Luận án Điều chỉnh pháp luật đối với thương lượng tập thể trong doanh nghiệp tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH 
Nguyễn Thị Bích 
ĐIỀU CHỈNH PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI 
THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP 
TẠI VIỆT NAM 
Chuyên ngành: LUẬT KINH TẾ 
 Mã số: 62.38.01.07 
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC 
 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 
 PGS-TS TRẦN HOÀNG HẢI 
TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018 
LỜI CAM ĐOAN 
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu 
nêu trong luận án này (Luận án) là trung thực. Những kết luận khoa học 
của Luận án chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào của ai 
khác. Nếu có sự gian đối, tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm. 
 Tác giả Luận án 
 Nguyễn Thị Bích 
MỤC LỤC 
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1 
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................... 6 
2.1. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 6 
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................... 6 
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 7 
3.1. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................... 7 
3.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 7 
4. Kết cấu của luận án ................................................................................................. 8 
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU PHÁP LUẬT VỀ 
THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP ................................... 9 
1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu ........................................................................... 9 
1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài .................................................................. 9 
1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam .................................................................. 12 
1.1.3. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu ....................................................... 19 
1.2. Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu ..................................................... 20 
1.2.1. Cơ sở lý thuyết ................................................................................................ 20 
1.2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 23 
 ẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................... 25 
CHƢƠNG 2 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ 
TRONG DOANH NGHIỆP VÀ ĐIỀU CHỈNH BẰNG PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI 
THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP ................................. 26 
2.1. Những vấn đề chung về thương lượng tập thể trong doanh nghiệp ................... 26 
2.1.1. Khái niệm và đặc điểm của thương lượng tập thể trong doanh nghiệp .......... 26 
2.1.2. Vai trò của thương lượng tập thể trong doanh nghiệp .................................... 33 
2.1.3. Những điều kiện cần thiết cho việc thương lượng tập thể trong doanh nghiệp
 ................................................................................................................................... 34 
2.2. Những vấn đề chung về điều chỉnh bằng pháp luật đối với thương lượng tập thể 
trong doanh nghiệp .................................................................................................... 38 
2.2.1. Sự cần thiết của việc điều chỉnh bằng pháp luật đối với thương lượng tập thể 
trong doanh nghiệp .................................................................................................... 38 
2.2.2. Những nội dung cơ bản cần điều chỉnh bằng pháp luật đối với thương lượng 
tập thể trong doanh nghiệp ........................................................................................ 43 
2.3. Các công ước, khuyến nghị, hướng dẫn của ILO về thương lượng tập thể trong 
doanh nghiệp ............................................................................................................. 49 
2.4. Quá trình hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam về thương lượng tập 
thể trong doanh nghiệp .............................................................................................. 53 
2.4.1. Trước năm 1994 .............................................................................................. 53 
2.4.2. Từ năm 1994 đến năm 2012 ............................................................................ 54 
2.4.3. Từ năm 2012 đến nay ...................................................................................... 55 
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................... 57 
CHƢƠNG 3 CHỦ THỂ THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH 
NGHIỆP THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH 
VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN ................................................................................ 58 
3.1. Xác định chủ thể được qu ền thương lượng tập thể trong doanh nghiệp theo 
qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ............................................................. 58 
3.1.1. Đối tượng được ph p hoặc hông được ph p thành lập và gia nhập tổ chức 
đại diện của người lao động trong doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện hành
 ................................................................................................................................... 59 
3.1.2. Nguyên tắc thành lập tổ chức đại diện của người lao động trong doanh nghiệp 
theo pháp luật Việt Nam hiện hành ........................................................................... 61 
3.1.3. Thủ tục thành lập tổ chức đại diện của người lao động trong doanh nghiệp 
theo pháp luật Việt Nam hiện hành ........................................................................... 63 
3.1.4.Công nhận tổ chức đại diện của người lao động tham gia thương lượng tập thể 
và quyền thương lượng tập thể của tổ chức đại diện của người lao động trong doanh 
nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện hành ............................................................... 64 
3.2. Chủ thể c qu ền đàm phán, thương lượng tập thể trong doanh nghiệp theo qu 
định của pháp luật Việt Nam hiện hành .................................................................... 68 
3.3. Thực tiễn thực hiện các qu định về chủ thể thương lượng tập thể trong doanh 
nghiệp tại Việt Nam thời gian qua. ........................................................................... 69 
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................................................................... 75 
CHƢƠNG 4 CÁC NGUYÊN TẮC, NỘI DUNG VÀ QUY TRÌNH THƢƠNG 
LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP THEO QUY ĐỊNH CỦA 
PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN .......... 77 
4.1. Nguyên tắc thương lượng tập thể trong doanh nghiệp theo qu định của pháp 
luật Việt Nam hiện hành ........................................................................................... 77 
4.1.1. Nguyên tắc tự nguyện ..................................................................................... 77 
4.1.2. Nguyên tắc thiện chí ........................................................................................ 78 
4.1.3. Nguyên tắc bình đẳng...................................................................................... 81 
4.1.4. Nguyên tắc hợp tác .......................................................................................... 83 
4.1.5. Nguyên tắc công khai và minh bạch ............................................................... 84 
4.2. Nội dung thương lượng tập thể trong doanh nghiệp theo qu định của pháp luật 
Việt Nam hiện hành .................................................................................................. 85 
4.3. Qu trình thương lượng tập thể trong doanh nghiệp theo qu định của pháp luật 
Việt Nam hiện hành .................................................................................................. 89 
4.4. Thực tiễn thực hiện các qu định về nguyên tắc, nội dung và qu trình thương 
lượng tập thể tại Việt Nam thời gian qua .................................................................. 93 
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4 ......................................................................................... 105 
CHƢƠNG 5 BIỆN PHÁP THÚC ĐẨY VÀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP VỀ106 
5.1. Phân loại tranh chấp về thương lượng tập thể trong doanh nghiệp theo qu định 
của pháp luật Việt Nam hiện hành .......................................................................... 107 
5.2 Cách thức giải quyết tranh chấp về thương lượng tập thể trong doanh nghiệp 
theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ................................................... 109 
5.2.1. Giải quyết tranh chấp thương lượng tập thể trong doanh nghiệp thông qua h a 
giải theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ............................................ 110 
5.2.2. Giải quyết tranh chấp thương lượng tập thể trong doanh nghiệp thông qua thủ 
tục trọng tài theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ............................... 119 
5.2.3. Giải quyết tranh chấp thương lượng tập thể trong doanh nghiệp tại Tòa án 
theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ................................................... 127 
5.3. Biện pháp thúc đẩy giải quyết tranh chấp thương lượng tập thể trong doanh 
nghiệp theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành (đình công và giải quyết 
đình công) ................................................................................................................ 130 
5.3.1. Đình công theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ....................... 131 
5.3.2. Giải quyết đình công theo qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành ...... 137 
5.4. Thực tiễn thực hiện các qu định về biện pháp thúc đẩy và giải quyết tranh 
chấp thương lượng tập thể trong doanh nghiệp ở Việt Nam thời gian qua ............. 149 
CHƢƠNG 6 HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ N NG CAO HẢ NĂNG 
THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ 
TRONG DOANH NGHIỆP .................................................................................... 154 
6.1. Định hướng và yêu cầu hoàn thiện pháp luật về thương lượng tập thể trong 
doanh nghiệp ........................................................................................................... 154 
6.1.1. Sự cần thiết của việc hoàn thiện pháp luật về thương lượng tập thể trong 
doanh nghiệp ........................................................................................................... 154 
6.1.2. Những yêu cầu cơ bản của việc hoàn thiện pháp luật về thương lượng tập thể 
trong doanh nghiệp .................................................................................................. 156 
6.1.3. Định hướng hoàn thiện pháp luật về thương lượng tập thể trong doanh nghiệp
 ................................................................................................................................. 161 
6.2. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật Việt Nam về thương lượng tập thể 
trong doanh nghiệp .................................................................................................. 163 
6.2.1. Hoàn thiện các qu định về chủ thể tham gia thương lượng tập thể trong 
doanh nghiệp ........................................................................................................... 163 
6.2.2. Hoàn thiện các qu định về nguyên tắc, nội dung và qu trình thương lượng 
tập thể trong doanh nghiệp ...................................................................................... 167 
6.2.3. Hoàn thiện các qu định về biện pháp thúc đẩy và giải quyết tranh chấp 
thương lượng tập thể trong doanh nghiệp ............................................................... 174 
6.3. ột số iến nghị nhằm nâng cao khả năng thực hiện pháp luật về thương lượng 
tập thể trong doanh nghiệp ...................................................................................... 187 
KẾT LUẬN CHƢƠNG 6 ......................................................................................... 190 
KẾT LUẬN ............................................................................................................... 192 
DANH MỤC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN ..................................................... 1 
LUẬN ÁN ĐÃ ĐƢỢC CÔNG BỐ .............................................................................. 1 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 2 
DANH MỤC TỪ NGỮ VIẾT TẮT 
STT Từ viết tắt Viết đầy đủ 
1. BLLĐ Bộ luật Lao động ngà 18 tháng 6 năm 2012 
2. ILO Tổ chức Lao động quốc tế 
3. TLTT Thương lượng tập thể 
4. GQTCLĐ Giải quyết tranh chấp lao động 
5. NLĐ Người lao động 
6. NSDLĐ Người sử dụng lao động 
7. HĐTTLĐ Hội đồng trọng tài lao động 
8. HGVLĐ Hòa giải viên lao động 
9. TTVLĐ Trọng tài viên lao động 
10. LĐ-TB&XH Lao động - Thương binh và Xã hội 
11. QHLĐ Quan hệ lao động 
12. TƯLĐTT Thỏa ước lao động tập thể 
13. UBND Ủy ban nhân dân 
1 
LỜI MỞ ĐẦU 
1. Tính cấp thiết của đề tài 
Trong nền kinh tế thị trường, TLTT có vai trò quan trọng trong việc 
dựng QHLĐ ổn định và là một trong các công cụ chủ yếu g p phần điều tiết hài hòa 
mối quan hệ lợi ích giữa các bên trong QHLĐ. 
Vấn đề TLTT được định nghĩa như sau trong Công ước số 154 năm 1981 của 
ILO về thúc đẩy TLTT: 
TLTT áp dụng cho mọi cuộc thương lượng giữa một bên là một NSDLĐ, 
một nhóm NSDLĐ hoặc một hay nhiều tổ chức của NSDLĐ, với một bên 
là một hay nhiều tổ chức của NLĐ, để: a) Quy định những điều kiện lao 
động và sử dụng lao động; b) Giải quyết những mối quan hệ giữa những 
NSDLĐ với những NLĐ; c) Giải quyết những mối quan hệ giữa những 
NSDLĐ hoặc các tổ chức của họ với một hoặc nhiều tổ chức của NLĐ1. 
Tại Việt Nam, vấn đề TLTT hiện na được đề cập tại mục 2, mục 3 Chương 
V của BLLĐ năm 2012 và một số văn bản hướng dẫn thi hành BLLĐ. Nhưng trên 
thực tế, việc triển khai thực hiện các qu định về TLTT vẫn mang tính chất hình 
thức, biểu hiện ở chỗ nhiều bản thỏa ước được ký kết sau TLTT chưa thực sự c 
chất lượng. Đ là một trong các ngu ên nh n hiến các tranh chấp lao động tập thể 
và đình công trái pháp luật gia tăng. Có nhiều l do dẫn đến tình trạng TLTT chưa 
thực sự g p phần vào việc xây dựng QHLĐ hài h a, ổn định, trong đ nổi lên hai l 
do chủ yếu là năng lực của tổ chức đại diện của NLĐ (với tư cách là chủ thể của 
TLTT) còn hạn chế và các qu định pháp luật về TLTT tại Việt Nam c n nhiều bất 
cập. 
Trong bối cảnh nêu trên, việc nghiên cứu đề tài “Điều chỉnh pháp luật đối 
với TLTT trong doanh nghiệp tại Việt Nam” là cần thiết, góp phần nâng cao tí ... iện lao động, điều iện sử dụng lao động, qu ền và các lợi ích chung của tập thể 
lao động tại doanh nghiệp. Thông qua quá trình nghiên cứu những vấn đề lý luận và 
thực tiễn về TLTT tác giả đã hoàn thành sáu chương của luận án với tên gọi “Điều 
chỉnh pháp luật đối với TLTT trong doanh nghiệp tại Việt Nam”. Trên cơ sở kết 
quả nghiên cứu, có thể rút ra những kết luận cơ bản sau đ : 
1. Về mặt lý luận tác giả đã đề cập đến những vấn đề như sau: Chỉ ra được 
khái niệm, đặc điểm, vai trò và những điều kiện cần thiết cho việc TLTT trong 
doanh nghiệp; Nghiên cứu lịch sử hình thành và phát triển của chế định TLTT tại 
Việt Nam từ trước đến na để làm cơ sở và tiền đề cho những nội dung sau của luận 
án; Nghiên cứu pháp luật một số quốc gia c ng qu định cụ thể những điều chỉnh 
của pháp luật đối với TLTT trong doanh nghiệp (cụ thể là, pháp luật quốc tế tập 
trung vào các nguyên tắc về TLTT, chỉ ra những điểm khác biệt trong hệ thống 
pháp luật, truyền thống pháp luật của một số quốc gia); Chỉ rõ một số vấn đề bất cập 
trong cách hiểu hoặc định nghĩa về TLTT. 
2. Về mặt thực tiễn, tác giả đã nghiên cứu được những vấn đề sau đ : Luận 
án đã ph n tích làm rõ các qu định của pháp luật Việt Nam hiện hành về chủ thể 
tham gia TLTT trong doanh nghiệp, đặc biệt là chủ thể đại diện cho tập thể lao 
động. Đồng thời, luận án c ng đã tiến hành ph n tích và làm rõ các qu định của 
pháp luật về ngu ên tắc, trình tự, thủ tục, cách thức TLTT trong doanh nghiệp. 
Luận án c n nêu ra các cách thức GQTCLĐ liên quan đến TLTT trong doanh 
nghiệp để bảo đảm sự hài h a, ổn định cho các QHLĐ trong doanh nghiệp. 
 3. Từ những nghiên cứu về mặt lý luận và thực tiễn, luận án đã đưa ra một số 
kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao khả năng thực hiện pháp luật Việt 
Nam về TLTT trong doanh nghiệp. Đáng chú là những kiến nghị sau đ : Hoàn 
thiện các qu định về thành lập và tổ chức đại diện của NLĐ; Hoàn thiện các quy 
định về quyền và trách nhiệm của đại diện tập thể lao động đối và NSDLĐ với 
TLTT trong doanh nghiệp; Bổ sung chủ thể đàm phán TLTT; Đề nghị rà soát 
nguyên tắc của TLTT, qu định rõ hơn mục đích của TLTT. Bên cạnh đ , pháp luật 
193 
c ng cần công nhận nguyên tắc tự nguyện hi TLTT, đồng thời, sửa đổi những quy 
định không phù hợp với nguyên tắc tự nguyện như việc qu định TLTT được tiến 
hành định k hoặc đột xuất, qu định bắt buộc TLTT được tiến hành định k một 
năm một lần có bản chất là vi phạm nguyên tắc TLTT tự nguyện; qu định chi phí 
thương lượng và ký kết TƯLĐTT do cả 2 bên cùng chi trả. Pháp luật c ng cần sửa 
đổi các qu định liên quan đến vấn đề giải quyết tranh chấp về TLTT trong doanh 
nghiệp như bổ sung một số qu định về chủ thể có thẩm quyền giải quyết tranh chấp 
TLTT trong doanh nghiệp như các qu định nhằm hoàn thiện tổ chức và quản l đội 
ng HGVLĐ; sửa đổi, bổ sung một số qu định về trình tự, thủ tục giải quyết tranh 
chấp TLTT. Ngoài ra, liên quan đến trình tự, thủ tục giải quyết TLTT trong doanh 
nghiệp, luận án c n đề xuất sửa đổi các qu định về lựa chọn HGVLĐ, TTVLĐ; bổ 
sung thêm quyền cho HGVLĐ và TTVLĐ trong quá trình ác minh, thu thập tài 
liệu chứng cứ nhằm giải quyết vụ tranh chấp; sửa đổi qu định về hình thức ghi 
nhận kết quả hoà giải thành các TLTT trong doanh nghiệp tại HGVLĐ; bổ sung quy 
định về giá trị pháp lý của phán quyết do Ban trọng tài ban hành khi giải quyết vụ 
tranh chấp về TLTT trong doanh nghiệp. Những giải pháp nói trên sẽ là nguồn 
thông tin tham khảo cho các cơ quan hoạch định chính sách của Việt Nam hi 
dựng và hoàn thiện các qu định pháp luật về TLTT trong doanh nghiệp. 
4. Thông qua sáu chương, luận án đã đáp ứng được mục đích nghiên cứu là: 
Trên cơ sở của việc luận giải một số vấn đề lý luận về TLTT trong doanh nghiệp, 
trên cơ sở ph n tích các qu định của pháp luật về TLTT trong doanh nghiệp, đối 
chiếu và đánh giá thực tiễn thực hiện pháp luật về TLTT, từ đ chỉ ra các hạn chế, 
bất cập của pháp luật Việt Nam hiện hành về TLTT trong doanh nghiệp. Bên cạnh 
đ , tìm hiểu các qu định và inh nghiệm của các quốc gia, c ng như tham hảo 
hướng dẫn của Tổ chức Lao động quốc tế nhằm tìm iếm những giải pháp hoàn 
thiện và thực thi hiệu quả các qu định pháp luật về TLTT trong doanh nghiệp c ng 
là một mục đích nghiên cứu quan trọng nhằm đề xuất những giải pháp hoàn thiện 
pháp luật ph hợp, g p phần xây dựng QHLĐ hài h a, ổn định trong doanh nghiệp. 
DANH MỤC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN 
LUẬN ÁN ĐÃ ĐƢỢC CÔNG BỐ 
1. Nguyễn Thị Bích (2014), “ ột số vấn đề về chủ thể thương lượng tập thể theo 
pháp luật lao động Việt Nam”, Tạp chí Tòa án nhân dân, (27). 
2. Nguyễn Thị Bích (2014), “Một số vướng mắc liên quan đến thủ tục tiến hành 
thương lượng tập thể theo pháp luật lao động Việt Nam hiện hành, Tạp chí 
Khoa học pháp lý, (48) 
3. Nguyễn Thị Bích (2018), “Gỉai quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích 
bằng hòa giải – Một số kiến nghị hoàn thiện”, (25) 
4. Một số ý kiến nhằm hoàn thiện pháp luật Việt Nam hiện hành về giải 
quyết tranh chấp lao động tập thể trong doanh nghiệp bằng thủ tục trọng 
tài. (Bài viết này đã đƣợc Hội đồng biên tập tạp chí Khoa học pháp 
lý của Trƣờng Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh thẩ định đạt yêu 
cầu và sẽ đƣợc đăng tr ng số 01 tháng 1/2019) 
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 
A. Danh mục các văn iện của Đảng và chính sách của Nhà nƣớc 
1. Nghị quyết số 20/NQ-TW ngày 28 tháng 01 năm 2008 về tiếp tục xây dựng 
giai cấp công nhân Việt Nam thời k đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại 
h a đất nước. 
2. Kết luận 65-KL/TW ngà 04 tháng 3 năm 2010 về tiếp tục thực hiện chỉ thị 
số 30-CT/TW của Bộ Chính trị (Khóa VIII) về xây dựng và thực hiện quy 
chế dân chủ cơ sở. 
3. Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 05 tháng 11 năm 2016 về thực hiện có hiệu 
quả tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, giữ vững ổn định chính trị - xã hội 
trong bối cảnh nước ta tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ 
mới. 
B. Danh mục văn bản pháp luật 
4. BLLĐ ngà 18 tháng 6 năm 2012 
5. Luật Công đoàn ngà 20 tháng 6 năm 2012 
6. Bộ luật Tố tụng Dân sự ngà 25 tháng 11 năm 2015 
7. Nghị định số 122 2007 NĐ–CP ngà 27 tháng 7 năm 2007 về Danh mục 
doanh nghiệp hông được đình công và việc giải quyết yêu cầu của tập 
thể lao động ở doanh nghiệp hông được đình công 
8. Nghị định số 41 2013 NĐ–CP ngày 08 tháng 5 năm 2013 qu định chi tiết 
thi hành Điều 220 của BLLĐ về danh mục đơn vị sử dụng lao động 
 hông được đình công và giải quyết yêu cầu của tập thể lao động ở đơn vị 
sử dụng lao động hông được đình công 
9. Nghị định số 43 2013 NĐ–CP ngày 10 tháng 5 năm 2013 qu định chi tiết 
thi hành Điều 10 của Luật Công đoàn về quyền, trách nhiệm của công 
đoàn trong việc đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của NLĐ 
10. Nghị định số 46 2013 NĐ-CP ngày 10 tháng 5 năm 2013 qu định chi tiết thi 
hành một số điều của BLLĐ về tranh chấp lao động 
11. Nghị định số 133 2007 NĐ–CP ngày 08 tháng 8 năm 2007 qu định chi tiết 
và hướng dẫn thi hành một số điều của luật sửa đổi, bổ sung một số điều 
của BLLĐ về GQTCLĐ 
12. Thông tư số 08/2013/TT–BLĐTBXH ngày 10 tháng 6 năm 2013 hướng dẫn 
Nghị định số 46 2013 NĐ-CP ngà 10 tháng 5 năm 2013 của Chính phủ 
qu định chi tiết thi hành một số điều của BLLĐ về tranh chấp lao động 
13. Thông báo số 3351/TB - SLĐTBXH - LĐ ngà 12 tháng 4 năm 2012 về 
đăng TƯLĐTT 
14. Đạo luật Liên bang về QHLĐ Hoa 
15. Đạo luật Công đoàn lao động Nhật Bản 
16. Đạo luật về QHLĐ Nam Phi 
17. Luật GQTCLĐ của In-đô-nê-xi-a 
18. Đạo luật Quan hệ công nghiệp số 177, đã được sửa đổi, bổ sung năm 1975 và 
năm 2005 năm 1967 của Malaysia 
19. Luật QHLĐ và TLTT ở Hàn Quốc năm 2007 
20. Campuchia (1997), BLLĐ (bản dịch tiếng Việt trong Pháp luật Lao động các 
nước Asean, Bộ LĐ-TB&XH xuất bản năm 2010, N b Lao động – Xã 
hội) 
21. Tổ chức Lao động quốc tế, Công ước số 87 về quyền tự do liên kết và về việc 
bảo vệ quyền được tổ chức, ngà 09 tháng 7 năm 1948 
22. Tổ chức lao động quốc tế, Công ước số 98 về áp dụng những nguyên tắc của 
quyền tổ chức và TLTT, ngày 01 tháng 7 tháng 1949 
23. Tổ chức Lao động quốc tế, Công ước số 135 về việc Bảo vệ và những thuận 
lợi dành cho đại diện NLĐ trong các doanh nghiệp, ngày 23 tháng 6 năm 
1971 
24. Tổ chức Lao động quốc tế, Công ước số 154 về thúc đẩy TLTT, ngày 19 
tháng 6 năm 1981 
25. Tổ chức lao động quốc tế, Khuyến nghị số 92 về hoà giải và trọng tài tự 
nguyện, năm 1951 
26. Tổ chức lao động quốc tế, Khuyến nghị số 113 về thỏa thuận cấp ngành và 
quốc gia, năm 1960 
27. Tổ chức lao động quốc tế, Khuyến nghị số 163 về tăng cường TLTT, năm 
1981 
C. Danh mục các tài liệu tham khảo khác 
a) Tài liệu tham khảo bằng tiếng Việt 
28. Bộ LĐ-TB&XH (2018), Báo cáo đánh giá thực tiễn triển khai pháp luật Việt 
Nam về TLTT so với qu định của Công ước số 98 của Tổ chức Lao 
động quốc tế 
29. Bộ LĐ-TB&XH (2018), Báo cáo tình hình thương lượng và ký kết TƯLĐTT 
30. Đỗ Ng n Bình (2003), “ ột số điểm cần sửa đổi, bổ sung trong Pháp lệnh 
thủ tục giải quyết các tranh chấp lao động”, Tạp chí Luật học 
31. Nguyễn Văn Bình (2014), Hoàn thiện pháp luật về đối thoại xã hội trong 
QHLĐ ở Việt Nam, luận án tiến s luật học, Khoa Luật Trường Đại học 
Quốc gia Hà Nội 
32. Bộ LĐ-TB&XH (2011), Báo cáo đánh giá tác động Luật sửa đổi, bổ sung 
một số điều của BLLĐ. 
33. Bộ LĐ-TB&XH (2017), Báo cáo về Dự án Luật Lao động sửa đổi, bổ sung 
BLLĐ 2012. 
34. Karen Curtis (2015), Tự do hiệp hội có lợi cho NLĐ, doanh nghiệp và kinh tế 
quốc gia, Bản tin tháng 3/2015, ILO 
35. Dự án khu vực Châu Á - Thái Bình Dương về cơ chế ba bên do Na Uy tài trợ 
(1995), Nghiên cứu về Việt Nam và cơ chế ba bên, Hà Nội 
36. Dự án QHLĐ Việt Nam, Những lưu về “Đối thoại xã hội tại nơi làm việc” 
trong sửa đổi BLLĐ 
37. Đặng Quang Điều (chủ biên), V inh Tiến (2011), Thương lượng ký kết 
thoả ước lao động tập thể: Tài liệu tham khảo dành cho cán bộ công 
đoàn, NXB Lao động 
38. Đào ộng Điệp (2013), “Các căn cứ phân loại đại diện lao động”, Tạp chí 
Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, Luật học, Tập 29, (4) 
39. Đào ộng Điệp (2015), Đại diện lao động và pháp luật về đại diện lao động 
– Những vẫn đề lý luận và thực tiễn ở Việt Nam (Sách chuyên khảo), 
N b. Tư pháp, Hà Nội 
40. Trần Hoàng Hải (2011), Pháp luật về GQTCLĐ tập thể - kinh nghiệm của 
một số nước đối với Việt Nam, Nxb chính trị Quốc gia, Hà Nội 
41. Đào Văn Hộ, “Những nội dung về tranh chấp lao động và đình công trong 
BLLĐ năm 2012 cần sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với Hiệp định TPP” 
42. ILO CEACR, “Khảo sát chung về tự do liên kết và TLTT”, chú thích 20 
đoạn 164; ILO, Tập san CF , chú thích 20 đoạn 595-603 
43. Đỗ Năng hánh (2017), “ ột số vấn đề lý luận về TƯLĐTT”, Tạp chí Nhà 
nước và pháp luật, (9) 
44. Hoàng Thị inh (2011), “Điều kiện phát triển TLTT”, Tạp chí Nghiên cứu 
lập pháp, (4) 
45. Tổ chức lao động quốc tế (2006), Tự do liên kết: Tập san về các quyết định 
và nguyên tắc của Ủy ban Tự do liên kết của Hội đồng Quản trị ILO, Tái 
bản lần thứ 5 
46. Tổ chức lao động quốc tế, Rà soát pháp luật lao động của Việt Nam đối 
chiếu với các tiêu chuẩn lao động quốc tế cơ bản, Tài liệu k thuật của 
ILO 
47. Tổ chức Lao động quốc tế (2017), TLTT, Hướng dẫn chính sách, NXB 
Thanh niên, Hà Nội 
48. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (2011), “Báo cáo đánh giá tác động của 
Luật Công đoàn (sửa đổi)”, số 94 
49. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (2012), Báo cáo của Ban chấp hành 
Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Khóa X tại Đại hội XI Công đoàn 
Việt Nam 
50. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (2017), Báo cáo kết quả thực hiện 
Chương trình n ng cao chất lượng thương lượng, ký kết và thực hiện có 
hiệu quả TƯLĐTT nhiệm k 2013-2018 
51. Trung t m Đào tạo Quốc tế của Tổ chức lao động quốc tế (2013), Các hệ 
thống phòng ngừa và GQTCLĐ – Hướng dẫn để cải thiện hiệu quả hoạt 
động 
52. Ủy ban ILO (2006), “Bộ Tổng tập về các nguyên tắc và quyết định của Ủy 
ban ILO về Tự do hiệp hội”, tái bản lần thứ 5 
53. Viện Khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp (2006), Từ điển Luật học, NXB Từ 
điển Bách hoa và NXB Tư pháp 
54. Viện Ngôn ngữ học (2010), Từ điển Tiếng Việt, NXB Từ điển Bách khoa 
55. Youngmo (2010), “QHLĐ và TLTT tại Hàn Quốc”, trong Rudolf Traub-
Merz và Zhang Junhua (eds.), Europe (QHLĐ so sánh: Trung Quốc, Hàn 
Quốc và Đức/Châu Âu (Beijing; China Social Press) 
b) Tài liệu tham khảo bằng tiếng Anh 
56. Do Quynh Chi (2016), Coordination among strikes and prospects for pattern 
bargaining in Viet Nam, Global labour Column (234) 
57. Indonesia (2004), Luật về giải quyết tranh chấp QHLĐ (bản dịch tiếng Việt 
trong Pháp luật Lao động các nước Asean, Bộ LĐ-TB&XH xuất bản năm 
2010, Nxb. Lao động – Xã hội) 
58. ILO, Digest of decision and principles of Freedom of Association 
Committee, 2006, đoạn 274 (dẫn theo Báo cáo của Báo cáo viên đặc biệt 
về tự do hội họp và hiệp hội, aina iai, 2012, HCR 20 27, đoạn 61) 
59. Industrial relations across Europe 
60. National Tripartite Social Dialogue: An ILO guide for improved governance 
61. The Role of Colletive Bargaining in the Clobal Economy: Negotiating for 
Social Justice 
D. Tài liệu tham khảo trên trang web 
62. Bộ LĐ-TB&XH, “Báo cáo tổng kết đánh giá tác động 3 năm thi hành BLLĐ 
năm 2012”, 
[] (truy cập 
ngày 10/7/2018) 
63. Bảo Du , “Để đình công đúng luật”, [
360-500/de-dinh-cong-dung-luat-125532.tld] (truy cập ngày 13/9/2016) 
64. “Bảo vệ NLĐ hi ảy ra tranh chấp”, 
[] 
65. Collective Bargaining: ILO standards and the principles of the supervisory 
bodies, [
publications/publications/WCMS_087931/lang--en/index.htm] (truy cập 
tháng 6/2017) 
66. Phạm Thị Hồng Đào, “Chủ thể TLTT theo pháp luật lao động Việt Nam và 
một số kiến nghị”, [
doi.aspx?ItemID=1882] (truy cập ngày 15/5/2018) 
67. “Đình công 2011 tăng gấp đôi năm trước”, [
cong-2011-tang-gap-doi-nam-truoc/12953932/87/] 
68. “Giải quyết các tranh chấp lao động tập thể: Công đoàn cần tạo lòng tin cho 
NLĐ”, [
cong-doan-can-tao-long-tin-cho-nguoi-lao-dong-287606.html] 
69. “GQTCLĐ cá nh n tại Toà án - Một số bất cập và hướng hoàn thiện”, 
[] 
70. “H a giải viên nơi quá tải, nơi thất nghiệp”, [
doan/hoa-giai-vien-noi-qua-tai-noi-that-nghiep] (truy cập tháng 6/2017) 
71. V Thị Thu Hiền, “Thực trạng pháp luật giải quyết tranh chấp lao động tập 
thể về lợi ích tại HGVLĐ và iến nghị thực hiện”, 
[tcdcpl.moj.gov.vn/qt/tintuc/Pages/thi-hanh-phap-luat.aspx?ItemID=152] 
72. Phan Thị Thanh Huyền, “Đình công dưới g c độ xóa bỏ lao động cưỡng 
bức”, Tạp chí Pháp luật và Pháp luật, 
[
luat.aspx?ItemID=122] (truy cập ngày 19/6/2018) 
73. “Năm 2016, tranh chấp lao động tại TPHCM giảm”, 
[
giam/c/22048319.epi] 
74. “Tranh chấp lao động tập thể giảm”, [
lao-dong-tap-the-giam/c/23012737.epi] 
75. “Trọng tài lao động: 6 năm chưa ử vụ nào”, [http: tuoitre.vn tin nhip-song-
tre/co-hoi-viec-lam/20140629/trong-tai-lao-dong-6-nam-chua-xu-vu-
nao/615131.html] 
76. Trung tâm nghiên cứu QHLĐ, “Đình công và thương lượng chuỗi phi chính 
thức”, [] (truy cập 
tháng 9/2016)