Luận án Thực trạng kiến thức, thái độ, thực hành nuôi con bằng sữa mẹ của các bà mẹ có con 0 - 25 tháng tuổi tại 3 tỉnh hà nam, quảng bình, lào cai và hiệu quả một số biện pháp can thiệp, 2013 - 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ 
VIỆN VỆ SINH DỊCH TỄ TRUNG ƯƠNG 
----------*----------- 
ĐẶNG CẨM TÚ 
THỰC TRẠNG KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, 
THỰC HÀNH NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ 
CỦA CÁC BÀ MẸ CÓ CON 0 - 25 THÁNG TUỔI 
TẠI 3 TỈNH HÀ NAM, QUẢNG BÌNH, LÀO CAI 
VÀ HIỆU QUẢ MỘT SỐ BIỆN PHÁP CAN THIỆP, 
2013-2015 
LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y TẾ CÔNG CỘNG 
HÀ NỘI - 2018 
i 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ 
VIỆN VỆ SINH DỊCH TỄ TRUNG ƯƠNG 
-----------*----------- 
ĐẶNG CẨM TÚ 
THỰC TRẠNG KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ, 
THỰC HÀNH NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ 
CỦA CÁC BÀ MẸ CÓ CON 0 - 25 THÁNG TUỔI 
TẠI 3 TỈNH HÀ NAM, QUẢNG BÌNH, LÀO CAI VÀ 
HIỆU QUẢ MỘT SỐ BIỆN PHÁP CAN THIỆP, 2013 - 2015 
Chuyên ngành: Y TẾ CÔNG CỘNG 
Mã số: 62 72 03 01 
LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y TẾ CÔNG CỘNG 
 Người hướng dẫn khoa học: 
 1. PGS.TS. Hoàng Văn Tân 
 2. PGS.TS. Khương Văn Duy 
HÀ NỘI - 2018 
ii 
LỜI CAM ĐOAN 
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số 
liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố 
trong bất kỳ công trình nào khác. 
Tác giả luận án 
iii 
LỜI CẢM ƠN 
Hoàn thành luận án này, trước tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc 
tới PGS.TS. Hoàng Văn Tân và PGS.TS. Khương Văn Duy, là những người 
thầy hướng dẫn trực tiếp, đã tận tình giúp đỡ, truyền đạt kiến thức trong suốt 
quá trình học tập, thực hiện và hoàn thành luận án. 
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo, Bộ môn Y tế Công cộng, 
Phòng Đào tạo sau đại học của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, đã luôn 
quan tâm, giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất trong suốt quá trình học 
tập và hoàn thiện luận án. 
Tôi xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo, các cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ 
Việt Nam đã hỗ trợ kỹ thuật trong quá trình triển khai nghiên cứu. 
Xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo, các cán bộ Hội LHPN tỉnh Lào Cai, 
Quảng Bình, Hà Nam đã hỗ trợ tôi trong quá trình thực hiện nghiên cứu, thu 
thập số liệu cho luận án. 
Tôi xin chân thành cảm ơn tất cả thành viên trong các hội đồng khoa 
học chấm luận án đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu để tôi có thêm kiến thức 
và hoàn thiện luận án đạt chất lượng tốt hơn. 
Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cha mẹ, chồng, 
các con và các anh chị em, bạn bè, đồng nghiệp thân thiết, đã hết lòng ủng 
hộ, động viên, chia sẻ trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận án tốt 
nghiệp. 
 Tác giả luận án 
iv 
MỤC LỤC 
LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................... ii 
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................. iii 
DANH MỤC VIẾT TẮT ............................................................................viii 
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................... ix 
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................... xi 
ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................... 1 
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ......................................................................... 4 
Chương 1: ..................................................................................................... 5 
TỔNG QUAN ............................................................................................... 5 
1.1. Một số khái niệm cơ bản về nuôi con bằng sữa mẹ ................................... 5 
1.2. Thành phần cơ bản của sữa mẹ ........................................................................ 6 
1.3. Các giai đoạn sản xuất sữa mẹ .......................................................................... 7 
1.4. Lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ .................................................................... 8 
1.4.1. Lợi ích đối với trẻ ......................................................................... 8 
1.4.2. Lợi ích đối với bà mẹ .................................................................. 11 
1.4.3. Một số lợi ích khác ..................................................................... 11 
1.5. Thực trạng kiến thức và thực hành về nuôi con bằng sữa mẹ ............12 
1.5.1. Kiến thức, thái độ và thực hành về nuôi con bằng sữa mẹ trên 
thế giới .................................................................................................. 12 
1.5.2. Kiến thức, thái độ và thực hành về nuôi con bằng sữa mẹ ở 
Việt Nam ............................................................................................... 17 
1.6. Tác động của truyền thông nâng cao kiến thức, thái độ thực hành 
nuôi con bằng sữa mẹ ..................................................................................................21 
1.7. Một số chương trình can thiệp cải thiện kiến thức, thái độ, thực 
hành NCBSM .................................................................................................................25 
v 
1.7.1. Một số mô hình trên thế giới ...................................................... 25 
1.7.2. Một số mô hình tại Việt Nam ..................................................... 27 
1.8. Một số thông tin cơ bản về địa bàn nghiên cứu ........................................34 
Chương 2: ................................................................................................... 36 
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................. 36 
2.1. Đối tượng nghiên cứu .........................................................................................36 
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................ 36 
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ ..................................................................... 36 
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ..................................................................36 
2.2.1. Địa điểm nghiên cứu .................................................................. 36 
2.2.2. Thời gian nghiên cứu ................................................................. 37 
2.3. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................37 
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu.................................................................... 37 
2.3.2. Giai đoạn 1: điều tra cắt ngang kết hợp với nghiên cứu định 
tính ........................................................................................................ 38 
2.3.3. Giai đoạn 2: nghiên cứu can thiệp giáo dục truyền thông nâng 
cao kiến thức và thái độ cho con bú sớm và bú mẹ hoàn toàn trong 6 
tháng đầu của các bà mẹ có con từ 0 - 24 tháng và đánh giá sau can 
thiệp ...................................................................................................... 44 
2.3.4. Công cụ nghiên cứu ................................................................... 49 
2.4. Xử lý số liệu ............................................................................................................51 
2.5. Khống chế sai số trong nghiên cứu................................................................52 
2.6. Một số khái niệm sử dụng trong nghiên cứu .............................................52 
2.7. Đạo đức trong nghiên cứu ................................................................................53 
2.8. Hạn chế của đề tài ................................................................................................53 
Chương 3: ................................................................................................... 55 
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................................ 55 
vi 
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu ................................................55 
3.2.1. Kiến thức nuôi con bằng sữa mẹ ............................................... 60 
3.2.2. Thái độ về nuôi con bằng sữa mẹ .............................................. 66 
3.2.3. Thực hành nuôi con bằng sữa mẹ ............................................. 74 
3.3. Hiệu quả can thiệp giáo dục truyền thông nâng cao kiến thức và 
thái độ cho con bú sớm và bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu của các 
bà mẹ có con từ 0 đến dưới 25 tháng tuổi ...........................................................77 
3.3.1. Hiệu quả mô hình câu lạc bộ nuôi con bằng sữa mẹ ................ 78 
3.3.2. Hiệu quả về kiến thức cho con bú mẹ sau sinh, thời gian cai sữa 
và lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ ........................................................... 86 
3.3.3. Hiệu quả về thái độ nuôi con bằng sữa mẹ ................................. 91 
3.3.4. Nguồn truyền thông giúp thay đổi kiến thức và hành vi về nuôi 
con bằng sữa mẹ ................................................................................... 99 
Chương 4: ................................................................................................. 101 
BÀN LUẬN ............................................................................................... 101 
4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu ............................................. 101 
4.2. Mô tả kiến thức, thái độ và thực hành về nuôi con bằng sữa mẹ tại 3 
tỉnh: Hà Nam, Lào Cai, Quảng Bình ................................................................. 103 
4.2.1. Tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và cho 
bú ngay sau 1 giờ sau sinh và bú kéo dài đến 24 tháng tuổi ............ 103 
4.2.2. Kiến thức, thái độ về việc nuôi con bằng sữa mẹ của những đối 
tượng phụ nữ có con từ 0-25 tháng tuổi........................................... 113 
4.3. Hiệu quả can thiệp giáo dục truyền thông nâng cao kiến thức, thái 
độ về việc nuôi con bằng sữa mẹ .......................................................................... 121 
4.4. Một số hạn chế của nghiên cứu.................................................................... 126 
KẾT LUẬN............................................................................................... 127 
KHUYẾN NGHỊ ...................................................................................... 129 
vii 
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................... 132 
Phụ lục 1: .................................................................................................. 154 
PHIẾU PHỎNG VẤN PHỤ NỮ VỀ NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ ..... 154 
Phụ lục 2: .................................................................................................. 161 
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN THẢO LUẬN NHÓM .................................. 161 
Phụ lục 3: .................................................................................................. 162 
GỢI Ý THẢO LUẬN NHÓM ................................................................. 162 
viii 
DANH MỤC VIẾT TẮT 
CLB Câu lạc bộ 
Hội LHPN Hội Liên hiệp Phụ nữ 
NCBSM Nuôi con bằng sữa mẹ 
NCBSMHT Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn 
WHO Tổ chức Y tế thế giới 
ix 
DANH MỤC CÁC BẢNG 
Bảng 2.1: Thời gian thực hiện nghiên cứu ................................................... 37 
Bảng 2.2: Tổng hợp đối tượng nghiên cứu định tính giai đoạn 1 .................. 39 
Bảng 2.3: Danh sách các tỉnh, huyện và xã được lựa chọn nghiên cứu ....... 40 
Bảng 2.4: Tổng hợp đối tượng nghiên cứu định tính giai đoạn 2 .................. 46 
Bảng 3.1: Phân bố đối tượng nghiên cứu theo tuổi ...................................... 55 
Bảng 3.2: Phân bố đối tượng nghiên cứu theo nghề nghiệp ......................... 57 
Bảng 3.3: Phân bố đối tượng nghiên cứu theo tình trạng con cái ................. 58 
Bảng 3.4: Phân bố đối tượng trẻ em < 25 tháng tuổi theo giới tính và theo 
tình trạng sinh đẻ ......................................................................................... 59 
Bảng 3.5: Kiến thức về lựa chọn nuôi con tốt nhất sau sinh ........................ 60 
Bảng 3.6: Kiến thức về lợi ích của sữa mẹ................................................... 63 
Bảng 3.7: Kiến thức về lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ ........................... 64 
Bảng 3.8: Nguồn thông tin về nuôi con bằng sữa mẹ .................................. 65 
Bảng 3.9: Thái độ về việc nuôi con bằng sữa mẹ giúp bảo vệ trẻ không bị 
bệnh tật tránh được viêm nhiễm................................................................... 66 
Bảng 3.10: Thái độ về việc nuôi con bằng sữa mẹ tạo được sự kết gắn mẹ 
con ............................................................................................................... 67 
Bảng 3.11: Thái độ về việc nuôi con bằng sữa mẹ giúp trẻ khỏe mạnh hơn 67 
Bảng 3.12: Thái độ về việc nuôi con bằng sữa mẹ có đầy đủ chất giúp trẻ 
phát triển ...................................................................................................... 68 
Bảng 3.13: Thái độ về việc nuôi con bằng sữa mẹ dễ hơn nuôi con bằng sữa 
bột ................................................................................................................ 69 
Bảng 3.14: Thái độ về việc nuôi con bằng sữa mẹ không gặp khó khăn trong 
chăm sóc gia đình ........................................................................................ 69 
Bảng 3.15: Thái độ về việc nuôi con bằng sữa mẹ là cách tốt nhất giảm chi 
x 
tiêu trong gia đình ........................................................................................ 70 
Bảng 3.16: Làm mẹ là phải nuôi con bằng sữa mẹ ...................................... 71 
Bảng 3.17: Thực hành cho con bú ngay sau sinh ......................................... 74 
Bảng 3.18: Các hoạt động can thiệp ............................................................. 77 
Bảng 3.19: Kiến thức lựa chọn nuôi con tốt nhất ......................................... 86 
Bảng 3.20: Kiến thức về thời gian bú sữa mẹ hoàn toàn .............................. 87 
Bảng 3.21: Kiến thức về thời gian cai sữa mẹ hoàn cho con ....................... 87 
Bảng 3.22: Lợi ích nuôi con bằng sữa mẹ .................................................... 88 
Bảng 3.23: Nuôi con bằng sữa mẹ giúp bảo vệ trẻ không bị bệnh ............... 91 
Bảng 3.24: Nuôi con bằng sữa mẹ tạo sự kết gắn giữa mẹ và con ............... 92 
Bảng 3.25: Nuôi con bằng sữa mẹ giúp trẻ khỏe mạnh hơn trẻ không nuôi 
con bằng sữa mẹ .......................................................................................... 92 
Bảng 3.26: Nuôi con bằng sữa mẹ là sữa mẹ chứa đầy đủ chất giúp trẻ phát 
triển .............................................................................................................. 93 
Bảng 3.27: Nuôi con bằng sữa mẹ là dễ hơn nuôi con bằng ăn sữa bột ....... 93 
Bảng 3.28: Nuôi con bằng sữa mẹ không gặp khó khăn trong chăm sóc gia 
đình .............................................................................................................. 94 
Bảng 3.29: Nuôi con bằng sữa mẹ là cách tốt nhất để giảm chi tiêu trong gia 
đình ............................................................................... ...  timely recovery from childhood malnutrition 
in south Africa: results from a randomized controlled trial", Nutrition 
Journal. 9(56). 
154. Patil Sapna S và các cộng sự. (2009), "Prevalence of exclusive breast 
feeding and its correlates in an Urban Slum in Western India", 
International Journal of Medical Education. 3(2), tr. 14–18. 
155. Vyas Shaili và các cộng sự. (2012), "A community based study on 
breastfeeding practices in a rural area of Uttarakhand", National 
Journal of Community Medicine. 3(2), tr. 283-287. 
156. Norhan Zeki Shaker, Kareema Ahmad Hussein và awsan I.I. AL-
Azzawi (2012), "Knowledge, Attitude and Practices (KAP) of Mothers 
toward Infant and Young Child Feeding in Primary Health Care (PHC) 
Centers, Erbil City", Kufa Journal for Nursing Sciences. 2(2). 
157. Tigest Shifraw, Amare Worku và Yemane Berhane (2015), "Factors 
associated with exclusive breastfeeding practices of urban women in 
Addis Ababa public health centers, Ethiopia: a cross sectional study", 
Int Breastfeed Journal. 10(1), tr. 22. 
158. Sohair AM Shommo và Hessa AS Al-Shubrumi (2014), "Breastfeeding 
knowledge, attitude and practice among mothers in Hail district, 
northwestern Saudi Arabia", IOSR Journal of Nursing and Health 
Science (IOSR-JNHS). 3(1), tr. 49-56. 
159. Sushma Sriram và các cộng sự. (2013), "Knowledge, Attitude and 
Practices of Mothers Regarding Infant Feeding Practices", NATIONAL 
JOURNAL OF MEDICAL RESEARCH. 3(2), tr. 147-150. 
160. Canada Community Health Survey (2009), Trends in breastfeeding 
practices in Canada, between 2001 and 2008. 
151 
161. Cerojano T (2011), Study: Infant formula ads reduce breast-feeding, 
truy cập ngày 12/26-2013, tại trang web 
newsa.html?art=13202858316673318. 
162. Setegn T và các cộng sự. (2012), "Factors associated with exclusive 
breastfeeding practices among mothers in Goba district, southeast 
Ethiopia: a cross-sectional study", International Breastfeeding Journal. 
7(1), tr. 17. 
163. Niguse Tadele và các cộng sự. (2016), "Knowledge, attitude and 
practice towards exclusive breastfeeding among lactating mothers in 
Mizan Aman town, Southwestern Ethiopia: descriptive cross-sectional 
study", International Breastfeeding Journal. 11(1), tr. 3. 
164. Dessalegn Tamiru và Shikur Mohammed (2013), "Maternal knowledge 
of optimal breastfeeding practices and associated factors in rural 
communities of Arba Minch Zuriya", International Journal of Nutrition 
and Food Sciences. 2(3), tr. 122–129. 
165. AU Ukegbu và các cộng sự. (2011), "Determinants of breastfeeding 
patterns among mothers in Anambra State, Nigeria", South African 
Journal of Child Health. 5(4), tr. 112-116. 
166. Manjeswori Ulak và các cộng sự. (2012), "Infant feeding practices in 
Bhaktapur, Nepal: a cross-sectional, health facility based survey", 
International Breastfeeding Journal. 7(1), tr. 1. 
167. Cesar G Victora và các cộng sự. (2016), "Breastfeeding in the 21st 
century: Epidemiology, Mechanism and lifelong effect", Lancet 2016. 
387(10017), tr. 475-490. 
168. Poreddi Vijayalakshmi, T Susheela và D Mythili (2015), "Knowledge, 
attitudes, and breast feeding practices of postnatal mothers: A cross 
152 
sectional survey", International Journal of Health Sciences. 9(4), tr. 
364-374. 
169. Bachrach VR, Schwarz E và Bachrach LR (2003), "Breastfeeding and 
the Risk of Hospitalization for Respiratory Disease in Infancy: A Meta-
analysis", Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine. 157(3), tr. 
237-243. 
170. WHO (2003), Global Strategy for Infant and Young child feeding , 
Geneva. 
171. WHO (2009), Infant and young child feeding, Geneva. 
172. WHO (2013), Exclusive breast feeding, truy cập ngày 12/24-2013, tại 
trang web www.who.int/nutrition/topic/exclusive_breastfeeding/en/. 
173. WHO và UNICEF (1981), Infant and young child feeding current 
issue, Geneva. 
174. WHO, UNICEF và USAID (2008), Indicators for assessing infant and 
young child feeding practices, Washington D.C. 
175. WHO, UNICEF và USAID (2008), Learnig from large scale 
communitybased programes to improve breasrfeeding practices, 
Geneva. 
176. WHO, UNICEF và USAID (2010), Indicators for assessing infant and 
young child feeding practices, Malta. 
177. Tsedeke Wolde và các cộng sự. (2014), "Knowledge, attitude and 
practice of exclusive breastfeeding among lactating mothers in Bedelle 
town, Southwestern Ethiopia: Descriptive cross sectional study", 
Researcher. 6(11), tr. 91-97. 
178. Alwelaie YA và các cộng sự. (2010), "Breastfeeding knowledge and 
attitude among Saudi women in Central Saudi Arabia", Saudi Medical 
Journal. 31(9), tr. 193-198. 
153 
179. Jingxu Zhang và các cộng sự. (2009), "An infant and child feeding 
index is associated with child nutritional status in rural China", Early 
Human Development. 85(4), tr. 247-252. 
180. Ying Zhao và các cộng sự. (2003), "Early infant feeding practices in 
Jinan City, Shandong Province, China", Asia Pacific Journal of 
Clinical Nutrition. 12(1), tr. 104-108. 
181. Qianling Zhou, Katherine M Younger và John M Kearney (2010), "An 
exploration of the knowledge and attitudes towards breastfeeding 
among a sample of Chinese mothers in Ireland", BMC Public Health. 
10(1), tr. 722. 
154 
Phụ lục 1: 
PHIẾU PHỎNG VẤN PHỤ NỮ VỀ NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ 
Họ và tên người được phỏng vấn:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Ngày tháng năm sinh: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Xã: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Huyện .. . . . . . . . . . . . . . . Tỉnh . . . . . . . . . 
Ngày được phỏng vấn:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Họ và tên điều tra viên: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Xã can thiệp 1 
 Xã đối chứng 2 
I. Thông tin chung 
TT Nội dung Trả lời Mã số 
1 
Xin chị cho biết trình độ học 
vấn? Lớp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
2 Nghề nghiệp Làm ruộng 1 
 Giáo viên 2 
 Công nhân 3 
 Cán bộ, viên chức 4 
 Nội trợ 5 
 Khác (ghi rõ): . . . . . . . . . . . . . . . 6 
3 Dân tộc Kinh 1 
 Mường 2 
 Tày 3 
 Nùng 4 
 Giao 5 
 Hmông 6 
 Mán 7 
 Khác (ghi rõ): . . . . . . . . . . . . . . . 8 
4 Chị đã có con chưa? 
Đã có 1 
 Đang mang thai (chuyển sang câu 2 
155 
18) 
 Chưa có con (chuyển sang câu 18) 3 
5 
Nếu đã có, chị có bao nhiêu 
con? . . . . . . . . . . . . . . con 
6 
Trong đó, có mấy con từ 0-25 
tháng tuổi . . . . . . . . . . . . . . con 
II. Thông tin liên quan đến thời gian cho con bú 
TT Câu hỏi Con thứ 1 Con thứ 2 
7 Xin chị cho biết tên của từng cháu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
8 Ngày tháng năm sinh . . . ./. . . . / . . . . . ./. . . / . . . . 
9 Xin chị cho biết giới tính của cháu . . . . 
 Nam 1 1 
 Nữ 2 2 
10 Chị sinh cháu bằng đẻ thường hay mổ đẻ? 
 Đẻ thường, dùng giác hút 1 1 
 Mổ đẻ 2 2 
11 
Sau sinh chị có cho cháu ... bú sữa mẹ 
không? 
 Có 1 1 
 Vừa cho bú mẹ vừa ăn sữa ngoài 2 2 
 Ăn sữa ngoài (chuyển sang câu 22) 3 3 
 Khác (ghi rõ) . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 4 
12 
Nếu có, thì sau sinh bao lâu chị cho con 
bú sữa mẹ? 
 Cho con bú ngay 1 1 
 Sau 30 phút 2 2 
 Sau 1 giờ 3 3 
 Sau 2 giờ 4 4 
 Sau 3 giờ 5 5 
156 
 Trên 3 giờ đến 12 giờ 6 6 
 Trên 12 giờ đến 24 giờ 7 7 
 Trên 24 giờ 8 8 
13 Chị đã cho cháu . . . . . . . . ăn sam chưa? 
 Đã ăn sam 1 1 
 Chưa ăn sam (chuyển câu 18) 2 2 
14 
Và bắt đầu cho cháu ăn sam vào lúc cháu 
mấy tháng tuổi? 
. . . . . . . . tháng 
. . . . . . . . tháng 
. . . . . . . tháng 
. . .. . . . . tháng 
 Tháng bắt đầu cho ăn sam (bú mẹ 
hoàn toàn) 
 Tháng bắt đầu cho ăn sam (vừa bú mẹ 
vừa ăn ngoài) 
15 Chị đã cai sữa cho cháu . . . . . chưa? 
 Chưa cai (chuyển câu 17) 1 1 
 Đã cai 2 2 
16 
Nếu đã cai sữa cho cháu . . . . . thì chị cho 
cháu bú đến đến mấy tháng thì cai? . . . ... . tháng .  . . . tháng 
17 
Nếu chưa cai sữa, thì chị dự định cho cháu 
bú đến mấy tháng tuổi? . . . . . . . . tháng . . . . . . . tháng 
III. Đối với phụ nữ chưa cho con ăn sam, đang có thai và chưa có thai 
TT Câu hỏi Nội dung trả lời Mã số 
18 
Chị thuộc đối tượng nào sau 
đây? 
Chưa cho con ăn sam (chuyển câu 
20) 
1 
2 
3 
 Đang có thai 
 Chưa có thai 
19 Sau khi sinh chị có dự kiến Cho con bú sữa mẹ 1 
2 
 nuôi con bằng gì? 
Vừa cho con bú mẹ vừa ăn sữa 
ngoài 
157 
 Ăn sữa ngoài 3 
4 Không biết 
20 Chị có ý định cho con bú sữa 
mẹ hoàn toàn mấy tháng mới 
cho ăn sam? 
. . . . . . . . . . . . . . . tháng 
21 Và dự định cho con bú mẹ đến . . . . . . . . . . . . . . . tháng 
 mấy tháng tuổi thì cai sữa? 
IV. Kiến thức về nuôi con bằng sữa mẹ (tất cả các đối tượng phụ nữ) 
22 
Xin chị cho biết đối với trẻ từ 0 
đến 6tháng tuổi lựa chọn nuôi 
con tốt nhất là gì? 
Cho con bú sữa mẹ hoàn toàn 
Vừa cho bú sữa mẹ và ăn thêm sữa 
bột 
Cho ăn sữa bột pha (chuyển câu 27) 
Không biết 
1 
2 
3 
4 
23 Theo chị thời gian thích hợp 
 nhất nuôi con hoàn toàn bằng . . . . . . . . . . tháng 
 sữa mẹ là mấy tháng? 
24 Theo chị thời gian cho trẻ bú . . . . . . . . . . tháng 
 bao nhiêu lâu mới cai sữa? Khác (ghi rõ): . . . . . . . . . . . . . . . 
25 
Xin chị cho biết những lợi ích 
cho con bú sữa mẹ là gì? 
Sữa mẹ chứa đủ các chất 1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
Chứa nhiều kháng thể, con có sức 
đề kháng 
Tinh khiết, an toàn, không có chất 
bảo quản 
 Giúp cho trẻ khỏe mạnh 
 Bảo vệ sức khỏe cho trẻ 
 Giúp trẻ phát triển thể lực và trí não 
Tốt hơn bột nhân tạo, thực phẩm 
khác 
 Chứa nhiều vitamin 
158 
 Tốt cho hệ tiêu hóa 9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
 Giúp cho trẻ thông minh hơn 
 Tạo sự kết gắn giữa mẹ và con 
Chứa nhiều canxi, giúp xương vững 
chắc 
 Chứa nhiều khoáng chất 
Cho con bú sữa mẹ là biện pháp 
tránh thai tốt 
 Giảm được bệnh tiêu chảy ở trẻ 
 Phù hợp với phong tục Việt Nam 
26 
Chị biết được thông tin về việc 
nuôi con bằng sữa từ những 
nguồn nào? 
Từ đài, báo, vô tuyến 
Từ cán bộ y tế 
Từ cán bộ hội phụ nữ 
Từ các câu lạc bộ 
Từ người thân 
Khác (ghi rõ): . . . . . . . . . . . . . . . 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
27 
Xin chị cho biết lý do tại sao 
không cho con bú sữa mẹ? 
Sữa bột nhân tạo hiện đại có thể 
thay thế thành công sữa mẹ 
Nuôi con bằng sữa bột tiện lợi hơn 
nhiều so với nuôi con bằng sữa mẹ 
Vắt sữa mẹ ra ngoài và sau đó mới 
cho trẻ ăn là không hợp vệ sinh 
Bất kỳ một loại sữa bột nào miễn là 
phù hợp với lứa tuổi của trẻ đều có 
lợi ích như sữa mẹ 
Không có sữa nên phải cho ăn sữa 
ngoài 
Cho con bú mẹ ảnh hưởng đến hình 
dáng của mẹ (làm cho mẹ sấu đi) 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
159 
Khác (ghi rõ) . . . . . . . . . . . . . . . . 7 
V. Thái độ nuôi con bằng sữa mẹ 
Xin chị cho biết quan điểm của mình về việc nuôi con bằng sữa mẹ 
 Thang điểm 
TT Câu hỏi 
Không đồng 
ý Đồng ý 
Rất đồng 
ý 
 (1 điểm) (2 điểm) (3 điểm) 
28 Nuôi con bằng sữa mẹ giúp bảo vệ trẻ 
 khôngbị bệnh tật/tránh được viêm nhiễm 
29 Nuôi con bằng sữa mẹ tạo được sự kết gắn 
giữa mẹ và con, bú bình không thể có 
được 
30 
Trẻ được nuôi bằng sữa mẹ khỏe mạnh 
hơn 
 những trẻ không được nuôi bằng sữa mẹ 
31 Sữa mẹ chứa đầy đủ các chất giúp cho trẻ 
 phát triển 
32 Nuôi con bằng sữa mẹ dễ hơn là nuôi con 
 bằng cho ăn sữa bột 
33 Bà mẹ cho con bú sữa mẹ không gặp khó 
 khăn trong việc chăm sóc gia đình 
34 Nuôi con bằng sữa mẹ là cách tốt nhất để 
 giảm sự chi tiêu trong gia đình 
35 Làm mẹ là phải nuôi con bằng sữa mẹ 
36 Nuôi con bằng sữa bột sẽ giúp cho trẻ có 
thân hình khỏe mạnh và chống được béo 
phì 
37 Phụ nữ không nên cho con bú ở nơi công 
160 
 cộng 
38 
Nuôi con bằng sữa mẹ làm mất tự do của 
mẹ 
39 
Nuôi con bằng sữa mẹ làm mất nhiều thời 
giancủa mẹ 
Chú ý: từ câu 36 đến câu 39 thang điểm cho ngược lại, nếu đồng ý là 1 điểm, không 
đồng ý là 3 điểm 
Xin cảm ơn chị đã trả lời câu hỏi của chúng tôi! 
 Điều tra viên ký tên 
161 
Phụ lục 2: 
CÂU HỎI HƯỚNG DẪN THẢO LUẬN NHÓM 
1. Xin các chị cho biết nuôi con bằng sữa mẹ có những lợi ích gì? và tại sao? 
2. Nếu so với sữa bột hiện có đang bán tại thị trường, thì những sữa này có 
thể thay thể được sữa mẹ không? và tại sao? 
3. Theo các chị sau khi sinh bao lâu thì cho con bú sữa mẹ? và tại sao? 
4. Và cho con bú sữa mẹ hoàn toàn trong mấy tháng đầu? và xin cho biết lý 
do tại sao phải bú như thể? 
5. Theo các chị trẻ em nên bú mẹ thời gian kéo dài đến bao nhiêu tháng tuổi 
và lý do tại sao lại phải bú theo dài như thế? 
6. Theo các chị hiện nay có những khó khăn gì đối với phụ nữ phải nuôi con 
bằng sữa mẹ 
7. Làm thế nào để giải quyết được những khó khăn này? 
8. Và làm sao để cho các bà mẹ cho con bú sữa mẹ càng sớm càng tốt? 
9. Và thời gian cho con sữa mẹ hoàn toàn đến 6 tháng tuổi? 
162 
Phụ lục 3: 
GỢI Ý THẢO LUẬN NHÓM 
(Dành cho NHÓM LÃNH ĐẠO) 
* Giới thiệu qua về mục đích cuộc thảo luận nhóm 
1. Một số thông tin chung về tình hình kinh tế - xã hội, an ninh trật tự, vị 
thành niên vi phạm pháp luật và mắc tệ nạn xã hội tại địa phương hiện nay 
từ năm 2011 đến nay. 
2. Đánh giá chất lượng giáo dục - đào tạo; chất lượng chăm sóc sức khỏe 
nhân dân, sức khỏe trẻ em những năm gần đây tại địa phương 
3. Vai trò của chính quyền, đoàn thể và các ban ngành trong việc chỉ đạo 
triển khai thực hiện các hoạt động liên quan tới giáo dục gia đình, nuôi dạy 
con tốt tại địa phương như thế nào? (Hoặc Chính quyềnđịa phương và các 
ban ngành liên quan đã có những chỉđạo hoặc hỗ trợ gì cho các gia đình 
trong việc giáo dục và chăm sóc trẻ: chính sách, hỗ trợ vật chất, tinh thần...) 
4. Đánh giá hoạt động của mô hình CLB nuôi con bằng sữa mẹ 
5. Chính quyềnđịa phương đã thực hiện những chính sách gì của Nhà nước 
trong việc hộ trợcác chương trình LMAT và nuôi dưỡng trẻ nhỏ trên địa 
bàn? 
6. Địa phương có đề xuất cụ thể nào? 
163 
Biểu đồ 1.3: tỷ lệ cho con bú mẹ trong vòng 1 giờ đầu ở Madagascar từ năm 
1997 đến năm 2002 
164 
Biểu đồ 1.4: tỷ lệ cho con bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu ở 
Madagascar từ năm 1997 đến năm 2002 
165 
 Biểu đồ 1.5: Tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu 
tại một số quốc gia trên thế giới 
(nguồn:  
89
76 74 74
70
59
56
46
43
40
37
34 32
29 28 26 24
17 15
0
20
40
60
80
100
Ko
re
a,
 D
P
R
, 2
00
9
Sr
i L
an
ka
, 2
00
6-
07
C
am
bo
di
a,
 2
01
0
So
lo
m
on
 Is
la
nd
s,
 2
00
7
N
ep
al
, 2
01
1
M
on
go
lia
, 2
01
0
Pa
pu
a 
N
ew
 G
ui
ne
a,
 2
00
6
In
di
a,
 2
00
5-
06
Ba
ng
la
de
sh
, 2
00
7
Fi
ji,
 2
00
4
Pa
ki
st
an
, 2
00
6-
07
Ph
ili
pp
in
es
, 2
00
8
In
do
ne
si
a,
 2
00
7
M
al
ay
si
a,
 1
99
6
C
hi
na
, 2
00
8
La
o 
P
D
R
, 2
00
6
M
ya
nm
ar
, 2
00
9-
10
Vi
et
 N
am
, 2
01
1
Th
ai
la
nd
, 2
00
9
Percentage