Dược học - Tổng quan tăng huyết áp và các nhóm thuốc điều trị

TỔNG QUAN TĂNG HUYẾT ÁP &
CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC HUẾ
CÂU LẠC BỘ SINH VIÊN DƯỢC LÂM SÀNG
ĐÁI TO ĐƯỜNG
TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
NỘI DUNG
A
B
C
2
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
1. Định nghĩa
Huyết áp – Blood pressure
Huyết áp: là áp lực máu tác động lên thành
động mạch, được tạo ra do lực co bóp của
cơ tim và sức cản của thành động mạch.
Huyết áp tâm thu 
Huyết áp tâm trương 
3
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
1. Định nghĩa
4
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
1. Định nghĩa
Ngưỡng chẩn đoán
Tăng huyết áp là tình trạng tăng dai dẳng huyết áp 
động mạch.
Tăng huyết áp – High blood pressure - Hypertension
• SBP ≥ 140 mmHg
• DBP ≥ 90mmHg
Tại phòng 
khám
• SBP ≥ 135mmHg
• DBP ≥ 85mmHg
Tại nhà 
(ban ngày)
5
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
2. Các yếu tố ảnh hưởng đến huyết áp
Huyết áp
Cung lượng tim
Nhịp tim
Thể tích nhát bóp
Tổng sức cản 
ngoại biên
Đường kính mạch 
máu
Khả năng đàn hồi 
của mạch máu
Độ nhớt của máu
6
MỘT SỐ YẾU TỐ KHÁC ẢNH HƯỞNG ĐẾN HUYẾT ÁP
Tuổi :
Huyết áp tỉ lệ thuận với tuổi đời, càng về
già, huyết áp càng cao theo mức độ xơ
hóa động mạch.
 Giới tính:
Giữa nam và nữ chênh nhau không nhiều
• 11-14 tuổi: gái hơn trai,
• 15 tuổi: bằng nhau,
• trên 15 tuổi: nam cao hơn nữ
 Chế độ ăn:
Ăn nhiều đạm, ăn mặn thì huyết áp tăng.
 Nhịp sinh học:
Huyết áp thay đổi theo ngày đêm như hình
sin, huyết áp hạ vào sáng sớm, tăng dần đến
trưa rồi chiều giảm.
Nguồn: Giáo trình Sinh lý Học, ĐHYD Huế
7
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
3. Vai trò của hệ RAA trong điều hòa huyết áp
8
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
3. Vai trò của hệ RAA trong điều hòa huyết áp
HOẠT TÍNH RENIN HUYẾT TƯƠNG
15%
60%
25%
Hoạt tính renin huyết tương ở 
bệnh nhân THA vô căn
Tăng
Bình thường
Giảm
Đa số bệnh nhân THA vô căn có nồng
độ renin huyết tương bình thường/cao
9
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
3. Vai trò của hệ RAA trong điều hòa huyết áp
HOẠT TÍNH RENIN HUYẾT TƯƠNG
 Hoạt tính renin huyết tương thấp thường
gặp ở người da đen và người cao
tuổi.
 Bệnh nhân THA vô căn hoạt tính renin
huyết tương thấp có một số đặc điểm
sau:
✓ Nhạy cảm với muối.
✓ Đáp ứng tốt với thuốc lợi tiểu và CCB.
✓ Đáp ứng kém với ACEI/ARB và BB.
Nguồn: Chapter: Ethnicity, Age and Hypertension - ABC of Hypertesion – Six Edition 10
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
4. Tăng huyết áp ở người trẻ tuổi và người già
11
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
4. Tăng huyết áp ở người trẻ tuổi và người già
Sự khác nhau giữa tăng huyết áp ở người trẻ và người lớn tuổi
Yếu tố Trẻ tuổi (60 tuổi)
Tăng huyết áp
Huyết áp tâm thu và huyết áp 
tâm trương
Huyết áp tâm thu
Cơ chế chủ yếu
Yếu tố thần kinh ( hệ giao 
cảm) và hormon ( hệ RAA)
Yếu tố cơ học
Thay đổi huyết 
động
Tăng kháng trở ngoại biên Tăng độ cứng thành mạch
Ngưỡng điều trị ≥ 140/90 mmHg ≥ 150/
12
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
4. Tăng huyết áp ở người trẻ tuổi và người già
13
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
5. Phân loại Tăng huyết áp theo nguyên nhân
 Thứ phát sau một bệnh lý/ sử dụng thuốc.
 Chiếm < 10%.
 Thường gặp ở trẻ em.
 Không rõ nguyên nhân ( vô căn).
 Chiếm > 90%.
NGUYÊN PHÁT THỨ PHÁT
14
NGUYÊN NHÂN CỦA TĂNG HUYẾT ÁP THỨ PHÁT
Do bệnh lý
Bệnh thận Bệnh nội tiết
Bệnh tim 
mạch
Do thuốc
Hẹp động mạch
thận
Viêm cầu thận cấp
Viêm cầu thận mạn
Ứ nước bể thận
Bệnh vỏ tuyến
thượng thận
Hội chứng Cushing
Hội chứng Conn
Sai lạc trong sinh
tổng hợp
Corticosterol
Bệnh tủy thượng
thận, u tủy thượng
thận
Hẹp eo động mạch
chủ
Hở van động mạch
chủ
15
Nhóm thuốc Hoạt chất Cơ chế
Thuốc giống 
giao cảm
Ephedrin, 
phenylephrine, 
pseudoephedrine
Gây THA phụ thuộc liều
+ Điều trị tại chỗ với liều nhỏ: ít tác dụng phụ.
+ Điều trị tại chỗ với liều cao hoặc đường toàn thân: có thể gây
tăng huyết áp.
NSAIDs
Pirocicam, Ibuprofen, 
Naproxen
Celecoxib
Ức chế COX1 và COX2 làm giảm tổng hợp Prostaglandin.
Tăng tác dụng giữ natri và nước phụ thuộc liều.
Corticosteroid
Hydrocortisone, 
prednisone, 
fludrocortisone. 
Tác động lên mineralcorticoid receptor ở ống thận, tăng giữ natri
và nước.
Tác dụng phụ thuộc liều.
Thuốc kích thích 
thần kinh TW
Caffein
Tăng hoạt tính giao cảm, phóng thích catecholamine, chẹn adenosine (
tác nhân gây giãn mạch tự nhiên).
Estrogen và 
progestin
Thuốc tránh thai
ERT/HRT
Estrogen kích thích gan tổng hợp angiotensinogen.
Tác dụng phụ thuộc liều.
Thực phẩm bổ 
sung
Nhân sâm, cam thảo Giữ natri và nước, gây phù và tăng huyết áp.
Thuốc dùng 
trong các bệnh 
về thần kinh
MAOI, TCA, ACTH
Với MAOI: ức chế men MAOA và MAO B , làm ức chế phân hủy
NE nên làm tăng tác dụng của hệ giao cảm gây co mạch và tăng
huyết áp.
Với TCAs: Phong bế tái hấp thu NE nên làm tăng tác dụng của hệ
giao cảm và gây tăng huyết áp.
Với ACTH: làm tăng tái hấp thu Na+ và nước ở ống thận, dễ gây
phù và tăng huyết áp.
D
o
 t
h
u
ố
c
16
CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ CỦA TĂNG HUYẾT ÁP VÔ CĂN
YTNC KHÔNG THỂ THAY ĐỔI
0
YTNC CÓ THỂ THAY ĐỔI
Tuổi : nam giới >= 55, nữ giới >=65
Giới tính: nam hoặc nữ đã mãn kinh
Tiền sử gia đình có người cùng huyết thống bị
THA
Chủng tộc
 Chế độ ăn nhiều muối
 Hút thuốc lá
 Nghiện rượu
 Rối loạn lipid máu
 Đái tháo đường
 Béo phì
 Ít vận động thể chất
17
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
6. Chẩn đoán Tăng huyết áp
VSH/ VNHA 2015
18
Tên viết tắt
JNC 8 Eighth Joint National Committee (American)
NICE National Institute for Clinical Excellence (United Kingdom)
ESH/ESC
European Society of Hypertension/European Society of 
Cardiology
AHA/ACC/CDC
American Hypertension Association/American College of 
Cardiology/Centers for Disease Control and Prevention
ASH/ISH
American Society of Hypertension/International Society of 
Hypertension
CHEP Canadian hypertension education program
CÁC TỔ CHỨC TIM MẠCH TRÊN THẾ GIỚI
19
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
7. Phân độ Tăng huyết áp
PHẠM VI 
ÁP 
DỤNG
Người trưởng thành
Tăng huyết áp vô căn
Chưa dùng thuốc hạ huyết áp
20
PHÂN ĐỘ TĂNG HUYẾT ÁP THEO HỘI TIM MẠCH VIỆT NAM
21
PHÂN ĐỘ TĂNG HUYẾT ÁP THEO JNC VII VÀ ESC – ESH 2013
22
PHÂN BIỆT
23
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
8. Phân tầng nguy cơ Tăng huyết áp
24
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
8. Phân tầng nguy cơ Tăng huyết áp ESH/ESC 2013
25
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
8. Phân tầng nguy cơ Tăng huyết áp ESH/ESC 2013
26
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
8. Biến chứng của Tăng huyết áp
TẠI SAO NÓI “ TĂNG 
HUYẾT ÁP LÀ KẺ GIẾT 
NGƯỜI THẦM LẶNG” ?
 Đa số bệnh nhân mắc THA không có triệu
chứng gì và phần lớn người bị THA còn
không biết mình bị bệnh.
 Các triệu chứng thường chỉ xuất hiện khi
bệnh đã tiến triển nặng.
Một số trường hợp THA quá cao ( cơn THA,
THA ác tính) có những biểu hiện sau:
 Nhức đầu (vùng chẩm)
 Chảy máu cam
 Chóng mặt
 Rối loạn thị giác
 Đau ngực
 Phù chân
27
A. TỔNG QUAN VỀ TĂNG HUYẾT ÁP
9. Biến chứng của Tăng huyết áp
28
B. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
1. Ba nghịch lý trong điều trị tăng huyết áp
1. Rất dễ chẩn đoán nhưng thường không được phát hiện
2. Trị liệu đơn giản nhưng thường không được điều trị
3. Có rất nhiều thuốc hiệu lực và điều trị cho mọi người
nhưng thường lại không có hiệu quả
Trên thực tế lâm sàng, tỉ lệ kiểm soát tốt huyết áp còn khá khiêm tốn
B. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
1. Ba nghịch lý trong điều trị tăng huyết áp
52%
19%
18%
11%
Đặc điểm BN tăng huyết áp trưởng thành 
Việt Nam
BN không biết bị THA
BN biết bị THA và không được điều trị
BN biết bị THA, được điều trị và không kiểm soát được HA
BN biết bị THA, được điều trị và kiểm soát HA
Nguồn: Chương trình phòng chống THA quốc gia
THEO BÁO CÁO TỪ CHƯƠNG TRÌNH
PHÒNG CHỐNG THA QUỐC GIA
 Hơn 11 triệu người Việt Nam trưởng thành có THA
 Chỉ 1/10 BN THA được kiểm soát HA đầy đủ
Đặt ra nhu cầu cấp bách cần phải có các
hướng dẫn về mục tiêu điều trị, thuốc khởi
trị và chiến lược phối hợp thuốc để đạt
được huyết áp mục tiêu và cải thiện sự tuân
thủ điều trị của bệnh nhân.
B. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
2. Hậu quả của việc kiểm soát THA không tốt
B. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
3. Lợi ích của việc kiểm soát huyết áp tốt
Giảm huyết áp 
tâm thu 2mmHg
Giảm 10% tử 
vong do đột quỵ
Giảm 7% tử vong 
do bệnh mạch vành
Phân tích gộp số liệu của 61 nghiên cứu, 1 triệu người
trưởng thành, 12,7 triệu bệnh nhân – năm theo dõi
Nghiên cứu dài hạn cho thấy: giảm 10mmHg SPB làm giảm 
30% tử vong do bệnh mạch vành và 40% tử vong do đột quỵ
Nguồn: Lewington et al. Lancet. 2002;360:1903–1913
B. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
4. Mục tiêu điều trị tăng huyết áp
CƠ BẢN, LÂU DÀI
MỤC TIÊU 
ĐIỀU TRỊ
TRƯỚC MẮT
Giảm các biến cố và tử vong do 
tim mạch.
Đưa con số huyết áp trở về huyết
áp mục tiêu (mức huyết áp có
nguy cơ tim mạch thấp nhất).
B. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
5. Nguyên tắc điều trị THA
Điều trị THA bao gồm cả kiểm
soát các yếu tố nguy cơ tim
mạch tổng thể và bảo vệ mạch
máu.
04
05
Đơn giản: sử dụng thuốc càng
đơn giản càng dễ tìm mà có tác
dụng càng tốt, để hạn chế ADR
của thuốc.
06
Kinh tế: THA là bệnh mạn tính
nên thời gian sử dụng thuốc
kéo dài, đòi hỏi việc sử dụng
thuốc phải đạt hiệu quả về cả
tình trạng sức khỏe và kinh tế
của bệnh nhân.
Điều trị lâu dài, suốt đời, với
thế kiềng 3 chân: “ăn uống
hợp lý; thuốc men đều đặn và
luyện tập thường xuyên”. Theo
dõi chặt chẽ.
01
02
Liên tục: không dừng thuốc
đột ngột để tránh tình trạng
huyết áp tăng cao trở lại. Hiện
tượng này dễ gây nhiều tai
biến như đứt mạch máu não,
nhồi máu cơ tim
03 Thay đổi lối sống luôn cần 
thiết để dự phòng cũng như 
điều trị tăng huyết áp.
Nguồn: Bệnh học nội khoa, PGS.TS.Huỳnh Văn Minh, Hà Nội, pp. 38.
Điều trị tăng huyết áp là kết hợp chặt chẽ giữa 
thay đổi lối sống và điều trị bằng thuốc
Vai trò của thay đổi lối sống
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Thay đổi lối sốnga
Điều trị tăng huyết áp là kết hợp chặt chẽ giữa 
thay đổi lối sống và điều trị bằng thuốc
Thay đổi lối sống bao gồm
Ăn tăng thêm rau, trái cây và các sản phẩm ít chất 
béo.
Uống rượu vừa phải
Nam: 20-30g ethanol/ngày; Nữ:10-20g ethanol/ngày
Ăn hạn chế muối ( dưới 5-6 gam mỗi ngày).
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Thay đổi lối sốnga
Điều trị tăng huyết áp là kết hợp chặt chẽ giữa 
thay đổi lối sống và điều trị bằng thuốc
Thay đổi lối sống bao gồm
Cai thuốc lá
Tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút; mức độ gắng 
sức trung bình mỗi ngày, 5-7 ngày mỗi tuần
Giảm BMI xuống < 25kg/m2 
Vòng bụng < 90cm (nam) và < 80cm (nữ) giới
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Thay đổi lối sốnga
FREQUENCY
5-7 ngày/tuần
INTENSITY
Mức độ trung bình
TIME
30-60 phút/ngày
TYPE
Đi bộ, đạp xe, tập bơi
CHẾ ĐỘ TẬP THỂ DỤC
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Thay đổi lối sốnga
CHẾ ĐỘ ĂN DASH
(Dietary Approaches to Stop Hypertension)
 Ăn nhiều trái cây, rau củ, ít chất béo
hoặc không có chất béo.
 Kết hợp với sản phẩm sữa ít béo, thịt
nạc, thịt gia cầm, cá, các loại đậu.
 Tăng cường sử dụng các loại ngũ cốc
nguyên hạt ít tinh chế.
 Chế độ ăn giàu vitamin, giàu khoáng
chất gồm kali, magiê, canxi và chất
xơ.
Đ
Ặ
C
 Đ
IỂ
M
CẢI THIỆN ĐƯỢC CHỈ SỐ HUYẾT ÁP NHIỀU HƠN SO 
VỚI PHƯƠNG PHÁP TRUYỀN THÔNG LÀ CHỈ ĂN NHẠT, 
GIẢM MUỐI TRONG CHẾ ĐỘ ĂN
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Thay đổi lối sốnga
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Điều trị bằng thuốcb
Khuyến cáo Độ mạnh Nhóm BN Ngưỡng HA khởi trị HA mục tiêu
1 Mạnh ≥ 60 tuổi
SBP ≥ 150mmHg 
hoặc DBP ≥ 90mmHg
SBP < 150mmHg 
hoặc DBP <90mmHg
2 Mạnh < 60 tuổi DBP ≥ 90mmHg DBP < 90mmHg
3 Ý kiến chuyên gia < 60 tuổi SBP ≥ 140mmHg SBP < 140mmHg 
4 Ý kiến chuyên gia 
Bệnh thận mạn 
≥ 18 tuổi
SBP ≥ 140mmHg 
hoặc DBP ≥ 90mmHg
SBP < 140mmHg 
và DBP <90mmHg
5 Ý kiến chuyên gia
Đái tháo đường 
≥ 18 tuổi
SBP ≥ 140mmHg 
hoặc DBP ≥ 90mmHg
SBP < 140mmHg 
và DBP <90mmHg
JNC8 2014
XÁC ĐỊNH NGƯỠNG HUYẾT ÁP CẦN ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC
THIẾT LẬP HUYẾT ÁP MỤC TIÊU
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Điều trị bằng thuốcb
SO SÁNH CÁC KHUYẾN CÁO VỀ HUYẾT ÁP MỤC TIÊU
Khuyến Cáo Nhóm BN
HA mục 
tiêu
JNC8 2014
Chung cho người ≥ 60 tuổi < 150/90
Chung cho người < 60 tuổi < 140/90
ĐTĐ < 140/90
Bệnh thận mạn (CKD) < 140/90
`
ESH/ESC
2013
Chung không phải người già < 140/90
Chung cho người ≥ 80 tuổi < 150/90
Chung cho người < 80 tuổi < 150/90
Đái tháo đường < 140/85
BTM không tiểu đạm < 140/90
BTM kèm tiểu đạm < 130/90
CHEP 2013
Chung cho người < 80 tuổi < 140/90
Chung cho người ≥ 80 tuổi < 150/90
ĐTĐ < 130/80
Bệnh thận mạn (CKD) < 140/90
Khuyến Cáo Nhóm BN HA mục tiêu
ADA 2013 Đái tháo đường < 140/80
NICE 2011
Chung cho người < 80
tuổi
< 140/90
Chung cho người ≥ 80
tuổi
< 150/90
VSH/VNHA
2015
≥ 18 tuổi, bao gồm cả: 
ĐTĐ, CKD, HC chuyển 
hóa, microalbumin niệu, 
bệnh mạch vành
< 140/90
> 80 tuổi chung < 150/90
> 80 tuổi có ĐTĐ, CKD < 140/90
THIẾT LẬP HUYẾT ÁP MỤC TIÊU
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Điều trị bằng thuốcb
Nguồn: Updated National and International Hypertension Guidelines: A Review of 
Current Recommendations
LỰA CHỌN CHIẾN LƯƠC VÀ THUỐC KHỞI TRỊ THA
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Điều trị bằng thuốcb
Các nhóm thuốc điều trị THA
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Điều trị bằng thuốcb
5 NHÓM THUỐC
ESC/ESH 
2013
CHEP 2013 
- 2014
VSH/VNHA 
2014
KOREAN 
2014
4 NHÓM THUỐC
JNC8 2014
ASH/ISH 
2014
NICE 2011
LỰA CHỌN THUỐC KHỞI TRỊ THA
LỰA CHỌN THUỐC KHỞI TRỊ THA
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Điều trị bằng thuốcb
THUỐC KHỞI 
TRỊ
ĐÁI THÁO 
ĐƯỜNG
BỆNH THẬN SUY TIM 
TIỀN SỬ
ĐỘT QUỴ
SAU NHỒI
MÁU CƠ TÌM
THA TÂM THU 
ĐƠN ĐỘC
JNC 8 2014
ACEI/ARB;
CCB; Thiazide
ACEI/ARB
(18<age<75)
ACEI/ARB+BB+ 
DIURETIC
+SPIRONOLACTON
ACEI/ARB; 
DIURETIC
ACEI/ARB
+BB
ESH/ESC
2013
ACEI/ARB ACEI/ARB
ACEI/ARB+BB+ 
DIURETIC
+SPIRONOLACTON
BẤT KỲ
ACEI/ARB
+BB
DIURETIC, 
CCB
VSH/VNHA 
2015
ACEI/ARB ACEI/ARB
ACEI/ARB+BB*+ 
Thiazide*
+SPIRONOLACTON
ACEI/ARB
*Nếu GFR<40l/phút, dùng lợi tiểu quai (furosemide) thay thế thiazide *BB ưu tiên chọn lọc cao và giãn mạch
LỰA CHỌN THUỐC KHỞI TRỊ THA
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Điều trị bằng thuốcb
Nhận xét
 ACEI/ARB có thể được sử dụng trong đa số trường hợp;
 BB là chỉ định bắt buộc trong điều trị THA có suy tim và sau nhồi máu cơ tim;
 JNC 8 khuyến cáo 4 nhóm thuốc có vai trò như nhau trong điều trị THA kèm đái
tháo đường trong khi ESH/ESC 2013 và VSH/VNHA 20 ... iên kết hợp
- Bắt đầu điều trị với 2 thuốc, hoặc cho 2 viên rời hoặc cho viên kết hợp. Một vài thành viên trong ủy ban
khuyến cáo bắt đầu điều trị với ≥ 2 thuốc khi HATT > 160 mmHg và/hoặc HATTr > 100 mmHg, hoặc khi
HATT > 20 mmHg trên mức đích và/hoặc HATTr > 10 mmHg trên mức đích.
-Nếu mức đích HA không đạt được với 2 thuốc, chọn lựa thuốc thứ 3 từ danh sách (LT Thiazide, UC Ca,
UCMC, UCTT), tránh kết hợp UCMC và UCTT. Điều chỉnh thuốc thứ 3 đến liều tối đa được khuyến cáo
LỢI ÍCH CỦA PHỐI HỢP THUỐC
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Điều trị bằng thuốcb
Lợi ích của phối hợp thuốc so với đơn trị liệu, phân tích gộp trên 11000 từ 42 nghiên cứu
Nguồn: Wald DS et al. Am J Med. 2009
;122 :290-300
LỢI ÍCH CỦA PHỐI HỢP THUỐC
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Điều trị bằng thuốcb
ƯU ĐIỂM CỦA VIÊN THUỐC PHỐI HỢP LIỀU CỐ ĐỊNH
 Liều cố định nên khó hiệu chỉnh
liều trên các bệnh nhân cụ thể
NHƯƠC ĐIỂMƯU ĐIỂM
Phát huy được tác dụng hiệp đồng của nhiều cơ chế
Tăng khả năng và tỷ lệ kiểm soát huyết áp
Giảm tác dụng phụ thông quan tác dụng hiệp
đồng giữa các thuốc
Giảm số lượng viên thuốc phải dùng hàng
ngày, tăng sự tuân thủ điều trị
Giảm chi phí điều trị
LỢI ÍCH CỦA PHỐI HỢP THUỐC
6. Liệu pháp điều trị THAB. ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP
Điều trị bằng thuốcb
ƯU ĐIỂM CỦA VIÊN THUỐC PHỐI HỢP LIỀU CỐ ĐỊNH
EXFORGEHCT chứa 3 hoạt chất AMLODIPINE BESYLATE 5mg; 
VALSARTAN 160mg; HYDROCHLOROTHIAZIDE 12,5 mg
TRIPLIXAM chứa 3 hoạt chất PERINDOPRIL 10mg; 
INDAPAMIDE 2,5mg; AMLODIPINE 10mg
NHỮNG ĐIỂM NỔI BẬT TRONG KHUYẾN CÁO 
ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP AHA/ACC 2017
Hướng dẫn điều trị tăng huyết áp mới định nghĩa lại tăng
huyết áp, là khi chỉ số huyết áp tâm thu ≥ 130 mmHg, hoặc
huyết áp tâm trương ≥ 80 mmHg
Và KHÔNG CÓ TIỀN TĂNG HUYẾT ÁP
Nhiều bệnh nhân tăng huyết áp hơn nhưng đều có thể
ngăn ngừa những vấn đề sức khỏe liên quan đến tăng
huyết áp chỉ thông qua việc thay đổi lối sống.
PHÂN ĐỘ TĂNG HUYẾT ÁP THEO ACA/AHA 2017
Huyết áp mục tiêu Khởi trị
Chung < 130/80 mmHg Thiazide, CCB, ACEI/ARB
Bệnh thận mạn < 130/80 mmHg ACEI/ARB
Đái tháo đường < 130/80 mmHg
ACEI/ARB, CCB, Lợi tiểu
Xem xét ACEI/ARB ở những 
bệnh nhân có albumin niệu.
Bệnh mạch vành 
ổn định
< 130/80 mmHg
THIẾT LẬP HUYẾT ÁP MỤC TIÊU VÀ KHỞI TRỊ 
THEO ACA/AHA 2017
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
Thời gian ra đời của các nhóm thuốc
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
I. Nhóm thuốc ức chế men chuyển - ACEI
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
1. Dược lực học – cơ chế tác dụngNguồn: Goodman and gilman the pharmacological 
basis of therapeutics e.12
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
I. Nhóm thuốc ức chế men chuyển ACEI
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
2. Phân nhóm và các hoạt chất
Đa số các thuốc ức chế men chuyển (tận cùng bằng –pril) đều là những tiền thuốc (prodrug)
Tiền thuốc
Các thuốc không phải là tiền thuốc
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
I. Nhóm thuốc ức chế men chuyển ACEI
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
2. Phân nhóm và các hoạt chất
Các thuốc không phải là tiền thuốc
ADR
 ACEI là chỉ định đầu tay trong phần lớn bệnh
nhân THA.
 ACEI được khuyến cáo trong các trường hợp:
BN THA mắc đái tháo đường, ACEI là lựa chọn
đầu tay không có tác dụng phụ lên chuyển hóa
glucose, có tác dụng làm giảm protein niệu,
làm tăng sự hấp thụ glucose thông qua vai trò
của insulin.
 ACEI là chi định đầu tay trong THA mắc kèm
CKD vì có chức năng bảo vệ thận.
VAI TRÒ CỦA ACEI TRONG 
ĐIỀU TRỊ THA
 Ho khan: phổ biến nhất (5%-15%)
 Hạ huyết áp khi dùng liều khởi đầu
 Tăng Kali huyết
 Phù mạch
 Suy thận cấp ( hiếm nhưng nghiêm trọng)
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
I. Nhóm thuốc ức chế men chuyển - ACEI
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
Nguồn: Cardiac Drug Therapy, 8e 2015
JNC8 - 2014
64
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
II. Nhóm thuốc chẹn thụ thể Angiotensin - ARB
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
1. Dược lực học và cơ chế tác dụng
2 loại receptor 
của angiotensin II
AT1
Co mạch, hoạt hóa giao cảm, 
phì đại tế bào
AT2
Giãn mạch, chống tăng sinh,
Sửa chữa mô, chống phì đại tim
Không tác dụng trên AT2 nên tác dụng có lợi của 
sự kích thích AT2 vẫn được bảo tồn.
Không ức chế sự phân hủy của bradykinin thành 
chất không có hoạt tính nên ít gây ho khan.
Ức chế RAA triệt để hơn ACEI do chiếm giữ receptor,
ACEI ức chế quá trình tạo angiotensin không hoàn toàn
vì còn nhiều men khác cũng tham gia vào quá trình này
như chymase, cathepsin (tim, mạch máu).
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
II. Nhóm thuốc chẹn thụ thể Angiotensin
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
1. Dược lực học và cơ chế tác dụng
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
II. Nhóm thuốc chẹn thụ thể Angiotensin - ARB
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
2. ADR
HẠ HUYẾT ÁP LIỀU ĐẦU
SUY THẬN
TĂNG K+ HUYẾT
PHÙ MẠCH (ÍT HƠN ACEI)
HO KHAN (ÍT HƠN ACEI)
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
II. Nhóm thuốc chẹn thụ thể Angiotensin
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
3. Vai trò trong điều trị THA
Hiệu quả tương đương với ACEI. 
ARB/ ACEI là chỉ định đầu tay trong phần lớn bệnh nhân THA,
đặc biệt trong trường hợp bệnh nhân THA mắc kèm đái tháo
đường, bệnh thận mạn.
Nếu bệnh nhân không dung nạp với ACEI (ho khan,
phù mạch), ARB có thể dung để thay thế ACEI.
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
III. Nhóm thuốc chẹn Beta giao cảm
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
1. Dược lực học và cơ chế tác dụng
Có 3 loại receptor 𝛽 là 𝛽1, 𝛽2 và 𝛽3
𝜷𝟐
Hoạt hóa β1 receptor:
• Tăng nhịp tim.
• Tăng co bóp cơ tim.
• Tăng tiết renin tại thận.
Hoạt hóa β2 receptor:
• Giãn cơ trơn phế quản,
làm giãn và mở rộng
đường thở.
• Giãn cơ trơn mạch máu.
• Phân giải glycogen thành
glucose.
𝜷1
Phong bế các receptor trên màng tế bào,
ngăn cản epinephrine và norepinephrine
gắn kết vào các receptor đó.
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
III. Nhóm thuốc chẹn Beta giao cảm
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
1. Dược lực học và cơ chế tác dụngNguồn: Wilson and Gisvold's Textbook of Organic
- Charles Owens Wilson
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
III. Nhóm thuốc chẹn Beta giao cảm
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
2. Phân nhóm thuốc chẹn Beta
THẾ HỆ I
Chẹn β không chọn lọc
propranolol, timolol, 
nadolol
THẾ HỆ 2
Chẹn β chọn lọc trên receptor 
β1 ở tim: metoprolol, 
bisoprolol, atenolol...
THẾ HỆ 3
Chẹn 𝛽 có hoạt tính 
giãn mạch: labetalol, 
carvedilol, nebivolol
Thuốc có tính chọn lọc nhìn chung 
an toàn hơn thuốc không chọn lọc 
ở bệnh nhân hen, COPD, ĐTĐ, 
bệnh mạch máu ngoại biên.
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
III. Nhóm thuốc chẹn Beta giao cảm
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
3. ADR
Tính chọn lọc phụ thuộc liều:
Liều thấp: tính chọn lọc cao
Liều cao: tính chọn lọc giảm/mất
Gây co thắt phế quản ở những bệnh nhân
nhạy cảm.
Sự phục hồi hạ đường huyết có thể bị trì
hoãn bởi các thuốc chẹn 𝛽 không chọn lọc,
che dấu các dấu hiệu của cơn hạ đường
huyết.
Không nên sử dụng BB ở những bệnh
nhân mắc hen phế quản hay co thắt phế
quản mạn tính hoặc khí phế thủng.
Thận trọng ở BN đái tháo đường
Trên chuyển hóa: Tăng LDL-C và TG, giảm
HDL-C.
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
III. Nhóm thuốc chẹn Beta giao cảm
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
4. Vai trò trong điều trị THA
1
Không còn là khuyến cáo đầu tay trong điều trị THA.2
Được sử dụng phổ biến trong điều trị THA từ hơn 30 năm. Cho
đến năm 2003, Hội tim mạch châu Âu và JNC VII còn khuyến cáo
chẹn beta là thuốc lựa chọn đầu tiên trong điều trị cao huyết áp.
Một số tác giả đề nghị chẹn beta chỉ nên sử dụng trong những trường hợp THA có
chỉ định bắt buộc chẹn beta: THA có kèm động mạch vành, THA có kèm suy tim,
THA có kèm loạn nhịp nhanh, THA trên phụ nữ có thai, THA kèm tăng nhãn áp.
Nguồn: Hội tim mạch học Việt Nam, Đồng thuận của các 
chuyên gia về thuốc chẹn beta trong bệnh tim mạch và nội khoa, NXB Y học
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
IV. Nhóm thuốc chẹn kênh Calcium - CCB
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
1. Dược lực học và cơ chế tác dụng
𝜷𝟐
𝜷1
Nguồn: Drugs for the Heart 8e 2013; p.66
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
IV. Nhóm thuốc chẹn kênh Calcium - CCB
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
2. Phân nhóm
𝜷𝟐
𝜷1
Nguồn: Hypertention – A Companion to Braunwald’ Heart disease 2nd 2013
Theo cấu trúc tác dụng
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
IV. Nhóm thuốc chẹn kênh Calcium
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
2. Phân nhóm
𝜷𝟐
Nguồn: Hypertention – A Companion to Braunwald’ Heart disease 2nd 2013
Theo thời gian tác động
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
IV. Nhóm thuốc chẹn kênh Calcium
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
2. Phân nhóm
𝜷𝟐
Nguồn: Hypertention – A Companion to Braunwald’ Heart disease 2nd 2013
Theo tính chọn lọc trên tim mạch
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
IV. Nhóm thuốc chẹn kênh Calcium
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
3. ADR
Tác dụng phụ Verapamil Diltiazem
Nifedipine - Amlodipine 
Felodipine – Nicardipine -
Isradipine
Tăng đau thắt ngực + + ++
Nhịp tim chậm ++ (*) ++ (*) 0
Táo bón ++ (*) + 0
Khó thở + + ++ (*)
Chứng đỏ bừng + + ++ (*)
Nhức đầu + + ++ (*)
Hạ huyết áp + (*) + (*) ++ (*)
Hồi hộp + + ++ (*)
Phù ngoại biên + + ++ (*)
Nhồi máu cơ tim + + ++ (*)
Làm trầm trọng suy tim 
sung huyết nhẹ
+ (*) + (*) 0
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
IV. Nhóm thuốc chẹn kênh Calcium
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
4. Vị trí trong điều trị THA
CCB, đặc biệt là các DHP tác dụng kéo dài là chỉ định phổ biến và thích hợp
cho việc kiểm soát THA ở tất cả các giai đoạn. Phối hợp giữa CCB và ACEI
được chứng minh là có hiệu quả.
Bệnh nhân THA nghiêm trọng, độ II, III, đòi hỏi cần phối hợp thuốc trong đó có
thể có CCB, ngoại trừ bệnh nhân bị rối loạn thất trái.
Ở bệnh nhân suy thận có protein niệu (không mắc đái tháo đường), nếu ACEI
bị chống chỉ định hay kém hiệu quả, non-DHP có thể được sử dụng.
Nguồn: Cardiac Drug Therapy, 8e, 2015
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
V. Nhóm thuốc lợi tiểu Thiazide
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
1. Cơ chế tác dụng
Ở đoạn đầu ống lượn xa, 5%-8% Na+ được
tái hấp thu. Thuốc lợi tiếu thiazide ức chế tái
hấp thu Na+, Cl- ở đoạn đầu ống lượn xa do
gắn kết với hệ thống đồng vận chuyển Na+ -
Cl-, gây ra sự GIẢM THỂ TÍCH DỊCH
NGOẠI BÀO và CUNG LƯỢNG TIM.
Nguồn: Trần Thế Huân, (2016), Giáo trình Hóa Dược 1, 
bộ môn Hóa Dược, Đại Học Y Dược Huế
Trần Thị Thu Hằng, (2015), Dược lực hoc, NXB Phương Đông
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
V. Nhóm thuốc lợi tiểu Thiazide
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
Nguồn: Hypertention – A Companion to Braunwald’ Heart disease 2nd 2013
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
V. Nhóm thuốc lợi tiểu Thiazide
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
2. ADR
Rối loạn điện giải:
• Hạ kali máu
• Hạ natri máu
• Tăng Calci máu
• Hạ Magie máu
Tăng acid uric huyết, tăng cholesterol và
triglyceride.
Kháng insulin hoặc không dung nạp
glucose đều có thể xảy ra.
Dị ứng (do cấu trúc có nhóm sulfonamide),
nhiễm kiềm, giảm thể tích máu
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
3. Vai trò trong điều trị THA
Lợi tiểu thiazide là chỉ định đầu tay trong điều trị tăng huyết áp. 
Được chứng minh làm giảm nguy cơ tim mạch, đột quỵ, nhồi máu 
cơ tim và tử vong. 
V. Nhóm thuốc lợi tiểu Thiazide
Nguồn: JNC8 2014
Phối hợp được với nhiều thuốc điều trị THA khác và có sẵn ở 
dạng chế phẩm phối hợp cố định liều Tăng tuân thủ điều trị.
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
Tóm tắt đặc điểm các nhóm thuốc trong điều trị THA
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
Nhóm 
thuốc
Thuốc lựa chọn trong nhóm Nhận xét
Lợi tiểu
Hydrochlorothiazide 12,5 mg-50mg, indapamide 1,25mg –
2,5mg.
Giữ K+ : spironolactone 25-50mg, amiloride 5-10mg, triamterene 
100mg
Furosemide 20-80mg 2 lần/ngày, torsemide 10-40mg
Theo dõi hạ K+ huyết
Hiệu quả nhất khi phối hợp với ACEI
Bằng chứng lâm sàng mạnh mẽ hơn với chlorthalidone
Spironolactone – nữ hóa tuyến vú và tăng kali huyết
Lợi tiểu quai cần thiết khi GFR<40 ml/min
ACEI/ARB
ACEI: lisinopril, benazapril, fosinopril và quinapril 10-40mg,
ramipril 5-10mg, trandolapril 2-8 mg
ARB: candesartan 8-32 mg, valsartan 80-320mg, losartan 50-
100mg, olmesartan 20-40mg, telmisartan 20-80mg
Ho (chỉ với ACEI), phù mạch (gặp nhiều hơn với ACEI),
tăng K+ huyết
Losartan làm gảm nồng độ acid uric, candesartan có
thể làm ngăn ngừa chứng đau nửa đầu
Beta
blocker
Metoprolol succinate 50-100mg và tartrate 50-100mg 2 lần/ngày,
nebivolol 5-10mg, propranolol 40-120mg 2 lần/ngày, carvedilol
6,25-25mg 2 lần/ngày, bisoprolol 5-10mg, labetalol 100-300mg 2
lần.ngày
Không phải là lựa chọn đầu tay – dự phòng sau nhồi
máu cơ tim và suy tim sung huyết.
Gây mệt mỏi và giảm nhịp tim
Che giấu các dấu hiệu của hạ đường huyết
Nguồn: JNC8 2014
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
Tóm tắt đặc điểm các nhóm thuốc trong điều trị THA
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
Nguồn: JNC8 2014
Nhóm 
thuốc
Thuốc lựa chọn trong nhóm Nhận xét
CCB
Dihydropyridine: amlodipine 5-10mg, nifedipine 
ER: 30-90mg,
Non-dihydropyridine: diltiazem ER 180-
360mg, verapamil 80-120mg 3 lần/ngày hoặc 
ER 240-480mg
Gây phù, dihydropyridines có thể được 
phối hợp an toàn với BB
Nondihydropyrindine có thể gây giảm nhịp 
tim và protein niệu
Dãn mạch
Hydralazine 25-100mg 2 lần/ngày. Minoxidil 5-
10mg, terazosin 1-5mg, doxazosin 1-4mg 
trước khi đi ngủ
Hydralazine và Minoxidil có thể gây nhịp
nhanh phản xạ và giữ nước – thường đòi
hỏi sử dụng thêm lợi tiểu và BB
Chẹn anpha có thể gây hạ huyết áp tư thế
Thuốc tác 
dụng TW
Clonidine 0,1-0,2 mg 2 lần/ngày, methyldopa 
250-500mg 2 lần/ngày, guanfacine 1-3mg
Clonidine có thể được sử dụng dưới dạng 
miếng dán (1 tuần/lần) trong tăng huyết áp 
kháng trị
C. TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ THA 
Một số chống chỉ định trong THA
A. B. C. D
ACEI/ARB BB CCB Diuretics
Thuốc thuốc nhóm khởi trị ở bệnh nhân
TĂNG HUYẾT ÁP KÈM BỆNH THẬN MẠN
87
Thuốc thuộc nhóm 
HẠN CHẾ CHỈ ĐỊNH Ở NGƯỜI GIÀ >60 TUỔI
(theo VSH/VNHA 2015)
88
THUỐC ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP KHẨN CẤP
89
Thuốc thuộc nhóm
THAY THẾ CHO PERINDOPRIL KHI BỆNH NHÂN HO KHAN
90
Thuốc thuộc nhóm
ƯU TIÊN KHỞI TRỊ THA Ở BỆNH NHÂN > 60 TUỔI
(theo VSH/VNHA 2015)
91
Thuốc thuộc nhóm
ƯU TIÊN KHỞI TRỊ THA Ở BỆNH NHÂN > 60 TUỔI
(theo VSH/VNHA 2015)
92