Tóm tắt Luận án Nghiên cứu ảnh hưởng của một số thông số kích thước và kết cấu của bộ phận hướng dõng đến hiệu suất của bơm chìm hướng trục ở Việt Nam

Côngtrìnhđượchoànthànhtại: BộmônVậtlý Tin học 
Viện Vật lý Kỹ thuật, Trường Đại học Bách khoa Hà N 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI 
NGUYỄN MINH TUẤN 
NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ THÔNG SỐ KÍCH THƯỚC 
 VÀ KẾT CẤU CỦA BỘ PHẬN HƯỚNG DÕNG ĐẾN HIỆU SUẤT 
CỦA BƠM CHÌM HƯỚNG TRỤC Ở VIỆT NAM 
Chuyênngành :KỸ THUẬT CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC 
Mãsố: 62520116 
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KỸ THUẬT CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC 
HÀ NỘI - 2016 
Công trình được hoàn thành tại: 
Trường Đại học Bách khoa Hà Nội 
Người hướng dẫn khoa học: HD1. GS. TS. NGUYỄN THẾ MỊCH 
 HD2. PGS.TS. NGUYỄN VĂN BÀY 
Phản biện 1: P T Ngu n Đ c ướng 
Phản biện 2: P T Ngu n T ng Phong 
Phản biện 3: P T Đ ng u n Thi 
Luận án đã được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án tiến sĩ cấp Trường 
họp tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội 
Vào hồi  giờ  ngà  tháng  năm  
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: 
1. Thư viện Tạ Quang Bửu – Trường ĐHBK Hà Nội 
2. Thư viện Quốc gia Việt Nam 
3 
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA LUẬN ÁN 
1. PGS.TS. Nguyễn Văn Bày, ThS. Nguyễn Minh Tuấn (2014). Nghiên cứu thực nghiệm thiết kế 
máy bơm chìm hướng trục phục vụ tưới tiêu nông nghiệp và chống úng ngập đô thị.Tạp chí 
Cơ khí Việt Nam số 12/2014. 
2. GS.TS. Nguyễn Thế Mịch, PGS.TS. Nguyễn Văn Bày, ThS. Nguyễn Minh Tuấn (2015). 
Khảo sát, đánh giá sự ảnh hưởng của số lá cánh hướng dòng máy bơm chìm hướng trục đến 
đặc tính năng lượng của bơm bằng phần mềm mô phỏng. Kỷ yếu Hội nghị khoa học và công 
nghệ toàn quốc về cơ khí lần 4 năm 2015. 
3. MSc. Tuan Nguyen Minh, Prof.Dr. Mich Nguyen The, Assoc.Prof.Dr. Bay Nguyen Van 
(2016). A study and evaluation of a vertical axial flow submersimble pump’s angle of the 
diffuser cone on it’s energy characteristics by simulation software. VietNam Mechanical 
Engineering Journal N0 5/2016. 
4. ThS. Nguyễn Minh Tuấn, GS.TS. Nguyễn Thế Mịch, PGS.TS. Nguyễn Văn Bày (2016). 
Nghiên cứu, đánh giá sự ảnh hưởng của hệ số tỷ tốc của máy bơm chìm hướng trục đứng đến 
đặc tính năng lượng của bơm bằng phần mềm mô phỏng. Tạp chí cơ khí số 5/2016. 
1 
Lời mở đầu 
1. Lý do chọn đề tài 
Việt Nam là nước có nền nông nghiệp truyền thống, đến nay, đã vươn lên đứng thứ 
2 thế giới về xuất khẩu gạo. Kinh tế nông nghiệp được xem là một trong những yếu tố 
chủ đạo để phát triển đất nước. Vấn đề ứng dụng các thiết bị cơ điện phục vụ sản xuất 
nông nghiệp luôn được quan tâm, trong đó, có các tổ máy bơm nói chung và máy bơm 
chìm nói riêng phục vụ công tác tưới tiêu, chống hạn và chống úng ngập. 
Các sản phẩm máy bơm chìm – động cơ điện chìm ở Việt Nam mới dừng lại ở dạng 
sản phẩm của các đề tài nghiên cứu và dự án sản xuất thử nghiệm, chưa có đơn vị nào 
thực sự đi sâu nghiên cứu các vấn đề về máy bơm chìm. Xuất phát từ nhu cầu thực của 
sản xuất và đời sống về máy bơm chìm hướng trục phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp 
và chống úng ngập, đề tài cho luận án tiến sỹ kỹ thuật đã đề xuất ” Nghiên cứu ảnh hưởng 
của một số thông số kích thước và kết cấu của bộ phận hướng dòng đến hiệu suất của bơm 
chìm hướng trục ở Việt Nam” nhằm góp phần từng bước phát triển sản phẩm máy bơm 
chìm – động cơ điện chìm do Việt Nam thiết kế, chế tạo. 
2. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu 
Mục tiêu nghiên cứu: Đóng góp cho khoa học chuyên ngành các phương pháp tính 
toán, thiết kế bộ phận hướng dòng máy bơm chìm hướng trục với sự thay đổi thông số hình 
học, kết cấu của bơm và cung cấp cơ sở khoa học trong công tác thiết kế, lựa chọn góc loe 
hợp lý của bộ phận hướng dòng máy bơm chìm hướng trục với số vòng quay đặc trưng 
thông dụng và số lá cánh hướng dòng điển hình. 
Phạm vi nghiên cứu: Luận án tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của góc loe bầu bộ phận 
hướng dòng với các trị số của số vòng quay đặc trưng thông dụng và số lá cánh hướng dòng 
điển hình của bơm chìm hướng trục. 
3. Phương pháp nghiên cứu 
Kết hợp giữa tính toán lý thuyết, thực nghiệm và dùng phần mềm mô phỏng để nghiên 
cứu, đánh giá sự ảnh hưởng của trị số góc loe bộ phận hướng dòng máy bơm chìm hướng 
trục đến hiệu suất của bơm với các trị số số vòng quay đặc trưng thông dụng và số lá cánh 
hướng dòng điển hình của bơm đang được sử dụng tại Việt nam. 
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 
a) Về lý thuyết: Đánh giá được sự ảnh hưởng của trị số góc loe bầu bộ phận hướng dòng 
máy bơm hướng trục đến hiệu suất của bơm, từ đó, xác định các phương pháp tính toán, 
thiết kế cho bộ phận hướng dòng, nhằm nâng cao hiệu suất của máy bơm chìm hướng trục. 
b) Về thực tiễn: Cung cấp cho các nhà thiết kế các thông tin cần thiết, trên cơ sở đó, có 
thể lựa chọn được thông số hình học ( góc loe bầu cánh hướng dòng) hợp lý trong thiết kế 
bộ phận hướng dòng máy bơm chìm hướng trục. 
 5. Cấu trúc của luận án 
Nội dung chính của luận án trình bày như sau: Chương 1 Tổng quan tình hình nghiên 
cứu, thiết kế, chế tạo và sử dụng máy bơm chìm trên thế giới và ở Việt Nam; Chương 2. Cơ 
sở lý thuyết dòng chảy trong bơm hướng trục và ảnh hưởng của thông số kích thước, kết 
cấu bộ phận hướng dòng đến hiệu suất máy bơm chìm hướng trục; Chương 3. Khảo sát, 
đánh giá sự ảnh hưởng của thông số kích thước, kết cấu bộ phận hướng dòng đến hiệu suất 
máy bơm hướng trục chìm bằng mô phỏng số; Chương 4. Nghiên cứu thực nghiệm mô hình 
máy bơm chìm hướng trục. Kết quả đạt được và bàn luận và phần kết luận và kiến nghị. 
2 
Chương 1. Tổng quan 
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và thiết kế, chế tạo, sử dụng máy bơm chìm 
trên thế giới và ở Việt Nam 
1.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu thiết kế, chế tạo v sử dụng máy bơm chìm 
trên thế giới 
1.1.1.1. Tình hình thiết kế, chế tạo v sử dụng máy bơm chìm trên thế giới 
Máy bơm chìm - động cơ điện chìm đã được chú ý đầu tư nghiên cứu từ những năm 
1920-1930 và đạt kết quả tốt vào những năm 1940–1950 phục vụ cho nhiều nhu cầu mục 
đích khác nhau: tưới tiêu trong nông nghiệp, bơm nước thải và cấp nước cho công nghiệp, 
sinh hoạt. Ngày nay, máy bơm chìm – động cơ điện chìm rất đa dạng, công suất N = 0,1–
5.000 kW, cột áp H=1-500m, lưu lượng Q = 0,1-30.000 m3/h. 
Như vậy, có thể thấy rằng, để phát triển đến ngày nay, vấn đề máy bơm chìm nói 
chung, máy bơm chìm hướng trục nói riêng với các yếu tố ảnh hưởng của các thông số kỹ 
thuật bộ phận hướng dòng trong máy bơm không phải là vấn đề mới ở nước ngoài. Tuy 
nhiên, các kết quả nghiên cứu đó không được công bố rộng rãi và chi tiết, do đó, phạm vi sử 
dụng, phương pháp tính toán, lựa chọn kết cấu hợp lý của bộ phận hướng dòng với góc loe 
lớn vẫn là bí quyết của từng hãng chế tạo máy bơm chìm và từng quốc gia trên thế giới. 
1.1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu, thiết kế, chế tạo máy bơm chìm ở 
Việt Nam 
Ở Việt Nam, Công ty CP chế tạo bơm Hải Dương, Viện Khoa học thủy lợi Việt Nam, 
Trường Đại học thủy lợi Hà Nội, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, Viện Nghiên cứu cơ 
khí, các Tổng Công ty cơ điện - xây dựng nông nghiệp và thủy lợi là những đơn vị đã quan 
tâm nghiên cứu, thiết kế, chế tạo và sản xuất máy bơm, tuy nhiên, các sản phẩm máy bơm 
chủ yếu là các loại máy bơm truyền thống (máy bơm hướng trục, máy bơm ly tâm, máy 
bơm hỗn lưu) sử dụng động cơ điện thông thường. Các tổ máy bơm chìm - động cơ điện 
chìm được các đơn vị chuyên ngành trong nước nêu trên bước đầu quan tâm nghiên cứu từ 
đầu những năm 2000. Tuy nhiên, cũng mới chỉ dừng lại ở mức độ sản phẩm thử nghiệm của 
các đề tài nghiên cứu và dự án sản xuất thử nghiệm. Chưa có một công trình khoa học nào 
trong nước nghiên cứu chuyên sâu về ảnh hưởng của kết cấu phần dẫn dòng máy bơm chìm 
hướng trục đến hiệu suất của máy bơm. 
1.2. Kết luận chương 1 
- Vấn đề thiết kế, chế tạo và sử dụng máy bơm chìm nói chung và máy bơm chìm 
hướng trục nói riêng đã được các nước trên thế giới quan tâm từ những năm 1920. 
- Nghiên cứu sự ảnh hưởng của các thông số kích thước, kết cấu của bộ phận hướng 
dòng máy bơm chìm hướng trụcvới góc loe lớn không còn mới đối với các trường đại học, 
các viện nghiên cứu cũng như hãng sản xuất bơm trên thế giới. Tuy nhiên, đây vẫn thuộc bí 
quyết của mỗi hãng sản xuất, mỗi đơn vị nghiên cứu, do đó, không được công bố rộng rãi 
trên công luận. 
- Có nhiều phần mềm chuyên dụng được sử dụng để mô phỏng dòng chảy trong bơm, 
tuy nhiên, có thể thấy hầu hết các phần mềm này đều dựa trên công cụ CFD để thực hiện 
việc mô mỏng với thuật toán tương tự nhau và đều dựa vào công thức toán học Navia – 
Stốc. 
3 
- Việt Nam đã bước đầu quan tâm nghiên cứu máy bơm chìm từ năm 2.000. Chưa có cơ 
sở lý thuyết cho việc tính toán, thiết kế hệ thống dẫn dòng của máy bơm chìm hướng trục 
trong đó có bộ phận hướng dòng. 
Chương 2. Cơ sở lý thuyết dòng chảy trong bơm hướng trục và ảnh hưởng của 
thông số k ch thước, kết cấu bộ phận hướng dòng đến hiệu suấtcủa máy bơm chìm 
hướng trục 
2.1. Cơ sở lý thuyết dòng chảy trong máy bơm hướng trục và bơm chìm 
hướng trục 
2.1.1. Cơ sở lý thuyết dòng chảy trong máy bơm hướng trục 
2.1.2. Cơ sở lý thuyết dòng chảy trong máy bơm chìm hướng trục 
2.1.2.1. Xây dường đường dòng đẳng tốc trong phần dẫn dòng của bơm chìm 
hướng trục 
2.1.2.2. Xây dựng đường dòng đẳng thế trong phần dẫn dòng bơm hướng trục 
2.1.3. Phương pháp dòng một chi u thiết kế lưới cánh hướng dạng côn 
2.2. Cơ sở lý thuyết t nh toán lưới các profin của bơm hướng trục 
2.2.1. Cơ sở lý thuyết t nh toán lưới các profin 
2.3. Lý thuyết về hiệu suất máy bơm và vấn đề tổn thất trong bơm hướng trục 
2.3.1. Lý thuyết v tính toán hiệu suất của máy bơm hướng trục 
2.3.2. Các tổn thất trong máy bơm hướng trục 
Tổn thất trong máy bơm nói chung và máy bơm hướng trục cũng được phân ra làm 3 
loại: tổn thất thuỷ lực, tổn thất lưu lượng và tổn thất cơ khí. Mỗi loại tổn thất được đánh giá 
bằng hiệu suất tương ứng. 
a) Tổn thất cơ khí: 98,096,0ck   
b) Tổn thất lưu lượng: 99,097,0ll   . 
c) Tổn thất và hiệu suất thuỷ lực của bơm hướng trục (ηtl) 
Yếu tố mang tính quyết định đến hiệu suất toàn phần của máy bơm hướng trục là tổn 
thất thủy lực (hiệu suất thủy lực). 
Đối với máy bơm hướng trục, tl = (0,85  0,95). 
Tổn thất thủy lực trong máy bơm hướng trục: Σhw = (5-15)%Hlt (2.1) 
Để đơn giản, có thể đặt: k1 = (5-15)% = (0,05-0,15), nghĩa là: Σhw = k1 .Hlt (2.2) 
Trong đó: + Hlt - Cột áp lý thuyết của bơm (m). 
Theo kinh nghiệm thì nên lấy: Hlt = (1,07 – 1,1)Htk = k2Htk (2.3) 
Ở đây: Htk – Cột áp thiết kế (m). Đặt: k2 = (1,07-1,1) – Hệ số cột áp lý thuyết 
Kết hợp hai biểu thức (2.2) và (2.3), ta có tổn thất cột áp (hay tổn thất thủy lực) trong 
bơm hướng trục thông thường là: Σhw = k1 .k2.Htk (2.4) 
2.4. Lý thuyết tính toán hiệu suất của máy bơm chìm hướng trục 
Về mặt lý thuyết, máy bơm chìm hướng trục cũng tồn tại 3 loại tổn thất như đối với 
máy bơm hướng trục thông thường. 
Ngoài các giá trị tổn thất như ở máy bơm hướng trục thông thường, trong máy bơm 
chìm hướng trục còn phải kể đến tổn thất cục bộ do góc loe lớn γloe của bầu bộ phận hướng 
dòng (ký hiệu tổn thất này là hγloe). 
Trong máy bơm chìm hướng trục, tổn thất thủy lực được xác định bằng công thức (2.5): 
ΔH = Σhw + hγloe (2.5) 
Trong đó: Σhw – Tổng tổn thất thủy lực tính trong bơm hướng trục thông thường (m) 
4 
(không tính đến tổn thất do góc loe bộ phận hướng dòng). 
Mô hình tính toán lý thuyết tổn thất cột 
áp cho trường hợp ống mở dần dùng cho 
trường hợp của máy bơm chìm hướng trục 
có tính gần đúng. Do đó, cần thông qua mô 
phỏng số bằng phần mềm chuyên dụng và 
bằng thí nghiệm mô hình trên hệ thống thí 
nghiệm cho từng trường hợp tương ứng với 
các trường hợp tính toán bằng lý thuyết. 
Hình 2.1 Kết cấu phần dẫn dòng máy 
bơm chìm hướng trục và máy bơm hướng 
trục thông thường 
2.4.1. Nghiên cứu nguyên nhân gây tổn thất thủy lực v lý thuyết tính toán tổn thất 
thủy lực trong phần loe 
Để đánh giá ảnh hưởng của góc loe đến tổn thất thủy lực thường sử dụng các hệ số sau: 
- Hệ số cản toàn phần: 
2
1
2
v
hg
tp
  (2.55); Δh1 – tổn thất trong phần loe. 
- Hệ số tổn thất φ trong phần loe, theo Boocda – Kano 
2
21
1
)(
2
vv
hg
 . Giá trị φ cho 
phép xác định hệ số cản của loe ξ với sự phụ thuộc vào độ mở f2/f1 = s, 
2)
1
1(
s
tp
  
2.4.2. Lý thuyết tính toán tổn thất cột áp do ảnh hưởng của góc loe γloe bộ phận hướng 
dòng máy bơm chìm hướng trục 
Xây dựng sơ đồ tính toán tổn thất thủy lực cho hệ thống dẫn dòng máy bơm chìm 
hướng trục có góc loe cánh hướng dòng (γloe) theo hình (2.2). 
Hình 2.2 Sơ đồ tính toán tổn thất thủy lực qua hệ thống dẫn dòng máy bơm chìm 
hướng trục có góc loe cánh hướng mở dần γloe 
(1. Buồng bánh công tác, 2. Bánh công tác, 3. Bộ phận hướng dòng, 
Tổn thất thủy lực trong trường hợp bộ phận hướng dòng có góc loe γloe : 
g
VV
kh
loeloe
2
)(
.
2
21
  (2.6) 
Tổn thất cột áp (tổn thất thủy lực) trong máy bơm chìm hướng trục: 
g
VV
kHkk
loetk
2
)(
... = h +h =H 
2
21
21loew 
   (2.7) 
5 
2.4.3. Hiệu suất thủy lực trong máy bơm chìm hướng trục 
Tổn thất thủy lực trong máy bơm chìm hướng trục được xác định theo công thức 
(2.8): 
ltlt
lt
tl
H
H
H
HH 
 1 (2.8) 
Biến đổi và thay các giá trị tương ứng đã tính toán vào (2.9) ta có:
tk
tl
Hgk
VV
k
2
2
21
1,22
loe
1
2
)( 0,011.
1


 (2.9) 
2.4.4. Hiệu suất to n phần của máy bơm chìm hướng trục 
Hiệu suất toàn phần (sau đây sẽ gọi là hiệu suất máy bơm chìm hướng trục): 
)
2
)( 0,011.
1.(...
2
2
21
1,22
loe
1
tk
llcktlllckb
Hgk
VV
k


 (2.10) 
Biến đổi theo số vòng quay đặc trưng, ta có mối quan hệ giữa hiệu suất bơm với góc 
loe γloe và ns. 
Thay (2.10) vào biểu thức (2.9) và biến đổi ta có: 
)
)( .10
1.(... 3
24
4
2
2
21
1,22
loe
-4
1
tt
s
llcktlllckb
Qn
n
k
VV
k


 (2.11) 
Từ biểu thức trên, cho phép tính toán sơ bộ ban đầu hiệu suất bơm chìm hướng trục. 
2.5. Ứng dụng kết quả nghiên cứu lý thuyết để t nh toán hiệu suất máy bơm 
chìm hướng trục 
2.5.1. Tính toán hiệu suất của máy bơm chìm hướng trục do ảnh hưởng của góc 
loe bộ phận hướng dòng 
Trong phạm vi luận án này, tác giả trình bày tính toán lý thuyết hiệu suất của máy 
bơm chìm hướng trục tại điểm thiết kế (áp dụng tương tự đối với các điểm khảo sát 
khác nếu cần) có các thông số kỹ thuật ban đầu như sau: Công suất động cơ điện chìm: 
N=55kW, số vòng quay: n = 590 v/ph, lưu lượng tính toán: Qtt = 3.300m
3
/h, Htk = 3m. 
Số vòng quay đặc trưng của máy bơm chìm là: ns = 916. 
Theo công thức (2.11), để có thể xác định hiệu suất tính toán lý thuyết, với mỗi 
trường hợp góc loe, cần xác định kích thước,kết cấu cụ thể bộ phận hướng dòng của 
bơm chìm hướng trục. 
Kết quả cho từng trường hợp góc loe được trình bày trên bảng 2.4. 
Bảng 2.4. 
Kết quả tính toán 
lý thuyết hiệu 
suất của máy 
bơm chìm hướng 
trục với các góc 
loe bộ phận 
hướng dòng khác 
nhau 
6 
 Trong đó, các kích thước cơ bản của từng trường hợp góc loe được xác định theo 
các hình vẽ về kết cấu được thống kê trong bảng 2.5. 
Bảng 2.5. Các kích thước cơ 
bản của bộ phận hướng dòng 
với các trường hợp gó ... ng số đạt ηb,4 ≈ 76% 
Hình 3.19. Đường cong hiệu suất máy bơm 
chìm có góc loe γloe,4 = 30
0
e) Trường hợp 5: Dòng chảy qua phần dẫn dòng có góc loe cánh hướng 
γloe,5 = 20
0
Đường cong hiệu suất của máy bơm chìm hướng trục được trình bày trên hình 3.20. 
Trong trường hợp này, hiệu 
suất máy bơm tăng lên khá nhiều 
so với các trường hợp trên, hiệu 
suất bơm theo mô phỏng số đạt 
ηb,5 ≈ 79% 
Hình 3.20. Đường cong hiệu suất máy bơm 
chìm có góc loe γloe,5 = 20
0
f) Trường hợp 6: Dòng chảy qua phần dẫn dòng có góc loe cánh hướng γloe,6 = 0
0
 Hình 3.21. Kết cấu hệ thống cánh máy 
bơm chìm có góc loe cánh hướng γloe,5 = 0
0
Đường cong hiệu suất của máy bơm chìm 
hướng trục được trình bày trên hình 3.23. 
Trong trường hợp này, hiệu suất máy 
bơm tăng lên khá nhiều so với các trường 
hợp trên, hiệu suất bơm theo mô phỏng số đạt 
ηb,6 ≈ 81%. 
Hình 3.22. Phân bố trường vận tốc của 
dòng chảy (từ tiết diện gốc đến tiết diện 
biên) trong hệ thống cánh có γloe,6 = 0
0 
15 
Giữa kết quả mô phỏng số và 
kết quả theo tính toán lý thuyết 
cũng như những nhận định về 
khả năng ảnh hưởng của góc loe 
bộ phận hướng dòng đến hiệu 
suất của máy bơm là tương 
đương. 
Điều đó cho phép khẳng định 
tính đúng đắn và độ tin cậy của 
cơ sở lý thuyết về tính toán hiệu 
suất của máy bơm chìm hướng 
trục với sự ảnh hưởng của góc 
loe γloe 
Hình 3.23. Đường cong hiệu suất máy bơm chìm có 
góc loe γloe,6 = 0
0
Chương IV: Nghiên cứu thực nghiệm mô hình vật lý máy bơm chìm hướng trục 
4.1. Giới thiệu hệ thống thử nghiệm máy bơm của Công ty CP chế tạo bơm Hải 
Dương 
4.1.1. Các hệ thống thử nghiệm máy bơm hiện có tại Việt Nam 
4.1.2. Giới thiệu chung v hệ thống thử nghiệm máy bơm của Công ty CP chế 
tạo bơm Hải Dương 
Để nghiên cứu thực nghiệm máy bơm chìm hướng trục cần có hệ thống thí nghiệm 
máy bơm đáp ứng yêu cầu về độ tin cậy, chính xác, hiện đại và thuận tiện cho việc theo 
tác, chỉnh lý số liệu. Với mục tiêu đó, luận án lựa chọn hệ thống thí nghiệm máy bơm 
của Công ty CP chế tạo bơm Hải Dương. 
4.2. Xác định sai số đo 
4.3. Xây dựng quy trình thử nghiệm máy bơm chìm hướng trục 
Quy trình 
thử nghiệm của 
hệ thống thí 
nghiệm bơm của 
Công ty CP chế 
tạo bơm Hải 
Dương tuân theo 
quy trình thử 
nghiệm bơm hiện 
hành. Sơ đồ thử 
nghiệm trình bày 
trên hình 4.2. 
Hình 4.2. Sơ đồ lắp đặt tổng thể hệ thống thử nghiệm máy bơm 
chìm hướng trục của Công ty CP chế tạo bơm Hải Dương 
16 
4.4. Vấn đề thiết bị đo và hiệu chỉnh số liệu thử nghiệm 
4.5. Tổng hợp các kết quả thử nghiệm và phân t ch đánh giá kết quả nghiên cứu 
thực nghiệm 
Do điều kiện thực tế, trong phạm vi luận án, tác giả chỉ lựa chọn một số trường hợp 
mô hình bơm để thử nghiệm. Các kết quả thử nghiệm sẽ được hiển thị trên màn hình hệ 
thống máy tính chuyên dụng tại phòng điều hành trung tâm (hình 4.3). 
Hình 4.3. Hệ thống máy tính tại 
phòng điều hành trung tâm hệ thống 
thử nghiệm bơm của Công ty CP 
chế tạo bơm Hải Dương 
Hình 4.2. Hệ thống thử nghiệm máy bơm chìm 
hướng trục tại Công ty Cp chế tạo bơm 
Hải Dương 
4.5.1. Thử nghiệm xác định ảnh hưởng của số vòng quay đặc trưng trong máy 
bơm chìm hướng trục 
4.5.1. Thử nghiệm xác định ảnh hưởng của số vòng quay đặc trưng trong máy 
bơm chìm hướng trục 
Đề tài lựa chọn 03 mẫu bơm chìm hướng trục có trị số ns = 600, 900 và 1400 để thử 
nghiệm. 
a) Thử nghiệm máy bơm chìm hướng trục có số vòng quay đặc trưng ns = 600 
Kết quả thử nghiệm được trình bày trên bảng 4.1 và hình 4.4. 
Bảng 4.1. Các thông số kỹ thuật của máy bơm chìm hướng trục HTCĐ 2.600-4,5. 
17 
Hình 4.4. Đường đặc tính máy bơm chìm hướng trục (ns = 600, γloe = 42
0
) 
Từ kết quả thử nghiệm, với máy bơm chìm có ns = 600 đạt hiệu suất tại điểm thiết kế 
là: ηb = 71,34%. 
b) Kết quả thử nghiệm máy bơm chìm hướng trục có số vòng quay đặc trưng ns = 900 
Bảng 4.2. Các thông số kỹ thuật của máy bơm chìm hướng trục (ns = 900) 
Hình 4.5. Đường đặc tính máy bơm chìm hướng trục HTCĐ 3300-3 
(ns = 900, γloe = 42
0
) 
18 
 Hiệu suất bơm đạt được tại điểm thiết kế là: ηb = 74,72%. 
c) Thử nghiệm máy bơm chìm hướng trục có số vòng quay đặc trưng ns = 1.400 
Kết quả thử nghiệm tại phòng thí nghiệm được trình bày trên bảng 4.3 và hình 4.6. 
Bảng 4.3. Các thông số kỹ thuật của máy bơm chìm hướng trục HTCĐ 2.400-4,5 
Hình 4.7. Đường đặc tính máy bơm chìm hướng trục 
(ns = 1.400, γloe = 42
0
) 
Hiệu suất máy bơm tại điểm 
tính toán đạt được: 
ηb = 55,2%. 
Trên cơ sở kết quả tính toán 
bằng lý thuyết và kết quả đo 
đạc bằng thực nghiệm, ta xây 
dựng mối quan hệ giữa hiệu 
suất đạt được tại điểm thiết kế 
của máy bơm chìm hướng 
trục do ảnh hưởng của số 
vòng quay đặc trưng ns: 
ηb = f(ns), đồ thị được trình 
bày trên hình 4.8. 
Hình 4.8. Quan hệ giữa 
ηb = f(ns) xác định bằng thực 
nghiệm và lý thuyết 
19 
4.5.2. Thử nghiệm xác định ảnh hưởng của số lá cánh bánh công tác, cánh 
hướng dòng đến hiệu suất máy bơm chìm hướng trục 
Đề tài đã lựa chọn 02 mẫu phần dẫn dòng máy bơm chìm hướng trục để thử nghiệm: 
Mẫu bơm chìm số 1 có số lá cánh bánh công tác Z1 = 4, số lá cánh hướng dòng Z2 =5 và 
mẫu bơm số 2 có Z1 = 4, Z2 = 7. 
a) Kết quả thí nghiệm mẫu máy bơm chìm hướng trục số 1 có: Z1 = 4, Z2 = 5 
Kết quả đo đạc các thông số kỹ thuật thử nghiệm cho trường hợp này cũng chính là 
trường hợp máy bơm chìm hướng trục có ns = 900. Hiệu suất đạt được: ηb = 73,05%. 
b) Kết quả thí nghiệm mẫu máy bơm chìm hướng trục số 2 có: Z1 = 4, Z2 = 7 
Kết quả đo đạc các thông số kỹ thuật thử nghiệm được trình bày trên bảng 4.4 và 
đường đặc tính trên hình 4.10. 
Bảng 4.4 Các thông 
số kỹ thuật của máy 
bơm chìm hướng 
trục HTCĐ3.300-3 
có Z1 =4, Z2 = 7. 
Như vậy, hiệu suất bơm 
đạt được trong trường hợp 
này là: ηb = 71,374%. 
Hình 4.9. Đường đặc tính máy bơm chìm hướng trục 
( Z1 = 4; Z2 = 7, ns = 900, γloe = 42
0
) 
4.5.2. Thử nghiệm xác định ảnh hưởng của góc loe γloe bộ phận hướng dòng máy 
bơm chìm hướng trục 
Luận án lựa chọn mẫu 
bơm có Z1 = 4, Z2 = 5 để thử 
nghiệm các trường hợp góc 
20 
loe cánh hướng dòng khác 
nhau. Cụ thể, trong phạm vi 
luận án nghiên cứu 04 trị số 
góc loe như sau: 
a) Thử nghiệm máy bơm 
chìm hướng trục có góc loe 
cánh hướng dòng γloe = 76
0
Kết quả được trình bày 
trên bảng 4.5 và hình 4.10. 
Bảng 4.5. Các thông số kỹ thuật của máy bơm chìm 
hướng trục tại góc γloe = 76
0
 Từ kết quả đo đạc, ta có, 
tại điểm thiết kế, máy bơm 
chìm HTCĐ3.300-3 đạt hiệu 
suất: ηb = 57,23%. 
Hình 4.10. Đường đặc tính 
máy bơm chìm hướng trục 
(γloe = 76
0
, ns =900) 
b) Kết quả thử nghiệm máy bơm chìm hướng trục có góc loe cánh hướng dòng 
γloe = 60
0
Kết quả được trình bày trên bảng 4.6 và hình 4.11 
Bảng 4.6. Các thông số kỹ thuật của máy bơm chìm hướng trục HTCĐ 3.300-3 có 
góc loe cánh hướng dòng γloe = 60
0
21 
Hình 4.11. Đường đặc tính 
máy bơm chìm hướng trục 
HTCĐ3.300-3 (γloe = 60
0
, 
ns =900) 
c) Thử nghiệm máy bơm chìm hướng trục có góc loe cánh hướng dòng γloe = 42
0
Kết quả đo đạc các thông số kỹ thuật thử nghiệm ứng với trường hợp máy bơm 
chìm hướng trục có ns = 900 được trình bày trên bảng 4.2 và đường đặc tính trên 
hình 4.5. Hiệu suất bơm đạt được là: ηb = 74,72%. 
d) Kết quả thử nghiệm máy 
bơm hướng trục có góc loe 
cánh hướng dòng γloe = 0
0
 Kết quả được trình bày 
trên bảng 4.7 và hình 4.12 
 Máy bơm chìm hướng 
trục đứng HTĐ3.300-3 
(góc γloe = 0
0) đây là trường 
hợp đặc biệt của máy bơm 
chìm hướng trục, trùng với 
kết cấu của máy bơm 
hướng trục thông thường, 
hiệu suất của máy bơm đạt 
được: ηb = 77,23%. 
Bảng 4.7. Các thông số kỹ thuật của máy bơm chìm 
hướng trục HTĐ 3.300-3 
T m lại: 
So với kết quả tính toán 
lý thuyết và mô phỏng nêu 
trên, ta nhận thấy kết quả 
đạt được từ thực nghiệm có 
sự sai khác không nhiều. 
Hình 4.12. Đường đặc tính máy bơm hướng trục đứng 
HTĐ3.300-3 (γloe = 0
0
, ns =900) 
22 
Từ kết quả tính toán bằng lý thuyết và kết quả đo đạc bằng thực nghiệm, ta xây dựng 
mối quan hệ giữa hiệu suất đạt được tại điểm thiết kế của máy bơm chìm hướng trục do 
ảnh hưởng của số vòng quay đặc trưng ns. Mối quan hệ này được trình bày trên 
hình 4.13. 
4.6. Kết luận chương 4 
Trong chương 4, luận án đã tổng 
hợp kết quả thử nghiệm một số mô 
hình vật lý trên hệ thống thí nghiệm 
máy bơm của Công ty CP chế tạo 
bơm Hải Dương. 
So sánh kết quả đo đạc thu được từ 
quá trình thử nghiệm cho thấy rằng, 
giữa kết quả lý thuyết và kết quả thực 
nghiệm không có sự sai khác nhiều. 
Điều đó cho thấy rằng, lý thuyết đưa 
ra của luận án là hoàn toàn đúng đắn 
và chính xác. 
Hình 4.13. Tổng hợp quan hệ giữa 
ηb = f(γloe) xác định bằng thực nghiệm và lý 
thuyết 
4.7. Kết quả và bàn luận 
+ Đề tài đã thử nghiệm các phương án góc loe bộ phận hướng dòng máy bơm chìm 
hướng trục với các trị số γloe = 0
0
 (trường hợp ứng với máy bơm hướng trục thông 
thường) và các trị số γloe, = 20
0 
, 30
0
, 42
0
, 60
0 và 760 (ứng với máy bơm chìm hướng 
trục). Máy bơm nêu trên được thử nghiệm với số vòng quay đặc trưng thông dụng 
(ns = 900) và số lá cánh bánh công tác(Z1 = 4), số cánh hướng dòng đặc trưng, (Z2 = 5). 
Kết quả thử nghiệm đạt được đã khẳng định, trong cùng điều kiện như nhau, máy bơm 
hướng trục thông thường có hiệu suất cao hơn so với các bơm chìm hướng trục. Nên 
thiết kế bộ phận hướng dòng bơm chìm hướng trục với góc loe γloe,max = 60
0 
 . 
+ Luận án đã thực hiện một cách nghiêm túc và tuân thủ đúng trình tự từ nghiên cứu 
lý thuyết đến thực nghiệm mô hình. Thông qua cơ sở lý thuyết để tìm hiểu bản chất vật 
lý của tình hình dòng chảy trong hệ thống dẫn dòng máy bơm chìm hướng trục và sử 
dụng thực nghiệm để kiểm chứng độ chính xác của kết quả lý có được. Kết quả đạt được 
giữa lý thuyết, mô phỏng và thực nghiệm có sự chênh lệch không nhiều, điều đó chứng 
tỏ, phương pháp nghiên cứu của luận án là phù hợp và chính xác. 
 Kết luận và kiến nghị 
 a) Kết luận chung 
+ Những kết quả chính đã đạt được 
1. Đề tài đã tổng hợp được tình hình nghiên cứu, thiết kế, chế tạo, thử nghiệm và sử 
dụng các máy bơm chìm nói chung và bơm chìm hướng trục nói riêng trên thế giới và ở 
Việt nam. Trên cơ sở đó, xác định được sự cần thiết phải nghiên cứu vấn đề luận án đề 
xuất với phạm vi, đối tượng, mục tiêu và phương pháp nghiên cứu cụ thể. 
23 
2. Đã thu thập, phân tích các tài liệu kỹ thuật cần thiết , giới thiệu cơ sở lý thuyết tính 
toán các profin cánh bánh công tác, cánh hướng dòng cũng như cách xác định các tổn 
thất, hiệu suất với sự ảnh hưởng của trị số góc loe bộ phận hướng dòng, số vòng quay 
đặc trưng của bơm hướng trục thông thường và đề xuất ứng dụng cho máy bơm chìm 
hướng trục . 
3. Sử dụng phần mềm mô phỏng thủy lực chuyên dụng (Pumpal của hãng Concept 
Nrec – Mỹ) đã nghiên cứu, đánh giá được sự ảnh hưởng của thông số kích thước góc loe 
bộ phận hướng dòng, số vòng quay đặc trưng và số lá cánh hướng dòng đến hiệu suất 
máy bơm chìm hướng trục. 
4. Đã xây dựng được quy trình thử nghiệm mô hình vật lý máy bơm chìm hướng trục 
trên hệ thống thử nghiệm máy bơm trong phòng thí nghiệm,tiến hành thử nghiệm một số 
mô hình vật lý, đo đạc các thông số kỹ thuật và xây dựng được các đường cong quan hệ 
với đường đặc tính năng lượng của máy bơm chìm hướng trục. 
5. Đã đánh giá được sự ảnh hưởng của kích thước và kết cấu bộ phận hướng dòng 
trong máy bơm chìm hướng trục và ảnh hưởng của số vòng quay đặc trưng ns tới hiệu 
suất của bơm. 
6. Xác định được các trị số góc loe của bộ phận hướng dòng và số vòng quay đặc 
trưng nên lựa chọn đối với bơm chìm hướng trục, làm cơ sở cho việc tính toán, thiết kế 
bơm chìm hướng trục phục vụ tưới tiêu nông nghiệp cũng như các nhu cầu khác. Cụ thể 
như sau: 
- Nên sử dụng các loại máy bơm chìm hướng trục có góc loe bộ phận hướng dòng 
γloe<60
0
. 
- Đối với máy bơm chìm hướng trục, không nên sử dụng số vòng quay đặc trưng lớn 
(ns>1000), nên sử dụng số vòng quay đặc trưng thấp và trung bình (ns<1.000). 
+ Những đóng góp mới của luận án 
- Xây dựng được quan hệ xác định ảnh hưởng của góc loe bộ phận hướng dòng 
(γloe) đến hiệu suất máy bơm chìm hướng trục (ηb). Cụ thể là: 
Trên cơ sở công thức nêu trên, có thể thông qua mối quan hệ của các thông số: 
lưu lượng, cột áp, số vòng quay, số vòng quay đặc trưng và hiệu suất của bơm, trên cơ 
sở đó, tính toán hiệu suất của bơm khi biết các thông số nêu trên. 
- Đã đề xuất được cách sử dụng vấn đề nghiên cứu tính toán tổn thất thủy lực trong 
ống loe cho việc đi sâu nghiên cứu tính toán tổn thất thủy lực trong bộ phận hướng dòng 
máy bơm chìm hướng trục đạt kết quả tốt. 
- Đánh giá được sự ảnh hưởng của góc loe bộ phận hướng dòng (γloe), số vòng quay 
đặc trưng (ns), số lá cánh hướng dòng (Z2) đến hiệu suất máy bơm chìm hướng trục (ηb). 
)
2
)( 0,011.
1.(...
2
2
21
1,22
loe
1
tk
llcktlllckb
Hgk
VV
k


24 
+ Những vấn đ cần tiếp tục nghiên cứu 
 Luận án mới dừng lại ở việc đi sâu nghiên cứu sự ảnh hưởng của thông số kích 
thước, kết cấu bộ phận hướng dòng với góc loe γloe= 20
0
, 30
0
, 42
0
, 60
0
 và 76
0 trên cơ sở 
trị số số vòng quay đặc trưng đuược sử dụng rộng rãi trong sản xuất (ns = 900) và số lá 
cánh bánh công tác Z1 = 4, số lá cánh hướng dòng (Z2 = 5). Ngoài ra, luận án cũng đã 
triển khai nghiên cứu thêm các tường hợp số vòng quay đặc trưng khác ( ns = 600, 
1.000, 1.200, 1.400) và số lá cánh bánh công tác (Z1 = 2, 3), số lá cánh hướng dòng 
(Z2 = 3, 7, 8, 9).Các nghiên cứu này đã cho kết quả tốt với những thông tin mới rất bổ 
ích cho những người quan tâm đên máy bơm chìm. Do vậy, cần có những nghiên cứu 
chuyên sâu và rộng hơn nữa để đánh giá được đầy đủ về những ảnh hưởng của chúng 
đến hiệu suất nói riêng và đặc tính năng lương nói chung của máy bơm chìm 
hướng trục. 
b) Kiến nghị 
 + Những kết quả đạt được của luận án cũng mới chỉ là những kết quả nghiên cứu 
ban đầu với một số thông số kích thước, kết cấu phổ dụng bộ phận hướng dòng của máy 
bơm chìm hướng trục. Do đó, trong thời gian tới cần có những nghiên cứu tiếp theo 
chuyên sâu hơn cho từng yếu tố (góc loe bộ phận hướng dòng, độ mau lưới cánh , góc 
đặt cánh, khoản cách giữa mép ra của cánh bánh công tác và mép vào lá cánh hướng 
dòng và số vòng quay đặc trưng) của máy bơm chìm hướng trục để đánh giá chính xác, 
đầy đủ hơn sự ảnh hưởng của chúng đến hiệu suất cũng như đặc tính năng lượng 
của bơm. 
 + Nhu cầu về máy bơm chìm nói chung, máy bơm chìm hướng trục nói riêng đang 
ngày càng lớn đối với công tác tưới tiêu trong nông nghiệp và chống úng ngập, đặc biệt, 
do tác động của biến đổi khí hậu đối với Việt Nam. Có thể nói, ngành chế tạo máy bơm 
Việt Nam còn hiểu biết rất hạn chế về vấn đề máy bơm chìm. Kết quả nghiên cứu của đề 
tài là đóng góp nhỏ cho ngành. Còn rất nhiều vấn đề kỹ thuật phức tạp đối với các máy 
bơm chìm nói chung và máy bơm chìm hướng trục nói riêng, cần được chú ý quan tâm 
nghiên cứu đầy đủ hơn trong thời gian tới.