Khởi nghiệp - Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo

Số 20.2018
KHỞI NGHIỆP 
ĐỔI MỚI SÁNG TẠO
BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ 
CỤC THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIA
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 1
KIẾN THỨC KHỞI NGHIỆP 
ĐỔI MỚI SÁNG TẠO
01 Khởi nghiệp du lịch cơ hội cho các dự án đổi mới sáng tạo
TIN TỨC SỰ KIỆN
KHỞI NGHIỆP ĐỔI MỚI SÁNG TẠO
02
03
05
06
07
CỤC THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ 
CÔNG NGHỆ QUỐC GIA
24 Lý Thường Kiệt, Hoàn Kiếm, Hà Nội
Tel: (024) 38262718
Falling Walls Venture kêu gọi đề 
cử
Năm startup lĩnh vực giao thông 
tại Việt Nam
NOVAON: Khát vọng quảng cáo 
trực tuyến trên đất Việt
Trung Quốc tham vọng trở thành 
siêu cường quân sự nhờ tiến bộ 
của các công nghệ đột phá
Sở hữu trí tuệ và khởi nghiệp 
công nghệ (P1)
04 Youth Co:Lab khuyến khích nhà khởi nghiệp xã hội trẻ
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 2
DNSG - Tọa đàm Khởi nghiệp du lịch đổi mới sáng tạo năm 2018 - Cơ hội và thách thức sẽ 
làm rõ khái niệm khởi nghiệp du lịch đổi mới sáng tạo là gì, những cơ hội và thách thức cho xu 
hướng này. 
Sự kiện sẽ được tổ chức ở TP. HCM vào sáng 
30/6/2018, tại Startup Vietnam Foundation (92 G-H 
Saigon Pearl, Nguyễn Hữu Cảnh, P.22, Q.Bình 
Thạnh). 
Với những lợi thế đặc biệt về vị trí địa lý, ngoài 
những danh thắng đã được UNESCO công nhận là 
di sản văn hoá thế giới như Vịnh Hạ Long, Cố đô 
Huế, Phố cổ Hội An, Thánh địa Mỹ Sơn, Vườn quốc 
gia Phong Nha- Kẻ Bảng, Việt Nam còn thu hút 
khách du lịch nước ngoài vì có hàng loạt địa điểm du 
lịch sinh thái kéo dài khắp ba miền Tổ quốc. Tài 
nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn của Việt Nam 
cũng rất phong phú và đa dạng. 
Những giải thưởng được các tổ chức du lịch 
quốc tế uy tín trao tặng cũng góp phần định vị 
thương hiệu và hình ảnh cho điểm đến Việt Nam là 
một điểm đến chất lượng. 
Bằng Nghị quyết 08-NQ/TW, Bộ Chính trị xác 
định du lịch là ngành kinh tế then chốt của đất nước 
và phát triển du lịch là định hướng chiến lược trong 
nền kinh tế - xã hội của đất nước. Rất nhiều chính 
sách hỗ trợ và thúc đẩy cho sự phát triển của ngành
 TIN TỨC SỰ KIỆN
KHỞI NGHIỆP DU LỊCH - CƠ HỘI 
CHO CÁC DỰ ÁN ĐỔI MỚI SÁNG TẠO
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 3
du lịch đã được ban hành. 
Năm 2017, ngành du lịch Việt Nam đã đạt được 
những kết quả ấn tượng: 13 triệu lượt khách quốc tế, 
74 triệu lượt khách nội địa, tổng thu trực tiếp từ 
khách du lịch đạt trên 500.000 tỷ đồng, đóng góp 
khoảng 7,5% vào GDP. 
Khai thác và phát huy thế mạnh này của Việt 
Nam, những năm gần đây, rất nhiều mô hình kinh 
doanh trong lĩnh vực du lịch đã được khởi tạo và đưa 
vào hoạt động. Tuy nhiên, hầu hết các dự án du lịch 
mới dừng lại ở mô hình truyền thống, chưa có sự 
mới lạ, sản phẩm tương đối giống nhau trên mọi 
vùng miền, sản phẩm du lịch còn thiếu sự cạnh tranh 
và có thể gây ra những tác động tiêu cực như hệ lụy 
ô nhiễm môi trường, tàn phá thiên nhiên và di sản 
văn hóa 
Trong bối cảnh đó, rất cần những sản phẩm, dịch 
vụ du lịch thu hút hơn, vừa tận dụng và phát huy lợi 
thế địa phương, vừa áp dụng công nghệ để phục vụ 
trực tiếp khách hàng. Vườn ươm khởi nghiệp 
Songhan Incubator là một trong những tổ chức tiên 
phong trong việc phát triển các chương trình khởi 
nghiệp du lịch, nhằm tạo thêm nhiều sản phẩm du 
lịch mới, độc đáo, sáng tạo, khai thác các giá trị tiềm 
năng hiện có và lan tỏa dịch vụ du lịch ra các vùng, 
lĩnh vực khác. 
Tọa đàm Khởi nghiệp du lịch đổi mới sáng tạo 
năm 2018 - Cơ hội và thách thức do Songhan 
Incubator tổ chức, với sự phối hợp của Quỹ khởi 
nghiệp Việt Nam (SVF) và Báo Doanh Nhân Sài Gòn. 
Ngoài các mục đích trao đổi về những cơ hội và 
thách thức trong xu hướng khởi nghiệp du lịch đổi 
mới sáng tạo, chương trình còn giới thiệu một cơ hội 
cho các dự án/ý tưởng khởi nghiệp trong lĩnh vực 
này, đó là chương trình Khởi nghiệp du lịch 2018 
(Vietnam Tourism Startup - VTS 2018), với sự hỗ trợ 
của các cố vấn cao cấp trong và ngoài nước. 
Tham dự sự kiện trong vai trò là diễn giả, nhà 
sáng lập ứng dụng đặt phòng khách sạn UP Inns - 
một trong những dự án du lịch đổi mới sáng tạo được 
ươm tạo thành công bởi VTS 2017 - sẽ chia sẻ nhiều 
kinh nghiệm thực tế. 
Cùng trong vai trò diễn giả tại sự kiện này là hai 
nhân vật đã nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực 
ươm tạo khởi nghiệp: Ông Lý Đình Quân - chuyên 
gia tư vấn Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, 
Founder & CEO SongHan incubator và ông Ngô Minh 
Hải - Tiến sĩ kinh tế, giảng viên Khoa Ngân hàng, Đại 
học Kinh tế TP. HCM, đồng sáng lập SongHan 
incubator./.
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 4
Nhằm hỗ trợ và thúc đẩy các doanh nghiệp khởi nghiệp ĐMST Việt Nam phát triển, vươn 
tầm ảnh hưởng ra quốc tế, Văn phòng Đề án 844 phối hợp với Falling Walls - một tổ chức 
phi lợi nhuận tại Berlin chuyên nghiên cứu các vấn đề khoa học công nghệ - kêu gọi sự 
tham gia của các trường đại học/tổ chức nghiên cứu trong việc đề cử các doanh nghiệp 
khởi nghiệp nổi bật được Nhà trường ươm tạo, hỗ trợ vào cuộc thi Falling Walls Ventures.
Falling Walls Venture là một cuộc thi toàn cầu cho 
các startup khoa học công nghệ xuất sắc. Startup 
cần có sản phẩm, dịch vụ dựa trên nghiên cứu khoa 
học. 20 startup xuất sắc nhất sẽ được mời để tham 
gia buổi thuyết trình vào 8/11/2018 tại Berlin, Đức. 
QUYỀN LỢI CHO STARTUP THAM GIA VÀ 
ĐƠN VỊ ĐỀ CỬ: 
• Đối với startup: Được đào tạo và nhận lời 
khuyên hữu ích từ ban giám khảo, được báo chí 
quốc tế truyền thông rộng rãi, có cơ hội kết nối với 
các doanh nhân, các nhà lãnh đạo, tập đoàn và nhà 
đầu tư hàng đầu. 
• Đối với các tổ chức đề cử: Thúc đẩy các startup 
mình ươm tạo phát triển hơn và khẳng định thương 
hiệu của tổ chức trên thế giới. 
STARTUP ĐƯỢC ĐỀ CỬ PHẢI ĐÁP ỨNG 
NHỮNG TIÊU CHÍ SAU: 
• Startup dựa trên nền tảng khoa học công
 TIN TỨC SỰ KIỆN
FALLING WALLS VENTURE KÊU GỌI ĐỀ CỬ 
TỪ CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC, VIỆN NGHIÊN CỨU
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 5
nghệ, tức là mô hình kinh doanh/sản phẩm dịch vụ 
phải theo hướng ứng dụng nghiên cứu khoa học. 
• Startup thuộc tất cả các lĩnh vực khoa học. 
• Startup phải được đăng ký thành lập công ty từ 
năm 2012 hoặc muộn hơn. 
TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ: 
• Mức độ đổi mới sáng tạo 
• Tác động (xã hội) 
• Tiềm năng thương mại 
ĐỂ ĐỀ CỬ STARTUP, CÁC TỔ CHỨC VUI 
LÒNG LÀ THEO HƯỚNG DẪN SAU: 
• Truy cập 
apply và điền vào mẫu đơn đăng ký. 
• Tài liệu yêu cầu: form đăng ký, bản pitch deck 
của startup (lưu dưới dạng pdf) 
• Hạn chót nộp đơn: 30/6/2018. 
Nhiều trường đại học và tổ chức nghiên cứu danh 
giá đã tham gia vào chương trình, trong đó có Đại 
học New York, Đại học Rochester, Đại học Tohoku, 
Đại học Alberta, Đại học Princeton, và Đại học 
Cambridge. 
Để biết thêm chi tiết cuộc thi, vui lòng truy cập 
website: https://www.falling-walls.com/venture 
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 6
Vnexpress - Ứng dụng gọi xe "made in Vietnam" có nhiều khác biệt với đối thủ ngoại như 
không thu phí chiết khấu tài xế hay không tăng giá giờ cao điểm. 
ABER 
Ra mắt thị trường TP. HCM đầu tháng 6/2018, 
ứng dụng xe công nghệ Aber được phát triển bởi 
nhóm kỹ sư 8X, 9X người Việt du học tại Đức. Các 
nhà sáng lập dự án tuyên bố không thu chiết khấu 
với lái xe, chỉ thu phí dùng 70.000-300.000 đồng với 
xe máy, 750.000-2 triệu đồng mỗi tháng với ôtô, đồng 
thời không tăng cước giờ cao điểm. Aber không sử 
dụng Google Map mà sử dụng ứng dụng riêng nên 
chi phí vận hành khá thấp. 
Ứng dụng tung ra 6 dịch vụ, gồm: Aber Bike (xe 
ôm công nghệ), Aber Car (taxi công nghệ), Aber 
Truck (xe giao hàng, xe tải), Aber Travel (trải nghiệm 
du lịch), Aber Business (xe doanh nghiệp), Aber 
Express (Dịch vụ giao hàng). Trước mắt, nhóm bạn 
trẻ này ưu tiên phát triển mảng xe ôm công nghệ và 
taxi công nghệ. 
Theo một đồng sáng lập, Aber không đặt mục tiêu 
cạnh tranh với các đối thủ trên thị trường. 
EMDI 
Ứng dụng đặt xe taxi Emdi do các chuyên gia của 
Đại học Quốc gia Hà Nội vừa công bố. Theo đó,
 TIN TỨC SỰ KIỆN
NĂM STARTUP LĨNH VỰC GIAO THÔNG 
TẠI VIỆT NAM
FastGo vừa ra mắt thị trường Hà Nội ngày 12/6/2018
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 7
Emdi chỉ tập trung hỗ trợ các hãng taxi truyền thống, 
cung cấp giá cước của nhiều hãng taxi khác nhau 
giúp người dân so sánh giá và lựa chọn giá hợp lý. 
Hiện ứng dụng có mặt tại 7 địa phương là Lâm 
Đồng, Khánh Hòa, Quảng Ninh, Thái Nguyên, Phú 
Thọ, Bình Định, Đắk Lắk với gần 500.000 người cài 
ứng dụng. 
Riêng Hà Nội có 17 hãng taxi đã ký kết sử dụng 
ứng dụng và sẽ triển khai vào tháng 7. Khoảng cuối 
năm nay, ứng dụng sẽ có mặt tại thị trường TP. HCM. 
FASTGO 
Sau 3 năm xây dựng, FastGo được Công ty 
FastGo Việt Nam ra mắt thị trường Hà Nội hôm 12/6. 
Điểm nổi bật của ứng dụng là gói bảo hiểm cho 
mỗi chuyến đi của hành khách có giá trị lên đến 200 
triệu đồng, đơn vị phát triển không thu phí chiết khấu 
đối với tài xế theo tỷ lệ % mà chỉ thu phí dịch vụ tối 
đa không quá 30.000 đồng/ngày. Bên cạnh đó là các 
chương trình phúc lợi và hoạt động đào tạo hỗ trợ tài 
xế... 
FastGo có dịch vụ cốt lõi gồm: Fast Car, Fast Taxi 
và Fast Luxury và hướng đến khách hàng trong độ 
tuổi từ 18-38 tuổi, giới quản lý, lãnh đạo trẻ và khách 
du lịch. 
Sau Hà Nội, ứng dụng sẽ có mặt tại TP. HCM vào 
tháng 7 và tháng 8 là Đà Nẵng. Mục tiêu 3 năm tới 
của doanh nghiệp phủ rộng tới 8 thành phố lớn, với 
20.000 đối tác lái xe, phục vụ 5 triệu khách hàng 
thường xuyên. 
FastGo đã thu hút hơn một triệu USD từ các nhà 
đầu tư thiên thần và đang tiếp tục làm việc với 5-6 
nhà đầu tư với kỳ vọng thu hút thêm 50 triệu USD 
trong các vòng gọi vốn thời gian tới. 
VATO 
Ứng dụng ra mắt thị trường hồi tháng 4 năm nay, 
sau khi Uber tuyên bố rời Đông Nam Á. Vato tiền 
thân là ứng dụng gọi xe công nghệ Vivu, sau khi 
Công ty cổ phần Xe khách Phương Trang - FUTA 
Bus Lines mua lại với giá 100 triệu USD (khoảng 
2.200 tỷ đồng) và đổi tên thành Vato. 
Thực chất, Vivu đã hoạt động trên thị trường vào 
tháng 3/2016 nhưng với tên gọi là FaceCar. Ứng 
dụng từng nổi đình nổi đám với việc gọi được một tỷ 
USD từ nhà đầu tư Việt kiều tại Đức. Tuy nhiên, 
thương vụ không thành và ứng dụng này sau đó 
được bán lại rồi đổi tên thành Vivu. 
Điểm nổi bật của ứng dụng nữa là cho phép 
người dùng mặc cả với lái xe (với giá tối thiểu đưa 
ra) để có thể nhanh chóng hoàn thành chuyến đi - 
chức năng này Grab không có. Giá cước của Vato ở 
mức 8.500 đồng mỗi km tương tự GrabCar nhưng 
phần chiết khấu là 20%, thấp hơn mức 25% của 
Grab. 
Theo FUTA Bus Lines, Vato không chỉ là một ứng 
dụng gọi xe thông thường, mà còn là phần mềm 
thương mại điện tử với nhiều tính năng khác tương 
tự như một sàn giao dịch thương mại điện tử về vận 
tải, dịch vụ, hàng hoá. 
Theo đó, khi khách tải ứng dụng Vato không chỉ 
gọi riêng xe Phương Trang mà có quyền yêu cầu 
chọn xe của tất cả các hãng như Mai Linh, hay 
Vinasun tuỳ sở thích. Sàn này sẽ giúp nhu cầu 
người cần sử dụng xe và người có xe gặp nhau. Hiện 
ứng dụng tập trung 3 phân khúc gồm: Vato Bike, Vato 
Car và Vato Taxi. 
AN VUI 
Không tập trung vào lĩnh vực xe cá nhân, Anvui là 
giải pháp quản trị tổng thể cho đơn vị vận tải hành 
khách đường dài nhằm giúp các nhà xe chuyển từ 
truyền thống sang nhà xe công nghệ. Ứng dụng ra 
mắt thị trường Hà Nội tháng 7/2017. 
Anvui chỉ tập trung vào dịch vụ vận tải đường dài. 
Theo đó, Anvui sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp xe khách 
liên tỉnh; giảm chi phí và tăng tính tiện lợi cho các 
hãng xe; giải quyết bài toán tổng thể cho các nhà xe 
từ việc quản lý bán vé, in phơi vé, lập lệnh xuất bến, 
quản lý doanh thu và chi phí trong quá trình vận 
hành.
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 8
Ngoài gia tăng doanh thu, ứng dụng còn ghi nhận 
mọi hoạt động phát sinh đón trả khách lên xuống xe, 
doanh thu bán vé từng xe, vị trí xe, các chi phí trong 
quá trình vận hành, giúp tiết kệm tối đa chi phí điện 
thoại, thất thoát do gian lận. Các hãng xe sẽ giảm bớt 
thời gian xử lý các giấy tờ... 
Sau gần một năm hoạt động, ứng dụng đã có 
hơn 60 đối tác trong cả nước. Trung bình mỗi tháng 
hơn 100.000 vé chảy qua hệ thống và 1.800 đầu xe 
vận hành trơn tru. 
Tốc độ tăng trưởng doanh thu của Anvui là 200% 
so với thời điểm khai trương. Doanh thu tháng trước 
so với tháng sau tăng đều đặn 30-50%. Hiện dự án 
này đang mở rộng tại thị trường TP. HCM./.
Anvui chỉ tập trung vào dịch vụ vận tải đường dài
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 9
Thúc đẩy sáng tạo và hướng đến phát triển bền vững là thông điệp khuyến khích giới trẻ 
khởi nghiệp theo chương trình Youth Co:Lab.
 TIN TỨC SỰ KIỆN
YOUTH CO:LAB KHUYẾN KHÍCH 
NHÀ KHỞI NGHIỆP XÃ HỘI TRẺ
Dự án được Chương trình Phát triển Liên Hiệp 
Quốc (UNDP) hỗ trợ, do Quỹ Citi Foundation cùng 
Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp thực hiện. Mục 
tiêu của Youth Co:Lab Việt Nam 2018 là tìm kiếm các 
nhà khởi nghiệp xã hội, theo đó chương trình sẽ hỗ 
trợ thanh niên triển khai các ý tưởng, mô hình kinh 
doanh để giải quyết các vấn đề xã hội mang tính bền 
vững cho cộng đồng. 
Theo bà Caitlin Wiesen - Giám đốc Quốc gia 
UNDP tại Việt Nam, Việt Nam cần một hệ sinh thái 
khởi nghiệp năng động và tăng cường kỹ năng, 
nhằm khơi nguồn năng lượng sáng tạo của thanh 
niên để giải quyết những thách thức về phát triển bền 
vững. 
Theo UNDP, hiện Việt Nam có số doanh nghiệp 
khởi nghiệp nhiều thứ 3 tại Đông Nam Á, song hệ 
sinh thái có tác động tích cực đến xã hội lại khá hạn 
chế nếu so với Thái Lan hay Malaysia. Điều này đòi 
hỏi sự khuyến khích và hỗ trợ để các doanh nhân trẻ 
tìm ra giải pháp đổi mới trong nhiều lĩnh vực như môi 
trường, lương thực - thực phẩm, biến đổi khí hậu... 
Youth Co:Lab sẽ thiết lập các sự kiện để cộng đồng 
cùng nhau chia sẻ về những khó khăn, trên cơ sở đó 
tất cả các bên, bao gồm UNDP Việt Nam, Chính phủ, 
khu vực công, các doanh nghiệp xã hội và các tổ 
chức xã hội, cùng tìm kiếm giải pháp.
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 10
Bà Caitlin cho rằng các thành phần này có vai trò 
quan trọng trong hệ sinh thái khởi nghiệp và cần phải 
gắn với nhau trong việc triển khai các dự án sáng tạo 
xã hội. "Việc giải quyết các tồn tại cần gắn với người 
trẻ, tạo ra tầm nhìn mới thúc đẩy văn hóa doanh 
nghiệp sáng tạo, hướng đến phát triển bền vững". 
Ông Bùi Quang Huy - Phó chủ tịch Citi 
Foundation cho biết, Quỹ cam kết nguồn đầu tư 100 
triệu USD cho khoảng nửa triệu thanh niên sẵn sàng 
khởi nghiệp và đi làm vào năm 2020. Thứ trưởng Bộ 
Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng cũng cho 
biết Bộ cam kết phối hợp cùng các tổ chức trong và 
ngoài nước hỗ trợ các hoạt động khởi nghiệp, ươm 
tạo các hạt giống tiềm năng, phát triển các doanh 
nghiệp có giá trị kinh tế và giải quyết các thách thức 
xã hội. 
"Doanh nghiệp xã hội tạo ra lợi nhuận và hiệu 
ứng tích cực lan tỏa trong cộng đồng. Khởi nghiệp 
đổi mới sáng tạo là mô hình tốt giúp giải quyết các 
thách thức xã hội, đẩy nhanh tiến độ thực hiện mục 
tiêu phát triển bền vững", Thứ tr ... ầu 
trong tương lai. Theo bản báo cáo, PLA đã nhận ra 
điểm yếu của quân đội Mỹ đó là rất dễ bị tấn công
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 18
phủ đầu ở "địa hạt thông tin". Mỹ có thể có nhiều tàu 
sân bay, xe tăng và tên lửa tốt hơn nhiều so với PLA, 
nhưng nếu không truy cập vào dữ liệu và kết nối của 
những hệ thống này không hoạt động hiệu quả hoặc 
thậm chí không thể hoạt động, thì những thiết bị quân 
sự tối tân đó cũng trở nên vô dụng. Những nhà quân 
sự chiến lược của Trung Quốc mô tả gót chân 
Achilles của quân đội Mỹ đó là: “Không có vệ tinh, 
không thể chiến đấu”. Trong khi đó, Trung Quốc đã 
chứng tỏ có khả năng phá vỡ, làm suy yếu và thậm 
chí phá hủy cơ sở hạ tầng ICT của quân đội Mỹ. Bên 
cạnh đó, PLA đã thử nghiệm một loạt các vũ khí 
chống vệ tinh, bao gồm các loại phương tiện tiêu diệt 
cơ động trên mặt đất (ground-based kinetic vehicles), 
vũ khí năng lượng định hướng (directed energy 
weapon), năng lực gây nhiễu và giả mạo, và “vệ tinh 
tiêu diệt”, được thiết kế để vô hiệu hóa hoặc phá hủy 
các vệ tinh khác trên quỹ đạo. Quân đội Trung Quốc 
còn mở rộng năng lực chiến tranh điện tử, thử 
nghiệm những năng lực phá rối các hệ thống radar và 
thông tin liên lạc cũng như các hệ thống GPS giả 
mạo. Quân đội Trung Quốc còn phát triển một số khả 
năng tấn công mạng tinh vi nhất trên thế giới. Họ 
cũng đầu tư mạnh vào việc xây dựng cơ sở công 
nghệ để có thể thống trị các công nghệ của tương lai. 
Đặc biệt, Trung Quốc coi trí tuệ nhân tạo (AI) và 
lượng tử là nền tảng cho cả năng lực cạnh tranh kinh 
tế và quân sự về lâu dài. Trung Quốc giờ đây không 
chỉ là một nước chuyên sao chép hay ứng dụng 
những công nghệ này mà còn là một nhà sáng tạo ra 
công nghệ. Bản báo cáo chỉ rõ, cạnh tranh trong lĩnh 
vực AI giữa Mỹ và Trung Quốc đã trở thành cuộc so 
kè bất phân thắng bại. Các nhà nghiên cứu Trung 
Quốc hiện xuất bản nhiều bài báo về lĩnh vực AI hơn 
bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới, mặc dù các 
bài báo của Mỹ được trích dẫn nhiều hơn. Các công 
ty Trung Quốc dã đạt được những cú đột phá lớn 
trong lĩnh vực ứng dụng AI bao gồm xử lý ngôn ngữ 
tự nhiên, thông dịch theo thời gian thực, phân tích 
hình ảnh, và lái xe tự động. Trong lĩnh vực lượng tử, 
Trung Quốc cũng đạt những bước tiến rất xa. Trung 
Quốc đã phóng một vệ tinh liên lạc lượng tử có tên là 
Micius; thiết lập một liên kết sợi lượng tử giữa Bắc 
Kinh và Thượng Hải; đầu tư hàng tỷ đô la vào nghiên 
cứu về điện toán lượng tử và thậm chí tuyên bố đã 
thử nghiệm radar lượng tử có chức năng phát hiện 
máy bay tàng hình. 
Mặc dù một số tiến bộ trong lĩnh vực công nghệ 
lượng tử của Trung Quốc có thể bị thổi phồng, nhưng 
không thể phủ nhận được quân đội Trung Quốc đang 
ngày càng trở nên mạnh nhờ những tiến bộ của các 
công nghệ đột phá. Sức mạnh này, như bản báo cáo 
của Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ chỉ ra, chủ yếu là 
nhờ một chiến lược tài trợ mạnh mẽ và đúng hướng 
của chính phủ Trung Quốc. 
Phương Anh
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 19
Tầm quan trọng của IP đối với các dự án khởi 
nghiệp công nghệ là rõ ràng. Chỉ một vài thập kỷ 
trước, phần lớn tài sản của các doanh nghiệp của Mỹ 
là hữu hình, như được mô tả trong Hình 1. Các tài 
sản vô hình như IP chiếm ~ 20% tài sản doanh 
nghiệp. Tuy nhiên, đến năm 2005, tỷ lệ tài sản vô 
hình và hữu hình của doanh nghiệp về cơ bản đã bị 
đảo ngược; giá trị thị trường của S&P 500 (chỉ số 
chứng khoán dựa trên vốn hóa thị trường của 500 
công ty giao dịch) là ~ 80% tài sản vô hình và đến 
năm 2015, con số này là 87%. 
Theo Bộ Thương mại Mỹ, “toàn bộ nền kinh tế Mỹ 
dựa vào một loại hình IP nào đó, bởi vì hầu như mọi 
ngành đều tạo ra hoặc sử dụng nó”. Trong năm 2010,
Sở hữu trí tuệ (Intellectual Property - IP), tài sản vô hình bao gồm hoặc là kết quả của sự sáng tạo, 
đổi mới, sáng chế và bí quyết (và bao gồm tất cả các quyền đối với công nghệ), đang trở thành một khía 
cạnh ngày càng quan trọng của bất kỳ doanh nghiệp nào. Điều này đặc biệt đúng với các doanh nghiệp 
công nghệ mới nổi và khởi nghiệp. Trong bản tin này và các bản tín tiếp theo, chúng ta sẽ xem xét các 
loại hình IP bao gồm bí quyết công nghệ và bí mật thương mại, sáng chế và bằng sáng chế, quyền tác 
giả và nhãn hiệu cũng như tầm quan trọng của IP, cách nhận biết các loại IP, các đặc điểm của từng loại 
IP và các cơ chế bảo hộ.
 KIẾN THỨC KHỞI NGHIỆP VÀ ĐỔI MỚI SÁNG TẠO
SỞ HỮU TRÍ TUỆ VÀ KHỞI NGHIỆP 
CÔNG NGHỆ (P1)
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 20
khoảng 28% việc làm và 35% GDP ở Mỹ là từ các 
ngành công nghiệp chuyên sâu về IP. Sự nhấn mạnh 
vào tài sản IP không chỉ giới hạn ở Mỹ; như được 
trình bày trong Hình 2, tài sản vô hình cũng chiếm ít 
nhất khoảng một phần ba, và thường là phần lớn, 
giá trị ở các thị trường ở các nước khác. Tính đến 
tháng 9 năm 2013, khoảng 35% việc làm trong Liên 
minh châu Âu và 39% GDP đến từ các lĩnh vực dựa 
vào bằng sáng chế và các loại hình IP khác để hoạt 
động. 
Hãy xem xét quy mô và tính chất của các giao 
dịch được thúc đẩy bởi IP. Ví dụ, Microsoft đã chi 8,5 
tỷ USD để mua lại Skype và 6 tỷ USD để mua lại 
Quantive. SanDisk trả 327 triệu USD để mua lại 
Pliant Technology và Nuance mua lại Equitrac với giá 
150 triệu USD. Apple, RIM và Microsoft hợp tác trả 
giá cao hơn Google để mua lại toàn bộ bằng sáng 
chế của Công ty Công nghệ Nortel (Canada) liên 
quan đến các lĩnh vực công nghệ truyền dẫn có dây, 
không dây và chất bán dẫn với giá 4,5 tỷ USD. Apple 
VisiCalc đã trả giá cho quyết định không đăng ký sáng chế cho chương trình bảng tính đầu tiên 
Nhiều người tin rằng một trong những đóng góp quan trọng vào sự phát triển của máy tính ngày này là 
chương trình bảng tính VisiCalc. VisiCalc là đứa con tinh thần của Dan Bricklin khi ông học thạc sỹ quản trị kinh 
doanh tại Trường Kinh doanh Harvard vào năm 1978. Khi ngồi trên giảng đường, ông thấy giáo sư quá vất vả 
khi tính toán các con số trên bảng. Mỗi khi sửa lại một con số, ông phải xóa và tính toán rất nhiều số khác. Dan 
Bricklin mơ ước có một chiếc "bảng thông minh", để khi cần phải sửa một vài số, những số còn lại tự động tính 
toán lại theo một công thức định sẵn và cho kết quả đúng. 
Để hiện thực hoá ý tưởng mới này, Bricklin hợp tác với Bob Frankston, một lập trình viên phần mềm, 
thành lập Công ty Software Arts. Ngay sau đó, công ty non trẻ của Bricklin và Frankston đã thu hút sự chú ý của 
Personal Software, một nhà sản xuất phần mềm đã cho Software Arts mượn máy tính Apple II để thực hiện bản 
demo của VisiCalc. 
Sau đó, Personal Software đã tài trợ để phát triển VisiCalc và trở thành nhà phân phối độc quyền VisiCalc. 
Những gì đã từng bắt đầu như là một ý tưởng đổi mới sáng tạo của Bricklin vào giữa năm 1978 thì đến năm 
1979 đã trở thành chương trình bảng tính đầu tiên được phát hành trên thị trường. VisiCalc được xem như một 
sản phẩm trí tuệ làm thay đổi phong cách sử dụng máy tính cá nhân. 
Tuy nhiên, câu chuyện của VisiCalc không kết thúc ở đó. Ngay sau khi công ty này hoàn thành việc đầu tư 
ban đầu và thiết lập một thị trường vững chắc cho sản phẩm của mình, các công ty khác bắt đầu đưa ra thị 
trường các chương trình bảng tính giống hệt như vậy. Những công ty mới này không chỉ được hưởng lợi từ 
thông tin công khai về chương trình bảng tính ban đầu, bao gồm cả sự chấp nhận của thị trường đã được thiết 
lập, các công ty này còn có thể có được các nguồn lực lớn hơn để vượt qua sự dẫn dắt thị trường của VisiCalc. 
Bricklin đã không đăng ký sáng chế cho VisiCalc. Ông cho biết một luật sư tư vấn bảo hộ sáng chế của 
Personal Software (sau này đổi tên thành VisiCorp) giải thích rằng có rất nhiều trở ngại liên quan đến việc có 
được bằng sáng chế cho phần mềm, ước tính chỉ có 10% cơ hội thành công. Dựa trên lời khuyên này và các chi 
phí liên quan đến đăng ký sáng chế, Bricklin quyết định không đăng ký sáng chế. Thay vào đó, ông đăng ký bảo 
hộ bản quyền và nhãn hiệu để ngăn chặn những người khác sao chép VisiCalc. 
"Các biện pháp bảo hộ này đã không có hiệu lực rõ ràng trong ít nhất hai năm, quá muộn để nộp đơn 
đăng ký sáng chế", Bricklin nói. "Nếu tôi sáng chế ra bảng tính ngày hôm nay, tất nhiên, tôi sẽ đăng ký sáng 
chế," ông nói thêm.
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 21
và Google đã hợp tác để mua danh mục đầu tư bằng 
sáng chế của Kodak liên quan đến việc nắm bắt, 
thao tác và chia sẻ hình ảnh số với giá 527 triệu 
USD. Microsoft đã bán một gói các bằng sáng chế 
liên quan đến công nghệ nhắn tin di động, Web và tin 
nhắn tức thời cho Facebook với số tiền 550 triệu 
USD và mua bằng sáng chế của AOL bao gồm công 
nghệ Internet với giá 1,05 tỷ USD. InterDigital đã bán 
một loạt các bằng sáng chế liên quan đến công nghệ 
3G/LTE cho Intel với giá 375 triệu USD. 
IP đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp 
mới nổi và khởi nghiệp. Đối với một doanh nghiệp, 
để thành công thì doanh nghiệp này phải có lợi thế 
cạnh tranh; một số khía cạnh của doanh nghiệp - 
hoạt động, sản phẩm hoặc dịch vụ - phải (hoặc ít 
nhất được thị trường biết đến) độc đáo, tốt hơn hoặc 
khác biệt so với đối thủ cạnh tranh. Điều này đặc biệt 
đúng đối với một doanh nghiệp khởi nghiệp trong 
một thị trường nơi các đối thủ cạnh tranh đã được 
thiết lập (và được tài trợ tốt). Thành công bền vững 
đòi hỏi một lợi thế cạnh tranh bền vững. Lợi thế cạnh 
tranh bền vững của các công ty công nghệ hầu như 
luôn xuất phát từ một số loại hình IP. Tuy nhiên, nếu 
không có cơ sở pháp lý thích hợp để bảo hộ quyền 
sở hữu trí tuệ, các đối thủ cạnh tranh sẽ có thể chiếm 
đoạt hoặc sao chép hợp pháp tính năng này và lợi 
thế cạnh tranh sẽ bị mất. 
Ngoài việc cung cấp lợi thế cạnh tranh, IP có thể 
đóng góp vào sự thành công của một doanh nghiệp 
theo một số cách: 
■ Các quyền có thể chứng minh đối với IP là một 
chỉ báo về khả năng thành công của một doanh 
nghiệp công nghệ. Một nghiên cứu về đầu tư mạo 
hiểm từ năm 1995 đến năm 2002 cho thấy các 
doanh nghiệp nắm giữ quyền sở hữu trí tuệ (bằng 
sáng chế) có khả năng thành công cao hơn 34% 
trong việc nhận được các vòng tài trợ vốn mạo hiểm 
tiếp theo. 
■ Quyền đối với IP là tài sản của doanh nghiệp, 
thường là một trong những yếu tố quan trọng nhất 
trong việc xác định giá trị của doanh nghiệp. 
■ Bằng sáng chế, có hiệu lực, là giấy chứng nhận 
chuyên môn của bên thứ ba. 
■ IP (phổ biến nhất là bằng sáng chế) có thể 
được sử dụng làm tài sản thế chấp để vay ngân 
hàng.
0%
25%
50%
75%
100%
1975 1985 1995 2005 2010 2015
13%20%20%32%68%83%
87%
80%80%
68%
32%
17%
Tài sản vô hình Tài sản hữu hình
Hình 1. Tài sản hữu hình và vô hình của S&P 500 
Nguồn: 
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 22
■ IP có thể được sử dụng (thông qua cấp phép, 
cấp quyền hưởng lợi nhuận, chứng khoán, v.v..) để 
cung cấp vốn cho doanh nghiệp. 
IP cũng là “tiền bạc” của những người tham gia 
thành lập một startup công nghệ. Mỗi người tham gia 
(đồng sáng lập) vào một startup thường đóng góp 
vốn (tiền mặt hoặc tín dụng). Tuy nhiên, trong một 
startup công nghệ, ít nhất một người tham gia đóng 
góp IP và đóng góp này có thể thay cho vốn. (Các 
đóng góp cho startup có thể liên quan đến bất kỳ yếu 
tố nào cần thiết cho sự thành công của startup, 
chẳng hạn như tài nguyên, sự lãnh đạo và các kết 
nối). 
Gần đây, cái gọi là mô hình mở làm kinh doanh 
đã trở nên nổi tiếng. Ví dụ bao gồm các 
côngxoocxiom khác nhau và cấp phép mã nguồn mở 
của phần mềm. Ngay cả những mô hình kinh doanh 
này hầu hết đều dựa vào bảo hộ IP. 
Một doanh nhân khởi nghiệp công nghệ hiểu biết 
sẽ đảm bảo sự độc quyền đối với IP của doanh 
nghiệp ở mức độ cao nhất có thể. Tuy nhiên, các 
quyền trong IP có thể vô tình bị mất bởi các hành 
động có vẻ vô tội, và việc không xem xét các quyền 
của bên thứ ba có thể dẫn đến những hậu quả khôn 
lường. 
BẢO HỘ QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ 
Quyền sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức, cá 
nhân đối với tài sản trí tuệ, bao gồm bí mật kinh 
doanh, bằng sáng chế tiện ích, kiểu dáng công 
nghiệp, bản quyền, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán 
dẫn và nhãn hiệu. Các thuật ngữ này đã biểu thị cả 
tài sản IP và cơ chế pháp lý để bảo hộ chúng. Những 
cơ chế này cung cấp một khuôn khổ cho việc thiết 
lập và duy trì các quyền trong IP. Một chiến lược sử 
dụng kết hợp các cơ chế pháp lý khác nhau cần 
được phát triển để tối đa hóa sự bảo hộ nhằm tạo 
điều kiện thuận lợi cho các mục tiêu của doanh 
nghiệp. Một số đặc điểm của các cơ chế pháp lý 
tương ứng được trình bày trong Bảng 1 dưới đây. 
(Còn nữa) 
N.L.H. (Technology Ventures)
Hình 2. Tài sản vô hình của một số nước 
Nguồn: 
0%
20%
40%
60%
80%
2003 2005 2007 2009
74%
80%
32%
54%
36%
69%
62%
66%
70%
74%71%70%
EU Nhật Bản Trung Quốc
Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, số 20.2018 23
Cơ chế bảo hộ Thời hạn Luật
Đối tượng có 
thể được bảo 
hộ
Phạm vi bảo hộ Các hình thức bảo hộ đồng thời
Bí mật kinh 
doanh (Trade 
secret)
Vô thời hạn
Luật tiểu bang 
(Đạo luật bí 
mật thương 
mại thống nhất)
Bất cứ thứ gì có 
thể giữ bí mật
Sao chép hoặc sử 
dụng Nhãn hiệu
Nhãn hiệu 
(Trademark)
Thời hạn bảo hộ 
10 năm, có thể xin 
gia hạn nhiều lần 
liên tiếp, mỗi lần 10 
năm
Đạo luật phổ 
thông tiểu 
bang; Các đạo 
luật tiểu bang; 
Quy chế liên 
bang
Bất kỳ thứ gì có 
khả năng xác 
định nguồn gốc 
của hàng hóa 
hoặc dịch vụ
Sử dụng nhãn hiệu 
trong bối cảnh tạo ra 
bất kỳ khả năng 
nhầm lẫn nào đối với 
nguồn, tài trợ hoặc 
liên kết
Bí mật thương mại 
Kiểu dáng công nghiệp 
Bằng sáng chế tiện ích 
Bản quyền
Bản quyền 
(Copyright)
70 năm sau khi tác 
giả cuối cùng chết 
hoặc nếu tác phẩm 
cho thuê, 95 năm 
kể từ khi xuất bản
Quy chế liên 
bang
Tác phẩm của 
tác giả
Sao chép các khía 
cạnh của tác phẩm 
được cấp bản quyền
Nhãn hiệu 
Kiểu sáng công nghiệp 
Bằng sáng chế tiện ích
Thiết kế bố trí 
mạch tích hợp 
bán dẫn (mask 
work)
Kết thúc10 năm kể 
từ ngày nộp đơn 
hoặc khai thác 
thương mại lần 
đầu tiên
Quy chế liên 
bang
Thiết kế bố trí 
mạch tích hợp 
bán dẫn (hình 
ảnh, các mẫu ba 
chiều trong các 
lớp của một chip 
bán dẫn)
Sao chép các chip 
thuộc sáng chế
Bí mật thương mại 
Nhãn hiệu 
Bằng sáng chế tiện ích
Kiểu dáng công 
nghiệp (Design 
patent)
14 năm kể từ ngày 
cấp
Quy chế liên 
bang
Các khía cạnh 
phi chức năng 
của các thiết kế 
trang trí
Sử dụng kiểu dáng 
đã được cấp bằng 
sáng chế cho bất kỳ 
sản phẩm nào trong 
quá trình sản xuất 
hoặc bán hoặc chào 
bán sản phẩm đó
Bằng sáng chế tiện ích 
Bản quyền 
Nhãn hiệu
Bằng sáng chế 
tiện ích (Utility 
Patent)
20 năm kể từ ngày 
nộp đơn
Quy chế liên 
bang
Máy móc, quy 
trình sản xuất 
hoặc thành phần 
vật chất mới và 
hữu ích, hoặc cải 
tiến mới và hữu 
ích
Tạo ra, sử dụng, trao 
đổi, chào bản hay 
bán, nhập khẩu sản 
phẩm thuộc sáng 
chế
Bản quyền 
Kiểu dáng công nghiệp 
Thiết kế bố trí mạch tích 
hợp bán dẫn 
Nhãn hiệu
BẢNG 1. CÁC CƠ CHẾ BẢO HỘ IP CỦA HOA KỲ