Tóm tắt Luận án Nghiên cứu chọn tạo một số dòng tam bội ở cây ản quả có múi

Cây ăn quá có múi (Citrus') là loại cây ăn quà có giá trị dinh dường và kinh tế cao. Tổng sản lượng quà có múi trên the giới đạt 85,6 triệu tấn niên vụ 2012/2013, trong đó cam chiếm 50% tồng sản lượng (USDA, 2013). Sàn xuất quà có múi vẫn đang tiếp tục tăng do thu nhập của người dân ở một sổ quốc gia tăng nhanh như Trung quốc, Hàn Quốc, Nga, Án Độ, các nước Đông Âu, các nước ASEAN. Ờ Trung Quốc, tổng lượng hoa quà tươi tiêu thụ tãng rất nhanh, trong đó tiêu thụ quã có múi tăng nhanh hơn cà. Trung Quốc vươn lên chiếm vị trí thứ 2 về sàn lượng quà có múi chì sau Brasil (Deng, 2008).

Nước ta nam ở trung tâm phát sinh cùa rất nhiều giống cây ăn quà có múi (Võ Văn Chi, 1997), (Phạm Hoàng Hộ, 1992). Diện tích cây ăn quà có múi ờ nước ta năm 2011 đạt 138.200 ha, chiếm khoảng 18% diện tích cây ăn quà cã nước với sàn lượng hàng năm là 1,35 triệu tấn (Cục trồng trọt, Bộ NN và PTNT, 2013). Tuy nhiên, hàng năm nước ta vần phài nhập khẩu một lượng lớn cam quýt từ nước ngoài. Sàn xuất cây ăn quá có múi ở nước ta còn gặp rất nhiều khó khăn do bệnh dịch và chất lượng giống. Hầu hết các giong trồng phồ biến ở nước ta là các giống chất lượng thấp, nhiều hạt, chưa đáp ứng được yêu cầu ăn tươi và che biến. Trong khi đó, tính trạng không hạt có vai trò rất quan trọng đôi với sản xuât quà có múi chât lượng cao. Tính trạng có hạt và nhiều hạt làm giàm giá trị thương mại cùa công nghiệp chế biến quà có múi (Saunt J, 1990).

Hiện nay, hầu hết các nghiên cứu chọn tạo giống cây ãn quả có múi không hạt ở các nước trên thê giới đang được thực hiện theo các phương pháp như gây đột biên, lai tạo giừa các giong nhị bội, tạo dòng giong tam bội bàng lai hừu tính giữa các dòng giống nhị bội với các dòng giống tứ bội (Roose và Williams, 2000), nuôi cẩy nội nhũ hạt non (Gmitter và cộng sự, 1990), chọn các phôi tam bội hình thành tự nhiên (Esen và cộng sự, 1971), cứu phôi tam bội ờ các hạt lép, hạt nhò (Ollitrault và cộng sự, 1996), dung hợp te bào trần nhị bội với te bào trần đơn bội (Ollitraul và cộng sự, 2000). ửng dụng các phương pháp công nghệ sinh học trong tạo giống không hạt như cứu phôi, dung hợp tế bào trần, chọn biến dị tế bào soma (Froelicher và cộng sự, 2003); (Grosser và cộng sự, 2000); (Juarez và cộng sự, 1990); (Ollitrault và cộng sự, 1998).