định
 STT Chỉ tiêu phân tích
Đơn vị 
tính
Quy chuẩn 
chất lượng
Mùa mưa Mùa khô
Giá trị 
quan trắc 
% số 
mẫu 
vượt 
quy 
chuẩn
Mức độ 
vượt so 
với quy 
chuẩn 
(lần)
Giá trị 
quan trắc 
% số 
mẫu 
vượt 
quy 
chuẩn
Mức độ 
vượt so 
với quy 
chuẩn 
(lần)
1 N mg/l 0,1-10** 0,16- 2,2 0 0,83-2,3 0 -
2 P mg/l 0,005-0,2** 0,008- 0,32 25 0 - 1,6 0,006 - 0,44 30 0 - 2,2
3 K mg/l 1-10** 1,54-3,26 - - 1,8 - 3,1 - -
4 As mg/l 0,01* nd - - nd - -
5 Cd mg/l 0,005* nd - - nd - -
6 Hg mg/l 0,001* nd - - nd - -
7 Cu mg/l 0,03* nd- 0,003 - - nd - -
8 Fe mg/l 0,1* 0 - 0,03 - - nd - 0,038 - -
9 Al mg/l nd - - nd - -
10 DO mg/l >3,5*** 5,6 - 7,6 - - 4,4 - 10,2 - -
11 pH - 7-9* 7,4- 8,4 - - 7,2 - 8,3 - -
12 COD mg/l 3* <150*** 1,3 -7,3 - - 1,9 - 18,2 - -
13 BOD5 mg/l
<50*** 0,82 - 4,2 - - 0,75 - 8,4 - -
14 NH4 mg/l 0,1* 0,12 - 0,25 10 0-2 0,09 -0,19 15 0-2
15 TSS mg/l <150*** 30,8 - 208,4 15 0-1,2 31 - 201,4 15 0-1,2
16
Dư lượng 
thuốc 
BVTV
mg/l - nd - - nd - -
17 NH3 mg/l
<0,1** 0,0063 - 
0,11 - -
0,0045 - 
0,105 - -
18 NO2 mg/l <0,3** 0 - 0,014 - - 0 - 0,018 - -
19 Coliform (MP-N/100ml) 1000* 100 - 500 - - 100 - 700 - -
20 Fecal coliform
(MP-
N/100ml) - 80 - 400 - - 80 - 500 - -
Số chỉ tiêu vượt giới hạn 3 chỉ tiêu: P; TSS, NH4 3 chỉ tiêu: P;TSS, NH4
P; K; DO; NH4+; TSS; Coliform. Vì vậy, trước khi cấp 
nước cho ao nuôi, nước cần phải được xử lý đảm bảo 
tiêu chuẩn mới nên thả tôm.
- Nước trong ao nuôi tôm của hai tỉnh Nam Định 
và Quảng Ninh đều có 3/20 chỉ tiêu vượt tiêu chuẩn 
cho phép: 3 chỉ tiêu: P; TSS, NH4 số lần vượt cao 
nhất là 1,6; 2 và 1,2 lần.
- Nước thải ao nuôi ở 2 tỉnh Nam Định và Quảng 
Ninh có 5/20 chỉ tiêu cao hơn tiêu chuẩn cho phép 
(P; K; DO; NH4; TSS) các chỉ tiêu vượt tiêu chuẩn 
từ 2,8 đến 3,6 lần. Hầu hết các vùng nuôi tôm đều 
không có ao chứa để xử lý nước thải sau nuôi, nước 
sau nuôi thải trực tiếp ra kênh mương làm cho chất 
lượng môi trường nước vùng nuôi tôm bị ô nhiễm, 
chủ yếu bị ô nhiễm hữu cơ.
104
Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 2(75)/2017
Bảng 6. Hiện trạng chất lượng nước thải sau nuôi tôm tại Nam Định
STT Chỉ tiêu phân tích
Đơn vị 
tính
Quy chuẩn 
chất lượng
Mùa mưa Mùa khô
Giá trị 
quan trắc 
% số 
mẫu 
vượt 
quy 
chuẩn
Mức độ 
vượt so 
với quy 
chuẩn 
(lần)
Giá trị 
quan trắc
% số 
mẫu 
vượt 
quy 
chuẩn
Mức độ 
vượt so 
với quy 
chuẩn 
(lần)
1 N mg/l 0,1-10** 0,21- 3,3 0,23-3,01
2 P mg/l 0,005-0,2** 0,008 - 0,56 60 0 - 2,8 0,009 - 0,68 50 0 - 3,4
3 K mg/l 1-10** 188 - 287 20 18,8 - 28,7 180 – 311 30
18,0 - 
31,0
4 As mg/l 0,01* nd - - Nd - -
5 Cd mg/l 0,005* nd - - nd - -
6 Hg mg/l 0,001* nd - - nd - -
7 Cu mg/l 0,03* nd - 0,0032 - - nd - -
8 Fe mg/l 0,1* nd - 0,041 - - nd - -
9 Al mg/l nd - 0,003 - - nd - -
10 DO mg/l >3,5*** 1,2 - 3,4 100 - 1,1 - 3,2 100 -
11 pH - 5,5 - 9* 7 - 7,7 0 - 7,1 - 7,8 0 -
12 COD mg/l <150* 5,6 - 24,3 0 - 6,4 – 26 0 -
13 BOD5 mg/l <50* 1,5 - 12,4 0 - 1,8 – 20 0 -
14 NH4 mg/l 0,1* 0,23 - 0,36 25 2-3,6 0,22 - 0,38 15 2-3,8
15 TSS mg/l <100* 40 - 311,3 75 0-3,1 40,5 - 300,4 85 0-3,0
16
Dư lượng 
thuốc 
BVTV
mg/l - nd - - nd - -
17 NH3 mg/l - 0,012 - 0,19 - - 0,01 - 0,206 - -
18 NO2 mg/l -
0,009 - 
0,038 - -
0,012 - 
0,041 - -
19 Coliform (MP-N/100ml) <5000* 200 - 1000 0 - 220 - 1500 0 -
20 Fecal coli-form
(MP-
N/100ml) - 160 - 800 - - 160 - 1250 - -
Số chỉ tiêu vượt giới hạn 5 chỉ tiêu:P; K; DO; NH4;TSS 5 chỉ tiêu:P; K; DO; NH4;TSS
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Boyd, C.E., Gross, A., 1998. Use of probiotics for 
improving soil and water quality in aquaculture 
ponds. In: Flegel, T.W. (Ed.), Advances in Shrimp 
Biotechnology. 5th Asian Fisheries Forum, Chiangmai, 
Thailand, pp. 101–106. 
Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2008. Quy chuẩn kỹ 
thuật quốc gia về chất lượng nước biển ven bờ - 
QCVN 10:2008/BTNMT. 
Bộ Nông nghiệp và PTNT, 2014. Quy chuẩn kỹ thuật 
quốc gia về cơ sở nuôi tôm nước lợ - QCVN 02-19: 
2014/BNNPTNT.
Lieu/777_3091/Quan-ly-chat-luong-nuoc-ao-nuoi-
thuy-san.htm.
tom-lon-nhat-mien-bac-article-8206.tsvn.