Tóm tắt Luận án Phát triển tiểu, thủ công nghiệp ở nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế

ÑAÏI HOÏC HUEÁ 
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ 
HOÀ THAÉNG 
PHAÙT TRIEÅN TIEÅU, THUÛ COÂNG NGHIEÄP 
ÔÛ NOÂNG THOÂN TÆNH THÖØA THIEÂN HUEÁ 
TOÙM TAÉT 
LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ KINH TEÁ NOÂNG NGHIEÄP 
Maõ soá: 62.62. 01.15 
HUEÁ - NAÊM 2016 
Công trình đƣợc hoàn thành tại: Trƣờng Đại học Kinh tế - 
Đại học Huế 
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 
 1. PGS.TS. Nguyễn Văn Toàn 
 2. PGS.TS. Trần Văn Hòa 
Phản biện 1: ..................................................................... 
Phản biện 2: .................................................................... 
Phản biện 3: .................................................................... 
Luận án sẽ đƣợc bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Đại 
học Huế, tại:............................................................. 
Vào lúc: .... giờ .... ngày .... tháng .... năm 2016. 
Có thể tìm hiểu luận án tại: 
 Trung tâm học liệu – Đại học Huế. 
 Thƣ viện trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Huế. 
Công trình đƣợc hoàn thành tại: Trƣờng Đại học Kinh tế - 
Đại học Huế 
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 
 1. PGS.TS. Nguyễn Văn Toàn 
 2. PGS.TS. Trần Văn Hòa 
Phản biện 1: ..................................................................... 
Phản biện 2: .................................................................... 
Phản biện 3: .................................................................... 
Luận án sẽ đƣợc bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp 
Đại học Huế, tại:............................................................. 
Vào lúc: .... giờ .... ngày .... tháng .... năm 2016. 
Có thể tìm hiểu luận án tại: 
 Trung tâm học liệu – Đại học Huế. 
 Thƣ viện trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Huế. 
 1
PHẦN MỞ ĐẦU 
1. LÝ DO NGHIÊN CỨU 
Công nghiệp nông thôn là một nội dung hết sức quan trọng của 
công nghiệp hóa hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn, nên phát triển 
tiểu, thủ công nghiệp (TTCN), một bộ phận của công nghiệp nông 
thôn trong giai đoạn hiện nay có vai trò quan trọng trong quá trình 
phát triển nông nghiệp nông thôn [50]. Phát triển tiểu, thủ công 
nghiệp ở nông thôn trong giai đoạn hiện nay cần đáp ứng được ba 
yêu cầu cơ bản đó là: (1) Yêu cầu xây dựng nông thôn mới đòi hỏi 
tiểu, thủ công nghiệp ở nông thôn đóng góp vai trò quan trọng tạo 
việc làm thu hút lao động nhàn rỗi ở nông thôn; (2) Yêu cầu công 
nghiệp hóa, hiện đại hóa, đòi hỏi phát triển tiểu, thủ công nghiệp 
nông thôn được chuyên môn hóa; (3) Yêu cầu phát triển kinh tế thị 
trường và hội nhập đòi hỏi phát triển tiểu, thủ công nghiệp thành 
ngành sản xuất hàng hóa. Thực hiện được các yêu cầu này, phát triển 
tiểu, thủ công nghiệp sẽ góp phần đẩy nhanh quá trình thực hiện mục 
tiêu đưa nước ta sớm trở thành nước công nghiệp phát triển [8]. 
Trong những năm qua, tỉnh Thừa Thiên Huế đã có nhiều nỗ 
lực trong phát triển ngành công nghiệp nói chung trong đó có ngành 
nghề tiểu, thủ công nghiệp. Với mức tăng trưởng 25,5%/năm, ngành 
nghề tiểu, thủ công nghiệp đóng góp 17% trong cơ cấu giá trị sản 
xuất ngành công nghiệp, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu 
lao động ở nông thôn; giải quyết công ăn việc làm và nâng cao thu 
nhập cho lao động, đồng thời bảo tồn, gìn giữ các giá trị văn hoá của 
dân tộc. Tuy nhiên, quá trình phát triển tiểu, thủ công nghiệp ở Thừa 
Thiên Huế nhất là ở khu vực nông thôn vẫn còn nhiều hạn chế bất 
cập: quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, chất lượng sản phẩm thấp, chưa có 
sản phẩm mang thương hiệu, sức cạnh tranh chưa cao, chưa đáp ứng 
được nhu cầu thị trường. Nguyên nhân chính trước hết là do các cơ 
sở thiếu tính liên kết trong phát triển quy mô sản xuất, trình độ kỹ 
thuật và công nghệ sản xuất thấp, phổ biến là sản xuất thủ công và 
bán cơ khí. Bên cạnh đó năng lực của chủ cơ sở còn nhiều hạn chế, 
nguồn lao động chưa qua đào tạo ở mức cao, khả năng huy động vốn 
khó khăn. Hơn nữa, các chính sách của Nhà nước còn nhiều bất cập, 
việc quy hoạch vùng nguyên liệu tại chỗ chưa được quan tâm, hạ 
tầng kỹ thuật và mặt bằng sản xuất chưa được đầu tư thỏa đáng, việc 
hỗ trợ chính sách tín dụng, ứng dụng khoa học công nghệ chưa cao. 
 2
Trong khi đó việc tổ chức thực hiện các chính sách chưa đồng bộ, 
thiếu chính sách mới. Đây là những khó khăn lớn kìm hãm sự phát 
triển tiểu, thủ công nghiệp ở nông thôn Thừa Thiên Huế. 
Nhiều đề tài trong nước và quốc tế đã nghiên cứu về phát triển 
tiểu, thủ công nghiệp, nhưng các đề tài chưa gắn phát triển tiểu, thủ 
công nghiệp với việc xây dựng nông thôn mới, công nghiệp hóa, hiện 
đại hóa nông nghiệp, nông thôn và chưa gắn với sản xuất hàng hóa. 
Tại Thừa Thiên Huế, các đề tài đã nghiên cứu chưa làm rõ vai trò của 
tiểu, thủ công nghiệp đối với ba nội dung yêu cầu nói trên, chưa phân 
tích các yếu tố ảnh hưởng đến quy mô giá trị sản xuất tiểu, thủ công 
nghiệp ở nông thôn... Do vậy, nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận và 
thực tiễn, phân tích sát đúng thực trạng và đề xuất những giải pháp 
phù hợp nhằm phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên 
Huế là yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. 
Từ những vấn đề trên, tác giả chọn nghiên cứu đề tài: "Phát 
triển tiểu, thủ công nghiệp ở nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế” làm 
Luận án Tiến sĩ kinh tế. 
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 
2.1. Mục tiêu chung: Trên cơ sở lý luận và thực tiễn, phân 
tích đánh giá thực trạng phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn 
tỉnh Thừa Thiên Huế và đề xuất những giải pháp nhằm phát triển 
tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế trong thời gian tới. 
2.2. Mục tiêu cụ thể 
- Hệ thống hóa và bổ sung những vấn đề lý luận và thực tiễn về 
phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn. 
- Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển tiểu, thủ công nghiệp 
nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2010 - 2015. 
- Đề xuất định hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm phát 
triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế đến năm 2030. 
3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu những 
vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển tiểu, thủ công nghiệp; thực 
trạng phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế. 
3.2. Phạm vi nghiên cứu 
- Không gian nghiên cứu: Đề tài tiếp cận nghiên cứu và chọn 
mẫu khảo sát là các cơ sở sản xuất tiểu, thủ công nghiệp đang hoạt 
động ở khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. 
- Về thời gian nghiên cứu: Giai đoạn 2010-2015. 
 3
- Phạm vi nội dung: Các vấn đề kinh tế chủ yếu về phát triển 
tiểu, thủ công nghiệp nông thôn trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. 
4. Ý NGHĨA CỦA LUẬN ÁN 
4.1. Ý nghĩa về khoa học 
- Việc kế thừa và vận dụng cơ sở lý luận về phát triển tiểu, thủ 
công nghiệp nông thôn vào nghiên cứu từ đó rút ra những kết luận 
góp phần bổ sung và làm phong phú hơn lý luận về chủ đề nghiên 
cứu là một thành công có thể coi là đóng góp mới của Luận án. 
- Trên cơ sở tổng kết lý luận liên quan, Luận án đã xây dựng 
khung phân tích cho nghiên cứu. Bằng các phương pháp phân tích 
phù hợp, nghiên cứu đã giải quyết được các mục tiêu đề ra và làm cơ 
sở cho các khuyến nghị giải pháp cho thực tiễn. 
- Những kết quả cụ thể của nghiên cứu cho một trường hợp 
điển hình phát triển tiểu, thủ công nghiệp ở Thừa Thiên Huế (Việt 
Nam), được tổng kết lại là sự bổ sung và phong phú thêm về lý 
thuyết phát triển kinh tế nông thôn trong điều kiện các nước đang hội 
nhập, phát triển; là nguồn tư liệu tham khảo hữu ích cho các cơ quan 
hoạch định chính sách phát triển kinh tế nông thôn của địa phương. 
- Luận án đã xây dựng cơ sở lý thuyết và mô hình thực nghiệm 
sử dụng hàm sản xuất biến ngẫu nhiên để phân tích các nhân tố ảnh 
hưởng đến quy mô giá trị sản xuất của các cơ sở tiểu, thủ công 
nghiệp từ đó khuyến nghị chính sách có tính khoa học. 
4.2. Ý nghĩa về thực tiễn 
- Luận án đã phân tích, đánh giá sát, đúng thực trạng phát triển 
tiểu, thủ công nghiệp nông thôn, chỉ ra hai nhóm hạn chế tác động 
đến sự phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế. 
- Luận án chỉ ra các nhóm ngành như dệt, may mặc, thêu ren; 
thủ công mỹ nghệ và chế biến gỗ, mây tre đan là những nhóm ngành 
có xu hướng phát triển tốt. Đồng thời khuyến nghị các chính sách, 
giải pháp gắn liền với yêu cầu xây dựng nông thôn mới, yêu cầu của 
quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và yêu cầu về sản xuất hàng 
hóa là sự đóng góp có tính thực tiễn của Luận án. 
 4
CHƢƠNG 1 
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT 
TRIỂN TIỂU, THỦ CÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN 
1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA TIỂU, THỦ 
CÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN 
1.1.1. Khái niệm tiểu, thủ công nghiệp nông thôn 
Tiểu, thủ công nghiệp nông thôn là ngành kinh tế thuộc lĩnh vực 
sản xuất vật chất, một bộ phận của ngành công nghiệp nông thôn, gắn 
bó mật thiết với sản xuất nông nghiệp và nền KTXH ở nông thôn, tồn 
tại khách quan trong các phương thức sản xuất của xã hội; với nhiều 
thành phần kinh tế tham gia, có quy mô sản xuất nhỏ, sử dụng công cụ 
lao động thủ công, công cụ nửa cơ khí và trong một chừng mực nhất 
định sử dụng công cụ cơ khí và máy móc hiện đại cùng các nguồn lực 
ở nông thôn để SX ra sản phẩm hàng hóa cho xã hội. 
1.1.2. Đặc điểm của tiểu, thủ công nghiệp nông thôn 
Ngành nghề TTCN nông thôn vừa có đặc điểm cơ bản như 
công nghiệp nông thôn vừa có những đặc điểm của ngành nghề 
TTCN riêng biệt như: Một là, TTCN nông thôn có tính đa dạng bao 
gồm nhiều loại hình, nhiều ngành nghề, nhiều trình độ khác nhau. 
Hai là, TTCN nông thôn gắn bó rất chặt chẽ với nông thôn và nông 
nghiệp. Ba là, TTCN nông thôn có tính chất chuyên môn hoá thấp 
trong quản lý sản xuất kinh doanh. Bốn là, các cơ sở sản xuất TTCN 
thể hiện tính mềm dẻo, linh hoạt trong sản xuất, kinh doanh. Năm là, 
TTCN nông thôn có hạn chế trong tiếp cận nguồn vốn chính thức 
nhưng rất linh hoạt trong tiếp cận các nguồn vốn không chính thức. 
1.2. NỘI DUNG PHÁT TRIỂN TIỂU, THỦ CÔNG NGHIỆP 
NÔNG THÔN 
1.2.1. Quan điểm về phát triển TTCN nông thôn 
Phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn là sự gia tăng về số 
lượng cơ sở sản xuất, các loại hình tổ chức quản lý sản xuất TTCN 
nông thôn, sự tăng trưởng về quy mô giá trị sản xuất, doanh số tiêu 
 5
thụ, kết quả và hiệu quả SXKD; sự cải thiện năng lực, trình độ kỹ 
thuật và công nghệ sản xuất cũng như năng suất lao động trong các 
ngành nghề TTCN nông thôn; từ đó góp phần giải quyết việc làm, 
nâng cao thu nhập, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao 
động theo hướng CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn. 
1.2.2. Một số đặc trƣng phát triển TTCN nông thôn 
Phát triển TTCN nông thôn thể hiện ở một số nội dung: Một là, 
phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn cả quy mô và trình độ, bao 
gồm sự thay đổi về quy mô số lượng cơ sở, giá trị sản xuất, doanh số 
tiêu thụ, kết quả và hiệu quả sản xuất; cũng như năng lực quản lý, 
trình độ kỹ thuật và công nghệ, năng suất lao động trong ngành 
TTCN. Hai là, phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn phù hợp với 
xu hướng phát triển của cơ chế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế. 
Ba là, phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn hướng vào các 
ngành, nghề phục vụ trực tiếp cho nông nghiệp và nông thôn. Bốn là, 
phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn với sự đa dạng về hình 
thức tổ chức và thành phần kinh tế. Năm là, hoàn thiện thể chế, chính 
sách, tạo môi trường thuận lợi để TTCN nông thôn phát triển. 
CHƢƠNG 2 
ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
2.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU 
Thừa Thiên Huế là tỉnh nằm trong vùng có điều kiện tự nhiên 
kinh tế xã hội khó khăn của miền Trung, chịu nhiều ảnh hưởng của 
khí hậu, thời tiết phức tạp, nhiều thiên tai bảo lụt gây nhiều rủi ro 
trong đầu tư phát triển TTCN. Tuy nhiên, với nhiều tiềm năng 
khoáng sản, tài nguyên thiên nhiên phong phú, vị trí địa kinh tế thuận 
lợi cho giao thương hàng hóa, có nhiều ngành nghề truyền thống và 
nhiều nét đặc trưng văn hóa Huế mang đạm bản sắc văn hóa dân tộc 
nên có điều kiện để phát triển TTCN nông thôn theo cách riêng biệt. 
2.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
2.2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu 
Nguồn số liệu thứ cấp được thu thập từ Cục Thống kê, Sở Công 
 6
thương, các Phòng thống kê, Phòng Công thương của các huyện thuộc 
Thừa Thiên Huế. Nguồn thông tin từ các bài báo, sách tham khảo, 
chuyên khảo về tiểu thủ công nghiệp trong và ngoài nước cũng được 
thu thập. Số liệu sơ cấp được thu thập bằng phương pháp phỏng vấn 
trực tiếp 360 cơ sở tiểu thủ công nghiệp ở khu vực nông thôn Thừa 
Thiên Huế dựa trên bảng câu hỏi được thiết kế sẵn. Phương pháp chọn 
mẫu ngẫu nhiên phân tầng được sử dụng nhằm tiếp cận các nhóm 
ngành nghề tiểu thủ công nghiệp khác nhau. 
2.2.2. Phƣơng pháp phân tích số liệu 
Luận án sử dụng các phương pháp: thống kê mô tả; phương 
pháp mô hình hàm sản xuất biên ngẫu nhiên; và một số phương pháp 
khác như phân tích Anova, phân tích mối quan hệ tương quan để phân 
tích số liệu cho mục đích nghiên cứu. Phần mềm Stata 14 được dùng 
để xử lý, tính toán và ước lượng các mô hình. 
Ngoài ra, còn sử dụng phương pháp: phương pháp nghiên cứu 
tài liệu; phương pháp nghiên cứu trường hợp... 
CHƢƠNG 3 
THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN TIỂU, THỦ CÔNG NGHIỆP 
NÔNG THÔN Ở TỈNH THỪA THIÊN HUẾ 
3.1. PHÁT TRIỂN TIỂU, THỦ CÔNG NGHIỆP NÔNG 
THÔN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ GIAI ĐOẠN 2010 - 2014 
3.1.1. Biến động số lƣợng cơ sở TTCN nông thôn 
Sự phát triển TTCN nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế trước hết 
được thể hiện ở sự biến động về số lượng. Nhìn chung, giai đoạn 
2010 - 2014, số cơ sở TTCN nông thôn Thừa Thiên Huế giảm tương 
đối đồng đều giữa các khu vực, bình quân giảm 1,8%. Số cơ sở 
TTCN giảm nhiều nhất là A Lưới (-4,5), Nam Đông (-5,5), Quảng 
Điền (-2,5), Phong Điền (-2,4). Các địa phương còn lại cũng có sự 
sụt giảm nhưng thấp hơn. 
Một số nhóm nghề như dệt, may mặc, thêu ren; nghề chế biến 
gỗ, mây tre đan có sự gia tăng số lượng tương ứng đạt 7,2% và 
4,1%/năm. Trong khi số lượng cơ sở TTCN nông thôn có xu hướng 
giảm ở một số nhóm ngành nghề như nhóm ngành cơ khí, kim khí, 
kim hoàn (-8,5%), nhóm nghề thủ công mỹ nghệ (-7,7%), do một số 
nghề thiếu nguyên liệu, một số nghề mai một hoặc thiếu sức cạnh 
tranh với các sản phẩm công nghiệp hiện đại. 
 7
Bảng 3.2: Số lượng cơ sở TTCN nông thôn phân theo nhóm nghề 
ĐVT: Cơ sở 
Năm 
Năm 
2010 
Năm 
2011 
Năm 
2012 
Năm 
2013 
Năm 
2014 
TT BQ 
(%) 
1. Chế biến nông sản 1.758 1.731 2.135 1.951 1.965 2,8 
2. Cơ khí, kim khí, kim hoàn 1.223 1.140 886 873 857 (8,5) 
3. Dệt, may mặc, thêu ren 338 360 391 406 447 7,2 
4. Chế biến gỗ, mây tre đan 636 640 663 730 746 4,1 
5. Thủ công mỹ nghệ 1.951 1.921 1.551 1,545 1,412 (7,8) 
6. Nhóm nghề khác 609 596 588 605 621 0,5 
Tổng số 6.515 6.388 6.214 6.110 6.049 (1,8) 
(Nguồn: Phòng Thống kê các huyện, thị tỉnh Thừa Thiên Huế) 
3.1.2. Tổ chức quản lý sản xuất TTCN nông thôn 
Những năm gần đây loại hình kinh tế nhà nước và doanh 
nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài không có trong cơ cấu các loại hình 
TTCN nông thôn Thừa Thiên Huế, 100% các loại hình TTCN nông 
thôn là kinh tế n ... môi trường sinh thái, bảo tồn 
và phát huy các truyền thống văn hóa, khôi phục ngành nghề truyền 
thống và du nhập ngành nghề mới. 
4.2.2. Định hƣớng phát triển TTCN nông thôn 
Từ những quan điểm như trên, định hướng phát triển TTCN 
nông thôn Thừa Thiên Huế thời gian tới là: Phát triển TTCN nông 
thôn theo hướng sản xuất hàng hóa, đa dạng ngành nghề. Đẩy mạnh 
phát triển các ngành tiểu, thủ công nghiệp có tiềm năng, có lợi thế 
mang lại giá trị kinh tế cao. Đa dạng hóa các hình thức tổ chức sản 
xuất; bảo tồn các công nghệ truyền thống với ứng dụng công nghệ 
mới. Phát triển các ngành nghề TTCN nông thôn gắn liền với phát 
triển xã hội và bảo vệ môi trường, xây dựng nông thôn mới. 
4.3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU PHÁT TRIỂN TIỂU, 
THỦ CÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN TỈNH THỪA THIÊN HUẾ 
4.3.1. Xây dựng, tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch và 
đầu tƣ xây dựng cơ sở hạ tầng phát triển TTCN nông thôn 
- Xây dựng Quy hoạch phát triển TTCN tỉnh Thừa Thiên Huế 
trong đó bao gồm nhiệm vụ quy hoạch phát triển theo từng nhóm 
ngành nghề và từng địa bàn. Trên cơ sở Quy hoạch phát triển TTCN, 
cần quy hoạch xây dựng mạng lưới các khu cụm TTCN và làng nghề, 
quy hoạch xây dựng chi tiết 1/500 các khu cụm TTCN, làng nghề để 
bố trí nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng đồng bộ. 
- Công tác quy hoạch phải gắn với xây dựng chiến lược cung 
ứng nguyên liệu tại chỗ. Sớm quy hoạch các làng nghề chế biến hải 
sản xuất khẩu ở các địa phương như Quảng Công, Quảng Ngạn 
huyện Quảng Điền; Thuận An, Phú Thuận huyện Phú Vang; Vinh 
Hưng, Vinh Hiền huyện Phú Lộc; phát triển cụm công nghiệp chế 
biến sâu nguyên liệu cát Phong Điền; các cụm TTCN chuyên nghề 
mộc mỹ nghệ, ở Mỹ Xuyên Phong Điền, Hương Hồ Hương Trà, chế 
biến gỗ xuất khẩu ở Lộc Sơn Phú Lộc... 
4.3.2. Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực 
Trong thời gian tới cần đặc biệt chú trọng một số nội dung đào 
tạo cho chủ cơ sở TTCN bao gồm: kiến thức và kỹ năng quản trị kinh 
doanh, kiến thức về hội nhập kinh tế như khai thác thông tin trực 
 20 
tuyến, kiến thức chuyên ngành kinh doanh cũng cần chú trọng tùy 
từng nhóm ngành TTCN. Để nâng cao trình độ cho người lao động ở 
các cơ sở TTCN, chúng ta cần thực hiện đồng bộ các giải pháp: Tăng 
thu nhập cho các cơ sở sản xuất sẽ tạo tiềm lực để nâng cao chất 
lượng lao động. Việc dạy nghề cho lao động nông thôn hiện nay đang 
tập trung vào những nghề phục vụ cho ngành công nghiệp, vì vậy cần 
thay đổi phương thức đào tạo, thời gian đào tạo cho phù hợp với từng 
loại đối tượng nghề. Nhà nước hỗ trợ kinh phí đào tạo nghề, hỗ trợ 
kinh phí theo chính sách dạy nghề ngắn hạn cho lao động nông thôn. 
4.3.3. Phát triển thị trƣờng các sản phẩm TTCN nông thôn 
Nhà nước hỗ trợ xây dựng hệ thống nhận diện thương hiệu, 
tăng cường tính pháp lí cho sản phẩm. Tăng cường nhận thức về sở 
hữu trí tuệ, đăng ký nhãn hiệu hàng hóa... Tăng cường ứng dụng khoa 
học công nghệ, cải tiến trang thiết bị nhằm nâng cao năng suất, chất 
lượng và cạnh tranh của sản phẩm TTCN trên thị trường. Tỉnh Thừa 
Thiên Huế cần tạo mọi điều kiện để các cơ sở TTCN tận dụng cơ hội 
này nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Cần đặc biệt chú trọng 
đến việc trợ giúp các chủ cơ sở nắm bắt thông tin, thị trường xuất 
khẩu như: nhu cầu, thị hiếu, mẫu mã, kiểu dáng sản phẩm của khách 
hàng quốc tế; hỗ trợ xúc tiến xuất khẩu; hỗ trợ tiếp cận khách hàng 
nước ngoài; hỗ trợ ký kết hợp đồng xuất khẩu và hỗ trợ kinh doanh 
thương mại quốc tế. Tăng cường nghiên cứu và dự báo thị trường, 
nhất là những dự báo dài hạn và trung hạn. Phát triển thị trường du 
lịch nhằm đẩy mạnh xuất khẩu tại chỗ cho các sản phẩm TTCN nông 
thôn là một trong những phương hướng chiến lược của thị trường tiêu 
thụ sản phẩm TTCN. 
4.3.4. Tăng cƣờng và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn vốn 
Nhà nước nên có chính sách khuyến khích hệ thống ngân hàng 
cho các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp vay với lãi suất ưu đãi thông qua 
việc lựa chọn một số sản phẩm ưu tiên để xây dựng kế hoạch hỗ trợ 
phát triển trong đó có chính sách hỗ trợ lãi xuất vay vốn để tạo ra các 
kênh vay vốn hiệu quả. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan 
ban ngành với vai trò giám sát và ngân hàng trong việc tư vấn, hỗ trợ 
xây dựng các dự án khả thi cho cơ sở TTCN nông thôn. Có cơ chế 
bảo lãnh cho cơ sở TTCN nông thôn được vay vốn kết hợp với hỗ trợ 
lãi xuất hay miễn giảm thuế trong điều kiện pháp luật cho phép sẽ là 
động lực mạnh mẽ thúc đẩy ngành nghề TTCN phát triển. 
 21 
4.3.5. Đa dạng hóa tổ chức sản xuất, đẩy mạnh liên kết và 
ứng dụng khoa học công nghệ nhằm nâng cao năng suất sản 
phẩm tiểu, thủ công nghiệp 
Tỉnh Thừa Thiên Huế nên khuyến khích khu vực kinh tế tư 
nhân trong lĩnh vực TTCN phát triển để nâng cao trình độ tổ chức 
quản lý sản xuất bằng các chính sách: giao mặt bằng sản xuất sạch, 
thông qua việc đầu tư phát triển hạ tầng các làng nghề, các khu cụm 
TTCN đã được quy hoạch, cho các doanh nghiệp thuê đất để SXKD 
với giá ưu đãi, đồng thời hỗ trợ các chính sách miễn giảm thuế với 
mức ưu đãi nhất theo quy định của pháp luật. Ưu tiên hỗ trợ các hình 
thức liên kết phát triển quy mô, hỗ trợ ứng dụng KHCN nhằm nâng 
cao năng suất và chất lượng sản phẩm TTCN. Hỗ trợ các doanh 
nghiệp có phương án kinh doanh bao tiêu sản phẩm hoặc thu gom sản 
phẩm TTCN để tiêu thụ, xuất khẩu với số lượng lớn nhằm tạo đầu ra 
cho sản phẩm TTCN nông thôn. 
4.3.6. Đảm bảo nguồn nguyên vật liệu cho sản xuất 
Cần triển khai quy hoạch xây dựng các vùng nguyên liệu tại 
chỗ như: Song mây, tre nứa, nón lá để từng bước hình thành một 
số vùng cung cấp nguyên liệu cho các cơ sở sản xuất TTCN trên địa 
bàn. Đồng thời có chính sách bảo hiểm, trợ giá đối với một số loại 
cây để khuyến khích phát triển cung cấp nguyên liệu ổn định và lâu 
dài cho các cơ sở sản xuất TTCN. 
4.3.7. Bảo vệ môi trƣờng sinh thái cho phát triển TTCN 
Cần chú ý thực hiện một số giải pháp như: đẩy mạnh công tác 
kiểm tra môi trường, tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận 
thức cho nhân dân về ô nhiễm môi trường và tác động tiêu cực của nó 
tới đời sống và sản xuất. Đẩy mạnh việc áp dụng, chuyển giao công 
nghệ sản xuất hiện đại giảm ô nhiễm môi trường. Quy hoạch, phân 
bố các cụm, làng nghề TTCN phải gắn với phương án xử lý chất thải 
và ô nhiễm môi trường ngay từ đầu. Đồng thời, tăng cường công tác 
quản lý nhà nước về ô nhiễm môi trường. 
 22 
PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 
1. KẾT LUẬN 
Ngành nghề tiểu, thủ công nghiệp ở nông thôn có vai trò quan 
trọng trong nền kinh tế quốc dân nói chung và tỉnh Thừa Thiên Huế 
nói riêng. Phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn sẽ tạo công ăn 
việc làm, thu hút lao động dư thừa ở nông thôn; đa dạng hoá sản 
phẩm, cung cấp ngày càng nhiều hàng hoá cho tiêu dùng và cho xuất 
khẩu; đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn; góp 
phần hoàn thiện cơ sở hạ tầng, thực hiện các mục tiêu xây dựng nông 
thôn mới; đồng thời góp phần bảo tồn và phát triển các giá trị văn 
hoá dân tộc. Mặc dù có nhiều thành tựu trong phát triển, song ngành 
nghề tiểu, thủ công nghiệp nông thôn vẫn còn đối mặt với nhiều 
thách thức lớn. Để định hướng phát triển các ngành tiểu, thủ công 
nghiệp nông thôn theo hướng bền vững, luận án đã nêu ra được khái 
niệm, đặc điểm và phân loại ngành nghề tiểu, thủ công nghiệp nông 
thôn; làm rõ nội dung phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn; xây 
dựng khung phân tích, hệ thống phương pháp nghiên cứu và hệ thống 
các chỉ tiêu đánh giá phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn; đồng 
thời xem xét những kinh nghiệm của các nước trên thế giới, các địa 
phương trong nước để rút ra bài học về phát triển tiểu, thủ công 
nghiệp nông thôn tỉnh Thừa Thiên Huế. Những vấn đề lý luận và 
thực tiễn đặt ra là cơ sở khoa học quan trọng để định hướng cho sự 
phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn ở Thừa Thiên Huế. 
Tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế có lịch sử 
phát triển lâu đời với nhiều loại hình đa dạng, phong phú, nhiều nghề 
thủ công truyền thống có tính riêng biệt mang đậm bản sắc văn hóa 
Huế và dân tộc Việt Nam. Trong những năm qua, ngành nghề tiểu, 
thủ công nghiệp đã đóng góp rất lớn vào giá trị sản xuất của ngành 
công nghiệp toàn tỉnh, tỷ trọng giá trị tiểu, thủ công nghiệp trong 
ngành công nghiệp đạt 17% (năm 2014), tăng trưởng bình quân giai 
đoạn 2010-2014 đạt hơn 25,5%, trong đó giá trị sản xuất tiểu, thủ 
công nghiệp ở nông thôn năm 2014 đạt hơn 3.456 tỷ đồng, tăng bình 
quân 30,4%/năm; với hơn 6.049 cơ sở, thu hút hơn 24.150 lao động 
tham gia, từ đó góp phần tích cực vào quá trình chuyển dịch cơ cấu 
lao động, nâng cao thu nhập cho người dân ở khu vực nông thôn, đặc 
biệt là đóng góp tích cực vào tiến trình thực hiện chương trình xây 
dựng nông thôn mới. Sự chuyển biến tích cực đó còn được thể hiện 
 23 
bằng sự gia tăng về số lượng cơ sở sản xuất, quy mô vốn, quy mô lao 
động, thu nhập cho người lao động và lợi nhuận thu được của từng cơ 
sở sản xuất tiểu, thủ công nghiệp nông thôn... 
Bên cạnh những kết quả đạt được, ngành nghề tiểu, thủ công 
nghiệp nông thôn Thừa Thiên Huế phải đối mặt với nhiều khó khăn 
và thách thức. Trên 89% cơ sở là hộ kinh doanh cá thể với quy mô 
nhỏ lẻ, khả năng liên kết mở rộng quy mô, đáp ứng nhu cầu thị 
trường còn hạn chế. Trình độ học vấn của chủ cơ sở và người lao 
động còn rất thấp, có đến 91% lao động chưa qua đào tạo nghề, 77% 
lao động có trình độ dưới THCS. Năng lực sản xuất của các cơ sở 
nhất là nguồn vốn kinh doanh còn khó khăn, thị trường tiêu thụ sản 
phẩm chủ yếu là thị trường nội địa. Công nghệ sản xuất phần lớn là 
thủ công, nửa cơ khí, chất lượng sản phẩm không cao, sức cạnh tranh 
của sản phẩm thấp. 
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp 
nông thôn Thừa Thiên Huế đang hoạt động ở miền hiệu suất tăng dần 
theo quy mô, bình quân các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp vẫn có thể 
tăng khoảng 8% giá trị sản xuất với mức đầu vào hiện tại. Các yếu tố 
ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất cũng được nhận diện như đặc điểm 
trình độ, năm kinh nghiệm của chủ cơ sở; đặc điểm của cơ sở bao 
gồm quy mô, hình thức tổ chức sản xuất cũng như việc cơ sở có đăng 
ký nhãn mác sản phẩm và thương hiệu hay không. Do vậy, Việc cải 
thiện các yếu tố này sẽ làm tăng hiệu quả kỹ thuật và do đó nâng cao 
năng suất cho các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp ở Thừa Thiên Huế. 
Với quan điểm phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa 
Thiên Huế gắn với quá trình sản xuất hàng hóa phục vụ tiêu dùng và 
xuất khẩu, nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, chuyển dịch cơ 
cấu lao động nông thôn, là tiền đề để thực hiện mục tiêu xây dựng nông 
thôn mới; Phát triển TTCN nông thôn gắn liền với quy hoạch kinh tế xã 
hội, quy hoạch ngành, quy hoạch nông thôn mới; gắn với việc đẩy mạnh 
ứng dụng KHCN nhằm nâng cao trình độ kỹ thuật và công nghệ, nâng 
cao chất lượng và tăng năng lực cạnh tranh của sản phẩm TTCN trên thị 
trường; coi trọng việc bảo vệ môi trường sinh thái, bảo tồn và phát huy 
các truyền thống văn hóa. Định hướng phát triển tiểu, thủ công nghiệp 
nông thôn Thừa Thiên Huế từ nay đến năm 2030 là: (1) Phát triển tiểu, 
thủ công nghiệp nông thôn theo hướng sản xuất hàng hóa, đa dạng 
ngành nghề; (2) Đẩy mạnh phát triển các ngành tiểu, thủ công nghiệp có 
tiềm năng, có lợi thế so sánh mang lại giá trị kinh tế cao; (3) Phát triển 
 24 
tiểu, thủ công nghiệp nông thôn theo hướng đa dạng hóa các hình thức tổ 
chức sản xuất; (4) Phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông thôn trên cơ sở 
bảo tồn các công nghệ truyền thống với ứng dụng công nghệ mới; 
(5)Phát triển các ngành nghề tiểu, thủ công nghiệp nông thôn Thừa 
Thiên Huế gắn liền với quá trình xây dựng nông thôn mới và bảo vệ môi 
trường nông thôn. 
Để thực hiện được những định hướng trên, tác giả khuyến nghị 
Nhà nước cần có những hỗ trợ tích cực song hành với những nỗ lực của 
chính các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp nông thôn, thực hiện tốt các giải 
pháp chủ yếu đó là: (1) Xây dựng, tổ chức thực hiện quy hoạch, kế 
hoạch và đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phát triển tiểu, thủ công nghiệp 
nông thôn; (2) Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; (3) Phát triển thị 
trường các sản phẩm tiểu, thủ công nghiệp nông thôn; (4) Tăng cường 
và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn vốn kinh doanh; (5) Đa dạng hóa tổ 
chức sản xuất, đẩy mạnh liên kết và ứng dụng khoa học công nghệ nhằm 
nâng cao năng suất sản phẩm tiểu, thủ công nghiệp; (6) Đảm bảo nguồn 
nguyên vật liệu cho các cơ sở sản xuất; và (7) Bảo vệ môi trường sinh 
thái cho sản xuất tiểu, thủ công nghiệp nông thôn. 
2. KIẾN NGHỊ 
Để tiếp tục đẩy mạnh phát triển tiểu, thủ công nghiệp nông 
thôn tỉnh Thừa Thiên Huế trong thời gian tới, tác giả kiến nghị một 
số vấn đề như sau: 
- Trên cơ sở khung chính sách chung của Chính phủ, Thừa 
Thiên Huế cần có chính sách hỗ trợ cụ thể cho từng loại hình tiểu, thủ 
công nghiệp nông thôn. 
- Thực hiện đồng bộ các giải pháp hỗ trợ chính sách cho phát 
triển tiểu, thủ công nghiệp, trong đó đặc biệt ưu tiên về mặt bằng sản 
xuất, hỗ trợ lãi suất và bảo lãnh vay vốn cho các cơ sở. 
- Các cơ quan Nhà nước cần có chiến lược hỗ trợ ứng dụng 
khoa học công nghệ, xây dựng và quảng bá thương hiệu sản phẩm 
tiểu, thủ công nghiệp đến với thị trường trong và ngoài nước. 
- Tập trung đầu tư phát triển mạnh cơ sở hạ tầng các khu cụm tiểu, thủ 
công nghiệp đảm bảo điều kiện thuận lợi nhất cho các ngành nghề này. 
- Cuối cùng là việc đảm bảo nguồn nguyên liệu, và vấn đề ô 
nhiễm môi trường cần được xem là yếu tố phát triển bền vững cần 
sớm có giải pháp ngay từ khi thực hiện quy hoạch phát triển tiểu, thủ 
công nghiệp nông thôn./. 
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU 
CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 
* 
 1. Nguyễn Văn Toàn, Hồ Thắng (2015), Phát triển bền vững 
ngành nghề TTCN trên địa bàn huyện Phong Điền tỉnh Thừa Thiên 
Huế, Tạp chí Khoa học Đại học Huế, T 109 Số 10/2015. 
2. Hồ Thắng, Đào Duy Minh (2015), Thực trạng phát triển 
nghề thủ công mỹ nghệ trên địa bàn thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên 
Huế, Tạp chí Kinh tế và Phát triển, số: 219 (II) Tháng 9/2015. 
3. Hồ Thắng, Nguyễn Văn Toàn, Mai Chiếm Tuyến (2015), 
Quy mô và chất lượng lao động TTCN ở các nghề và làng nghề của 
Thừa Thiên Huế, Tạp chí Kinh tế và Phát triển, số 224 (II) tháng 
2/2016. 
4. Hồ Thắng, Hoàng Triệu Huy, Đào Duy Minh (2016), Hiệu 
quả sản xuất của các cơ sở tiểu, thủ công nghiệp nông thôn ở Thừa 
Thiên Huế, Tạp chí Kinh tế và Phát triển, số 228(II), tháng 6/2016. 
5. Hồ Thắng, Mai Chiếm Tuyến, Hoàng Triệu Huy (2016), Thị 
trường sản phẩm của các nghề và làng nghề ở Thừa Thiên Huế, Tạp 
chí Nghiên cứu Kinh tế, số 10 (461) - Tháng 10/2016. 
6. Hồ Thắng (2015), Phát triển làng nghề truyền thống của 
Nhật Bản, Thái Lan và một số đề xuất cho Việt Nam, Tạp chí Kinh tế 
và dự báo, số 22 - Tháng 11/2015. 
7. Hồ Thắng (2015), Nguồn lao động - việc làm trong các làng 
nghề ở Thừa Thiên Huế: Thực trạng và kiến nghị, Tạp chí Lao động 
và xã hội, số 510 (từ 1 - 15/9/2015).