Luận án Nghiên cứu can thiệp thay đổi kiến thức, thực hành của người dân về sử dụng an toàn và hiệu quả biogas trong xử lý chất thải chăn nuôi tại hai xã của tỉnh Hà nam, năm 2014 - 2016

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO - BỘ Y TẾ 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG 
LƯU QUỐC TOẢN 
NGHIÊN CỨU CAN THIỆP THAY ĐỔI KIẾN THỨC, THỰC 
HÀNH CỦA NGƯỜI DÂN VỀ SỬ DỤNG AN TOÀN VÀ HIỆU 
QUẢ BIOGAS TRONG XỬ LÝ CHẤT THẢI CHĂN NUÔI TẠI 
HAI XÃ CỦA TỈNH HÀ NAM, NĂM 2014-2016 
Luận án tiến sĩ chuyên ngành Y tế công cộng 
Mã số chuyên ngành: 62.72.03.01 
Hà Nội-2021 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO - BỘ Y TẾ 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG 
LƯU QUỐC TOẢN 
NGHIÊN CỨU CAN THIỆP THAY ĐỔI KIẾN THỨC, THỰC 
HÀNH CỦA NGƯỜI DÂN VỀ SỬ DỤNG AN TOÀN VÀ HIỆU 
QUẢ BIOGAS TRONG XỬ LÝ CHẤT THẢI CHĂN NUÔI TẠI 
HAI XÃ CỦA TỈNH HÀ NAM, NĂM 2014-2016 
Luận án tiến sĩ chuyên ngành Y tế công cộng 
Mã số chuyên ngành: 62.72.03.01 
Hướng dẫn khoa học: 
1. TS. Phạm Đức Phúc 
2. TS. Nguyễn Việt Hùng 
Hà Nội-2021 
 i 
LỜI CAM ĐOAN 
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Các số 
liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực. Các số liệu này chưa được ai 
công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào khác. 
 Học viên 
 Lưu Quốc Toản 
 ii 
LỜI CẢM ƠN 
Với tất cả sự kính trọng, lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin gửi lời cảm ơn tới: 
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu – Trường Đại học Y tế công cộng đã 
tạo điều kiện cho tôi thực hiện nghiên cứu và tham gia khóa đào tạo này; 
Tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Phạm Đức Phúc và Tiến sĩ Nguyễn 
Việt Hùng, những người thầy đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập, 
nghiên cứu và viết luận án; 
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo và đồng nghiệp tại Khoa Sức khỏe 
Môi trường và Nghề nghiệp - Trường Đại học Y tế công cộng, Trung tâm Nghiên cứu 
Y tế công cộng và Hệ sinh thái – Trường Đại học Y tế công cộng đã tạo điều kiện hỗ 
trợ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập; 
Tôi xin cảm ơn Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Quốc tế Canada (IDRC) đã 
tài trợ kinh phí cho nghiên cứu của tôi; 
Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ và hợp tác của người dân, lãnh đạo địa phương và 
các ban ngành liên quan của xã Hoàng Tây, xã Chuyên Ngoại tỉnh Hà Nam, là địa 
bàn triển khai nghiên cứu của tôi; 
Đặc biệt, tôi xin bầy tỏ lòng biết ơn tới gia đình tôi, nơi đã cho tôi thêm sức 
mạnh vượt qua những khó khăn trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. 
 Học viên 
 Lưu Quốc Toản 
 iii 
MỤC LỤC 
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i 
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii 
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................. vi 
DANH MỤC BẢNG ............................................................................................... viii 
DANH MỤC HÌNH .................................................................................................... x 
TÓM TẮT LUẬN ÁN .............................................................................................. xi 
ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................. 1 
MỤC TIÊU .................................................................................................................. 3 
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..................................................................... 4 
1.1. Khái niệm và lịch sử phát triển công nghệ khí sinh học ............................. 4 
1.2. Kiến thức và thực hành của người dân về sử dụng an toàn và hiệu quả 
công trình biogas hộ gia đình trong xử lý chất thải chăn nuôi .............................. 18 
1.3. Can thiệp dựa vào cộng đồng và áp dụng trong nghiên cứu giải quyết các 
vấn đề phát triển cộng đồng nông nghiệp nông thôn ............................................ 28 
1.4. Dự án Sáng kiến xây dựng và phát triển sức khỏe sinh thái ở Đông Nam Á ... 39 
1.5. Khung lý thuyết .............................................................................................. 42 
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................ 44 
2.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................ 44 
2.2. Địa điểm và thời gian ................................................................................ 45 
2.3. Thiết kế nghiên cứu ................................................................................... 46 
2.4. Cỡ mẫu ...................................................................................................... 51 
2.5. Phương pháp chọn mẫu ............................................................................. 53 
2.6. Phương pháp thu thập số liệu .................................................................... 57 
2.7. Các biến số và chủ đề nghiên cứu ............................................................. 61 
2.8. Các chỉ số đánh giá ................................................................................... 63 
2.9. Phương pháp phân tích số liệu .................................................................. 64 
2.10. Đạo đức nghiên cứu .................................................................................. 65 
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ ........................................................................................... 67 
 iv 
3.1. Thực trạng kiến thức, thực hành của người dân về sử dụng an toàn và hiệu 
quả công trình biogas hộ gia đình trước can thiệp ................................................ 67 
3.1.1. Thông tin chung về người dân, hộ gia đình và công trình biogas hộ gia 
đình ................................................................................................................... 67 
3.1.2. Kiến thức của người dân về sử dụng an toàn và hiệu quả công trình biogas 
hộ gia đình trước can thiệp .................................................................................... 69 
3.1.3. Thực hành của người dân về sử dụng an toàn và hiệu quả công trình 
biogas hộ gia đình trước can thiệp ........................................................................ 73 
3.1.4. Đặc điểm vệ sinh công trình biogas hộ gia đình ....................................... 75 
3.2. Xây dựng và triển khai giải pháp can thiệp truyền thông thay đổi kiến 
thức, thực hành của người dân về sử dụng công trình biogas hộ gia đình ............ 78 
3.2.1. Kết quả xây dựng công cụ truyền thông có sự tham gia của người dân ... 78 
3.2.2. Kết quả thực hiện các hoạt động của chương trình can thiệp truyền thông 
có sự tham gia của cộng đồng ............................................................................... 85 
3.2.3. Một số rào cản trong thực hiện truyền thông thay đổi kiến thức, thực hành 
về sử dụng an toàn và hiệu quả công trình biogas hộ gia đình ............................. 87 
3.3. Kết quả can thiệp truyền thông thay đổi kiến thức, thực hành của người 
dân về sử dụng công trình biogas hộ gia đình ....................................................... 90 
3.3.1. Thay đổi kiến thức của người dân về sử dụng an toàn và hiệu quả công 
trình biogas hộ gia đình ......................................................................................... 90 
3.3.2. Thay đổi thực hành của người dân về sử dụng an toàn và hiệu quả công 
trình biogas hộ gia đình ......................................................................................... 95 
CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN ...................................................................................... 101 
4.1. Thực trạng sử dụng an toàn và hiệu quả công trình biogas hộ gia đình 
trong xử lý chất thải chăn nuôi tại hai xã của tỉnh Hà Nam trước can thiệp ....... 101 
4.1.1. Thực trạng kiến thức của người dân và các nguồn thông tin về sử dụng 
an toàn và hiệu quả công trình biogas hộ gia đình trước can thiệp ................. 101 
4.1.2. Thực trạng thực hành của người dân về sử dụng an toàn và hiệu quả 
công trình biogas hộ gia đình trước can thiệp ................................................. 106 
 v 
4.1.3. Thực trạng vệ sinh nước thải biogas và hiệu quả xử lý chất thải của 
công trình biogas hộ gia đình tại hai xã của tỉnh Hà Nam .............................. 112 
4.2. Cách tiếp cận đánh giá nông thôn có sự tham gia áp dụng trong xây dựng 
và triển khai can thiệp thay đổi kiến thức, thực hành sử dụng an toàn và hiệu quả 
công trình biogas hộ gia đình .............................................................................. 114 
4.3. Kết quả can thiệp truyền thông thay đổi kiến thức, thực hành của người 
dân về sử dụng an toàn và hiệu quả công trình biogas hộ gia đình trong xử lý chất 
thải chăn nuôi tại hai xã của tỉnh Hà Nam .......................................................... 118 
4.4. Những điểm mới và hạn chế của nghiên cứu .......................................... 124 
4.4.1. Một số điểm mới của nghiên cứu ........................................................ 124 
4.4.2. Hạn chế của nghiên cứu ...................................................................... 126 
KẾT LUẬN ............................................................................................................. 129 
1. Kiến thức, thực hành của người dân về sử dụng an toàn và hiệu quả công 
trình biogas trước can thiệp tại hai xã của tỉnh Hà Nam ..................................... 129 
2. Xây dựng và triển khai can thiệp truyền thông thay đổi kiến thức, thực hành 
của người dân về sử dụng an toàn và hiệu quả công trình biogas tại hai xã của 
tỉnh Hà Nam ........................................................................................................ 129 
3. Kết quả can thiệp thay đổi kiến thức, thực hành của người dân về sử dụng an 
toàn và hiệu quả công trình biogas tại hai xã của tỉnh Hà Nam .......................... 130 
KHUYẾN NGHỊ ..................................................................................................... 131 
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 132 
Phục lục 1 ............................................................................................................ 145 
Phụ lục 2 .............................................................................................................. 156 
Phụ lục 3 .............................................................................................................. 162 
Phụ lục 4 .............................................................................................................. 164 
Phụ lục 5 .............................................................................................................. 166 
Phụ lục 6 .............................................................................................................. 167 
Phụ lục 7a ............................................................................................................ 168 
Phụ lục 7b: ........................................................................................................... 169 
Phụ lục 8. ............................................................................................................. 170 
 vi 
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT 
BOD5-20: Nhu cầu ô xy sinh học (Biochemical Oxygen Demand) 
BTNMT Bộ Tài nguyên và Môi trường 
CENPHER Trung tâm Nghiên cứu Y tế công cộng và Hệ sinh thái, Trường 
Đại học Y tế công cộng (Center of Public Health and Ecosystem 
Research) 
COD: Nhu cầu ô xy hóa học (Chemical Oxygen Demand) 
ĐTNC Đối tượng nghiên cứu 
E. coli Escherichia coli 
FAO Tổ chức Nông nghiệp, lương thực Liên hợp quốc (Food and 
Agriculture Organization) 
FBLI Dự án Sáng kiến xây dựng và phát triển sức khỏe sinh thái ở 
Đông Nam Á (Field Building Leadership Initiative: Advancing 
Ecohealth in Southeast Asia) 
GDV Giáo dục viên 
HGĐ Hộ gia đình 
HQCT Hiệu quả can thiệp 
IDRC Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Quốc tế Canada (International 
Development Research Center) 
KSH Khí sinh học 
MPN Số có xác suất xảy ra lớn nhất (Most Probable Number) 
NCS Nghiên cứu sinh 
PRA Đánh giá nông thông có sự tham gia của cộng đồng 
(Participatory Rural Appraisal) 
QCVN Quy chuẩn Việt nam 
TCN Tiêu chuẩn ngành 
TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam 
TT Truyền thông 
 vii 
Tỷ lệ C/N Tỷ lệ Các bon/Ni-tơ 
Tỷ lệ NPK Tỷ lệ đạm lân kali 
UBND Ủy ban Nhân dân 
VSV Vi sinh vật 
 viii 
DANH MỤC BẢNG 
Bảng 1.1 Thời gian lưu đối với chất thải động vật theo Tiêu chuẩn ngành ............. 17 
Bảng 1.2: Lượng chất thải hàng ngày của động vật ................................................. 19 
Bảng 1.3. Lượng phân trung bình nạp vào công trình biogas hàng ngày theo khảo sát 
người dùng biogas năm 2011 ................................................................................... 24 
Bảng 2. 1. Phân bố HGĐ tại xã Hoàng Tây và xã Chuyên Ngoại được chọn vào nghiên 
cứu trước và sau can thiệp ........................................................................................ 55 
Bảng 3. 1. Thông tin nhân khẩu học của người dân ................................................ 67 
Bảng 3. 2. Thông tin chung về HGĐ ..................................................................... 68 
Bảng 3. 3. Đặc điểm công trình biogas HGĐ .......................................................... 69 
Bảng 3. 4. Kiến thức của người dân về loại chất thải khuyến nghị nạp và một số thông 
số quá trình hoạt động của công trình biogas ........................................................... 70 
Bảng 3. 5. Kiến thức của người dân về quá trình sử dụng hàng ngày đối với công trình 
biogas hộ gia đình .................................................................................................... 70 
Bảng 3. 6. Kiến thức về các hiện tượng bất thường khi vận hành công trình biogas hộ 
gia đình ..................................................................................................................... 71 
Bảng 3. 7. Kiến thức về nguy cơ sức khỏe đối với các tác nhân có thể có trong nước 
thải công trình biogas hộ gia đình ............................................................................ 72 
Bảng 3. 8. Kiến thức về an toàn cháy nổ và ngạt khí công trình biogas hộ gia đình 72 
Bảng 3. 9. Thực trạng nhận thông tin hướng dẫn sử dụng biogas và chia sẻ thông tin 
về biogas hộ gia đình của người dân ........................................................................ 73 
Bảng 3. 10. Thực hành lắp đặt và thiết kế công trình biogas hộ gia đình ................ 74 
Bảng 3. 11. Thực hành các hoạt động nạp chất thải đầu vào hàng ngày cho công trình 
biogas hộ gia đình .................................................................................................... 74 
Bảng 3. 12. Lượng vi khuẩn chỉ điểm vệ sinh trong chất thải đầu vào và nước thải 
đầu ra của công trình biogas hộ gia đình (n=72) ...................................................... 76 
Bảng 3. 13. Hàm lượng COD ...  trong 
HGĐ 
Tổng số thành viên đang sinh sống 
chung trong một nhà 
Rời rạc 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
8 
Tuổi của công 
trình biogas 
Thời gian tính từ khia công trình 
biogas hộ gia đình được đưa vào sử 
dụng đến thời điểm nghiên cứu (năm) 
Rời rạc 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
9 
Vật liệu xây 
dựng 
Vật liệu để xây dựng bể, gồm: 
- Gạch, xi măng 
- Nhựa composite 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
 TT Tên biến Định nghĩa Phân loại PP thu thập 
10 
Thể tích công 
trình 
Mô tả thể tích bể phan giải của công 
trình biogas HGĐ, tính theo m3 
Rời rạc 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
Kiến thức về sử dụng biogas 
11 
Bản chất hoạt 
động của công 
trình biogas 
Là quá trình lên men yếm khí của một 
số vi khuẩn nhằm phân giải các chất 
hữu cơ trong rác thải 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
12 
Ảnh hưởng của 
thời tiết đến 
công trình 
biogas 
Kiến thức của người dân về tác động của 
thời tiết (nhiệt độ, độ ẩm, ) tác động tới 
hiệu quả phân hủy chất thải của công 
trình biogas 
Nhị phân 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
13 
Thời gian lưu 
của chất thải 
trong công 
trình biogas 
Kiến thức của người dân về thời gian lưu 
(thời gian chất thải được lưu trong bể 
phân giải) để đảm bảo yêu cầu vệ sinh là 
bao nhiêu ngày (40 ngày) 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
14 
Thiết kế công 
trình biogas 
Kiến thức của người dân về thiết kế công 
trình biogas kết nối với các công trình 
khác ở hộ gia đình để đảm bảo hiệu quả 
hoạt động của công trình biogas 
Nhị phân 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
15 
Chất lượng 
nước thải của 
công trình 
biogas 
Kiến thức của người dân về đánh giá chất 
lượng nước thải công trình biogas thông 
qua mùi của nước thải 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
16 
Loại chất thải 
có thể nạp cho 
công trình 
biogas 
Kiến thức của người dân về loại chất 
thải có thể sử dụng để nạp cho công 
trình biogas (phân, nước tiểu, thức ăn 
thừa, xác động vật chết) 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
17 
Khối lượng 
chất thải nạp 
Kiến thức của người dân về khối 
lượng chất thải phù hợp cần nạp hàng 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
 TT Tên biến Định nghĩa Phân loại PP thu thập 
cho công trình 
biogas hàng 
ngày 
ngày cho công trình biogas 
(25kg/m3) 
18 
Tỷ lệ pha loãng 
chất thải/nước 
khi nạp cho 
công trình 
biogas 
Kiến thức của người dân về tỉ lệ pha 
loãng phù hợp của phân/nước khi nạp 
cho công trình biogas (tỷ lệ 1:3) 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
19 
Sử dụng đồng 
hồ đo ga 
Kiến thức của người dân về tác dụng của 
đồng hồ đo ga (áp kế hình chữ U) 
Nhị phân 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
20 
Tạo váng trên 
bề mặt bể phân 
giải 
Kiến thức của người dân về tác hại của 
váng trên bề mặt bể phân giải 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
21 
Tác nhân gây 
bệnh trong 
nước thải 
biogas 
Kiến thức của người dân về tác hại của 
các tác nhân gây bệnh có trong nước thải 
công trình biogas 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
22 
An toàn khi sử 
dụng khí gas 
Kiến thức của người dân về các biện 
pháp an toàn khi sử dụng khí gas đun nấu 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
23 
An toàn khi bảo 
dưỡng, sửa 
chữa công trình 
biogas 
Kiến thức của người dân về các biện 
pháp an toàn khi: 
- Sửa chữa công trìnhb iogas 
- Lấy lắng cặn và dọn công trình 
biogas định kỳ 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
24 
Xử trí an toàn 
khi phát hiện 
khí gas của 
Kiến thức của người dân về các biện 
pháp xử trí an toàn khi phát hiện khí gas 
của công trình biogas bị hở trong khuôn 
viên gia đình 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
 TT Tên biến Định nghĩa Phân loại PP thu thập 
công trình 
biogas bị hở 
Thực hành sử dụng biogas 
25 
Lắp đặt đồng 
hồ đo ga cho 
công trình 
biogas 
Người dân có lắp đồng hộ đo ga cho 
công trình biogas hộ gia đình nhà mình 
không? 
Nhị phân 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
26 
Kiểm tra đồng 
hồ đo ga hàng 
ngày 
Người dân có thực hành kiểm tra đồng 
hồ đo ga không? 
Nhị phân 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
27 
Rửa dọn 
chuồng nuôi 
vào thời điểm 
thích hợp 
Thời điểm rửa chuồng nuôi của người 
dân so với thời điểm đun ga trong ngày, 
trước hay sau khi đun ga? 
Định danh 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
28 
Sử dụng bảo hộ 
khi dọn/rửa 
chuồng nuôi 
Người dân thực hành sử dụng găng tay, 
ủng, khẩu trang của người dân khi 
dọn/rửa chuồng nuôi 
Nhị phân 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
29 
Dọn phân khô 
trước khi rửa 
chuồng nuôi 
Người dân thực hành dọn phân khô trước 
khi rửa chuồng nuôi để giảm lượng nước 
sử dụng khi rửa chuồng 
Nhị phân 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
30 
Thực hiện ước 
lượng tỷ lệ 
phân/nước khi 
rửa chuồng 
nuôi 
Người dân thực hành ước lượng tỷ lệ pha 
loãng phân/nước khi dọn rửa chuồng 
nuôi để nạp chất thải cho công trình 
biogas 
Nhị phân 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
31 
Kiểm tra mức 
nước bể áp khi 
Người dân thực hành kiểm tra mức nước 
tại bể áp trước khi rửa chuồng nuôi. Kết 
hợp với kiểm tra đồng hồ đo ga, nếu mức 
Nhị phân 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
 TT Tên biến Định nghĩa Phân loại PP thu thập 
rửa chuồng 
nuôi 
nước bể áp cao thì nên đun bớt ga trước 
khi rửa chuồng nuôi 
32 
Kiểm tra mùi 
của nước thải 
tại bể áp 
Người dân thực hành kiểm tra mùi nước 
thải tại bể áp để đánh giá chất lượng nước 
thải 
Nhị phân 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
33 
Thiết kế đường 
dẫn nước thải 
sinh hoạt với 
công trình 
biogas 
Người dân thực hành thiết kế đường 
nước thải sinh hoạt với công trình biogas. 
Không đưa đường nước thải sinh hoạt 
vào công trình biogas là thiết kế đúng 
Nhị phân 
Phỏng vấn 
trực tiếp 
Đánh giá hiệu quả xử lý chất thải của công trình biogas 
34 
Mức giảm 
lượng E. coli 
trong chất thải 
sau xử lý bằng 
công trình 
biogas 
Là khả năng loại bỏ E. coli trong chất thải 
chăn nuôi thông qua quá trình lên men kỵ 
khí trong công trình biogas. 
Liên tục Xét nghiệm 
35 
Mức giảm 
lượng coliform 
trong chất thải 
sau xử lý bằng 
công trình 
biogas 
Là khả năng loại bỏ coliform trong chất 
thải chăn nuôi thông qua quá trình lên 
men kỵ khí trong công trình biogas. 
Liên tục Xét nghiệm 
36 
Mức giảm chỉ 
số BOD5205-20 
trong chất thải 
sau xử lý bằng 
Là mức giảm chỉ số BOD5205-20 của 
chất thải chăn nuôi thông qua quá trình 
xử lý chất thải trong công trình biogas 
Liên tục Xét nghiệm 
 TT Tên biến Định nghĩa Phân loại PP thu thập 
công trình 
biogas 
37 
Mức giảm chỉ 
số COD trong 
chất thải sau xử 
lý bằng công 
trình biogas 
Là mức giảm chỉ số COD của chất thải 
chăn nuôi thông qua quá trình xử lý chất 
thải trong công trình biogas 
Liên tục Xét nghiệm 
 Phụ lục 3 
HƯỚNG DẪN CHẤM ĐIỂM KIẾN THỨC VÀ THỰC HÀNH SỬ DỤNG 
BIOGAS CỦA NGƯỜI DÂN TRƯỚC VÀ SAU CAN THIỆP 
(Áp dụng với bộ câu hỏi phỏng vấn Kiến thức, thực hành sử dụng biogas 
an toàn và hiệu quả) 
MÃ CÂU 
ĐIỂM 
TỐI ĐA 
MÔ TẢ GHI CHÚ 
KIẾN THỨC VỀ SỬ DỤNG AN TOÀN VÀ HIỆU QUẢ CÔNG TRÌNH 
BIOGAS HGĐ 
B1 1 Trả lời đúng đáp án 2 
B2 3 
Trả lời đúng đáp án 1, 2, 3 mỗi đáp án 
được 1 điểm 
B3 1 Trả lời đúng đáp án 2 
B4 1 Trả lời đúng đáp án 1 
B5 1 Trả lời đúng đáp án 3 
B6 1 Trả lời đúng đáp án 1 
B7 1 Trả lời đúng đáp án 2 
B8 1 Trả lời đúng đáp án 3 
B9 1 Trả lời đúng đáp án 1 
B10 2 
Trả lời đúng đáp án 1, 2 mỗi đáp án 
được 1 điểm 
B11 3 
Trả lời đúng đáp án 1, 2, 3 mỗi đáp án 
được 1 điểm 
B12 2 
Trả lời đúng đáp án 1, 2 mỗi đáp án 
được 1 điểm 
B13 2 
Trả lời đúng đáp án 1, 2 mỗi đáp án 
được 1 điểm 
B14 2 
Trả lời đúng đáp án 1, 2 mỗi đáp án 
được 1 điểm 
 B15 1 Trả lời đúng đáp án 1 
B16 1 Trả lời đúng đáp án 1 
B17 1 Trả lời đúng đáp án 1 
B18 1 Trả lời đúng đáp án 1 
B19 1 Trả lời đúng đáp án 1 
B20 1 Trả lời đúng đáp án 1 
B21 3 
Trả lời đúng đáp án 1, 2, 3 mỗi đáp án 
được 1 điểm 
B22 4 
Trả lời đúng đáp án 1, 2, 3, 4 mỗi đáp 
án được 1 điểm 
TỔNG 35 
D. THỰC HÀNH VỀ SỬ DỤNG CÔNG TRÌNH BIOGAS 
C1 1 Trả lời đúng đáp án 1 
C3 1 Trả lời đúng đáp án 2 
C4 3 
Trả lời đúng đáp án 1, 2, 3 mỗi đáp án 
được 1 điểm 
C5 1 Trả lời đúng đáp án 1 
C6 1 Trả lời đúng đáp án 1 
C8 1 Trả lời đúng đáp án 1 
C9 1 Trả lời đúng đáp án 1 
C11 1 Trả lời đúng đáp án 1 
C13 1 Trả lời đúng đáp án 1 
C15 1 Trả lời đúng đáp án 1 
C17 1 Trả lời đúng đáp án 1 
TỔNG 13 
 Phụ lục 4 
HƯỚNG DẪN THẢO LUẬN NHÓM 
Xây dựng công cụ và kế hoạch can thiệp truyền thông 
Xin chào các Bác/Anh/Chị, sau một thời gian tìm hiểu sơ bộ tại địa phương. 
Tiếp tục các hoạt động của nghiên cứu can thiệp thay đổi kiến thức, thực hành về sử 
dụng an toàn và hiệu quả công trình biogas HGĐ trong xử lý chất thải chăn nuôi tại 
hai xã của tỉnh Hà Nam. Các bác/anh/chị được mời tham gia buổi thảo luận nhóm 
này vì gia đình các bác nằm trên địa bàn can thiệp đồng thời chúng tôi/cháu cũng đã 
được sự đồng ý của các bác/anh/chị qua đợt phỏng vấn trước đây. Hôm nay, nhóm 
nghiên cứu của Trường Đại học Y tế công cộng mời Bác/Anh/Chị tham gia buổi thảo 
luận nhóm để đóng góp ý kiến cho việc xây dựng tài liệu và kế hoạch can thiệp cộng 
đồng. Thông tin Bác/Anh/Chị cung cấp sẽ giúp cho nhóm nghiên cứu hoàn thiện các 
tài liệu và kế hoạch truyền thông cụ thể cho thời gian tới. Trong quá trình thảo luận, 
Bác/Anh/Chị có quyền từ chối bất kỳ câu hỏi nào mà Bác/Anh/chị không muốn trả 
lời cũng như có thể dừng không tham gia cuộc thảo luận nữa nếu cảm thấy không phù 
hợp với bác/anh/chị. Nội dung các hoạt động này đã được nhóm nghiên cứu xin ý 
kiến và được sự đồng ý của UBND xã của các bác/anh/chị. 
Rất mong nhận được sự hợp tác của Bác/Anh/chị! 
Mục tiêu 
- Góp ý xây dựng hai tài liệu truyền thông của chương trình can thiệp truyền 
thông thay đổi kiến thức, thực hành của người dân về sử dụng an toàn và hiệu 
quả công trình biogas HGĐ 
- Xây dựng kế hoạch triển khai các hoạt động truyền thông các tài liệu này tại 
thôn/xóm của các bác/anh/chị. 
Nội dung 
1. Bác/anh/chị hãy chia sẻ các hoạt động hàng ngày được thực hiện với công trình 
biogas của HGĐ nhà mình? 
- Nạp phân đầu vào hàng ngày? 
- Vệ sinh công trình biogas? 
 - Theo dõi hoạt động và các vấn đề bất thường? 
- Sử dụng khí biogas, nước thải, bùn thải biogas? 
2. Bác/anh/chị hãy viết các hoạt động chính trong ngày của mình tại HGĐ (bao gồm 
cả các hoạt động sử dụng công trình biogas) và sắp xếp theo thứ tự thực hiện theo 
thói quen hàng ngày của mình? 
3. Sau đây, nhóm nghiên cứu sẽ giới thiệu với các bác/anh/chị một số hoạt động 
(bằng hình ảnh) về sử dụng công trình biogas. Chúng tôi gọi đây là quy trình dọn 
rửa chuồng nuôi để nạp phân đầu vào cho công trình biogas HGĐ? Bác/anh/chị 
hãy sắp xếp các hoạt động này theo các đặc điểm: 
- Thứ tự thực hiện (có thể kết hợp với các hoạt động hàng ngày đã được liệt kê 
tại câu 2) 
- Tầm quan trọng 
- Góp ý điều chỉnh các hoạt động (nếu có)? 
4. Trong danh sách các HGĐ được cung cấp ở đây, bác/anh/chị hãy lấy gia đình mình 
là trung tâm và nối với tối thiểu 7 HGĐ khác có khoảng cách từ gia đình 
bác/anh/chị tới HGĐ đó tối đa 500 m? 
5. Bác/anh/chị hãy đánh giá mối quan hệ của bác/anh/chị với các HGĐ được kết nối 
trong sơ đồ đã vẽ như thế nào? (tốt, bình thường, khó khăn)? 
6. Nếu mối quan hệ đó là khó khăn thì nhóm nghiên cứu hoặc các đoàn thể tại địa 
phương có thể làm gì để hỗ trợ các bác/anh/chị cải thiện các mối quan hệ này 
không? 
7. Nếu các bác/anh/chị mang các tài liệu đã xây dựng tại câu 3 đến truyền thông cho 
các HGĐ mà các bác/anh/chị đã liệt kê tại câu 5. Bác/anh/chị đánh giá các ý kiến 
sau đây như thế nào? 
- Thời điểm nào là phù hợp? 
- Khó khăn gặp phải là gì? 
- Nhóm nghiên cứu có thể hỗ trợ gì? 
8. Xin các ý kiến đóng góp khác của bác/anh/chị? 
Cảm ơn bác/anh/chị đã tham gia phỏng vấn? 
 Phụ lục 5 
BẢNG KIỂM GIÁM SÁT THỰC HÀNH DỌN RỬA CHUỒNG NUÔI 
Tên chủ hộ:  
Xã:  Thôn: .. 
Thời gian: ... 
Hướng dân chung: Tích “X” vào ô tương ứng với các hoạt động có thực hiện của lần 
quan sát 
Tiêu chí 
Lần  Lần  Lần  
Có Không Có Không Có Không 
Đi dụng cụ bảo hộ 
Kiểm tra đồng hồ ga 
Kiểm tra nước bể áp trước 
khi rửa chuồng nuôi 
Dọn phân khô 
Rửa chuồng 
Tắm lợn 
Kiểm tra nước bể áp sau khi 
rửa chuồng nuôi 
Nước bể áp chảy ra cống 
ngoài xóm khi rửa chuồng 
 Phụ lục 6 
HƯỚNG DẪN GHI THÔNG TIN ĐIỀN DÃ THỰC ĐỊA 
Thăm HGĐ là một hoạt động định kỳ của chương trình can thiệp truyền thông 
thay đổi kiến thức, thực hành của người dân về sử dụng an toàn và hiệu quả công 
trình biogas HGĐ trong xử lý chất thải chăn nuôi. Nội dung sau đây hướng dẫn các 
bác/anh/chị các nội dung cần thực hiện khi thăm các hộ gia đình đã được bác/anh/chị 
phát tài liệu và hướng dẫn sử dụng các tài liệu này. 
Mục tiêu 
1. Giám sát sự thay đổi thực hành của người dân trong hoạt động dọ rửa chuồng 
nuôi để nạp chất thải cho công trình biogas HGĐ? 
2. Hỗ trợ giải đáp các thắc mắc liên quan đến sử dụng an toàn và hiệu quả công trình 
biogas HGĐ? 
Nội dung 
1. Quan sát quy trình dọn rửa chuồng nuôi còn được treo trên tường tại chuồng nuôi 
không? 
2. Quan sát thực hành của người dân về dọn rửa chuồng nuôi để nạp phân đầu vào 
cho công trình biogas HGĐ (nếu tại thời điểm thăm HGĐ có diễn ra các hoạt 
động này)? 
3. Những thay đổi về chất lượng hoạt động củ công trình biogas mà người dân cảm 
nhận được? 
- Mùi khí biogas? 
- Mùi, mẫu của nước thải? 
- Vệ sinh công trình biogas nói chung? 
-  
4. Thuận lợi, khó khăn khi người dân thực hiện dọn rửa chuồng nuôi theo quy trình 
đã được hướng dẫn? 
5. Các kiến thức về sử dụng an toàn và hiệu quả công trình biogas HGĐ mà người 
dân đã xem trong lịch treo tường? Các câu hỏi thảo luận nếu có? 
 Phụ lục 7a 
QUY TRÌNH HƯỚNG DẪN VỆ SINH CHUỒNG TRẠI CHO NÔNG HỘ SỬ 
DỤNG THIẾT BỊ KHÍ SINH HỌC 
 Phụ lục 7b: 
LỊCH TRUYỀN THÔNG NÂNG CAO KIẾN THỨC, THỰC HÀNH SỬ DỤNG 
CÔNG TRÌNH BIOGAS 
 Phụ lục 8. 
DANH SÁCH GIÁO DỤC VIÊN 
STT Ký hiệu Giới tính Xã 
1 GDV1-NVU Nam Chuyên Ngoại 
2 GDV2-DVD Nam Chuyên Ngoại 
3 GDV3-LDT Nam Chuyên Ngoại 
4 GDV4-LTS Nữ Chuyên Ngoại 
5 GDV5-NVU Nam Chuyên Ngoại 
6 GDV6-NTT Nữ Chuyên Ngoại 
7 GDV7-NVT Nam Chuyên Ngoại 
8 GDV8-NDT Nam Chuyên Ngoại 
9 GDV9-NVN Nam Chuyên Ngoại 
10 GDV10-NTP Nữ Chuyên Ngoại 
11 GDV11-NTH Nữ Chuyên Ngoại 
12 GDV12-ĐTTT Nữ Chuyên Ngoại 
13 GDV13-VTH Nữ Hoàng Tây 
14 GDV14-ĐTT Nữ Hoàng Tây 
15 GDV15-TTH Nữ Hoàng Tây 
16 GDV16-NVT Nam Hoàng Tây 
17 GDV17-VVH Nam Hoàng Tây 
18 GDV118-VTL Nữ Hoàng Tây 
19 GDV19-ĐTM Nữ Hoàng Tây 
20 GDV20-NVT Nam Hoàng Tây 
21 GDV21-VVT Nam Hoàng Tây 
22 GDV22-LTL Nữ Hoàng Tây 
23 GDV23-LTL Nữ Hoàng Tây 
24 GDV24-NTH Nữ Hoàng Tây 
 Phụ lục 9 
MỘT SỐ HÌNH ẢNH HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU 
Chuyên gia biogas tập huấn kiến thức cho nhóm GDV 
Nhóm GDV và nhóm NC thăm HGĐ thực hành quy trình dọn chuồng nuôi 
Người dân thực hành giám sát nước bể áp sau khi nạp phân cho hầm biogas 
Nhóm nghiên cứu tập huấn truyền thông cho nhóm GDV 
Nhóm GDV truyền thông cho người dân 
Nhóm nghiên cứu thực hiện lấy mẫu nước phân nạp đầu vào và nước thải đầu ra 
của công trình biogas