Kế toán, kiểm toán - Chương 8: Kế toán doanh nghiệp sản xuất

1Kế toán doanh nghiệp 
sản xuất
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TPHCM
CHƯƠNG 8
2
Mục tiêu
• Sau khi nghiên cứu xong chương này, bạn có thể:
– Trình bày những đặc điểm của hoạt động sản xuất trong các 
doanh nghiệp 
– Giải thích các bộ phận cấu thành giá thành sản phẩm
– Trình bày cách thức tính toán giá thành của một doanh 
nghiệp sản xuất theo đơn hàng và sản xuất hàng loạt.
– Mô tả sơ đồ hạch toán tổng quát của doanh nghiệp sản xuất
– Giải thích những ảnh hưởng của hoạt động sản xuất đến 
báo cáo tài chính của doanh nghiệp 
3
Nội dung
• Đặc điểm hoạt động doanh nghiệp sản xuất
• Tập hợp chi phí sản xuất
• Kế toán hoạt động sản xuất theo đơn đặt hàng
• Kế toán hoạt động sản xuất theo quy trình sản xuất
• Báo cáo tài chính doanh nghiệp sản xuất
4
Đặc điểm hoạt động sản xuất
• Quy trình sản xuất
• Chi phí sản xuất
• Giá thành sản phẩm
• Ảnh hưởng của quy trình sản xuất đến 
việc ghi nhận chi phí SX và tình giá 
thành
25
Quy trình sản xuất
• Quy trình sản xuất là 1 chuỗi các công 
việc được thực hiện theo thứ tự để tạo 
ra sản phẩm trên cơ sở kết hợp:
– Nguyên vật liệu
– Nhân công
– Máy móc thiết bị
– Năng lượng và các yếu tố khác
6
7
Chi phí sản xuất
• Là chi phí phát sinh trong quá trình sản 
xuất, bao gồm:
– Chi phí nguyên vật liệu
– Chi phí nhân công
– Chi phí khấu hao máy móc nhà xưởng
– Chi phí năng lượng
– Chi phí điều hành và phục vụ sản xuất
8
Phân loại chi phí sản xuất
• Phân loại theo quan hệ với sản phẩm
– CP trực tiếp
– CP gián tiếp
• Phân loại theo khoản mục
– CP nguyên vật liệu trực tiếp
– CP nhân công trực tiếp
– CP sản xuất chung
39
Giá thành sản phẩm
• Giá thành sản phẩm thể hiện toàn bộ 
chi phí sản xuất tạo ra lượng sản phẩm 
hoàn thành (thành phẩm) trong một
khoảng thời gian nhất định.
10
CPSX, giá thành và giá vốn hàng bán
Chi phí 
N.V.Liệu
Chi phí 
chế biến
CHI PHÍ 
SẢN 
XUẤT 
TRONG 
KY ̀
Chi phí sản xuất dở 
dang đầu kỳ
Chi phí sản xuất dở 
dang cuối kỳ
GIÁ 
THÀNH 
SẢN 
PHẨM 
TRONG 
KY ̀
Thành phẩm 
tô ̀n kho đầu kỳ
Thành phẩm tồn 
kho cuối kỳ
GIÁ VÔ ́N 
HÀNG BÁN
11
Ảnh hưởng của quy trình SX
• Quy trình sản xuất ảnh hưởng đến:
– Đối tượng tập hợp CPSX
– Đối tượng tính giá thành sản phẩm
– Các kỹ thuật và phương pháp tính giá 
thành
12
Bài tập thực hành 1
• Xác định đối tượng tập hợp CPSX và 
tính giá thành của:
– Nhà máy bột giặt
– Nhà máy giấy
– Nhà máy ô tô
413
Tập hợp chi phí sản xuất
• Tập hợp CPSX theo khoản mục
• Tổng hợp CPSX 
14
Tập hợp CPSX theo khoản mục
Nguyên vật liệu
Phải trả nhân viên
Khấu hao lũy kế, 
Phải trả người bán
CP Nguyên vật liệu trực tiếp
CP nhân công trực tiếp
CP sản xuất chung
15
Bài tập thực hành 2
• Trong kỳ, tại nhà máy X chuyên sản xuất bàn ghế 
có chi phí SX phát sinh như sau:
1. Nguyên vật liệu gỗ xuất dùng: 300 triệu
2. Vật liệu bôi trơn, phụ tùng thay thế sử dụng: 5 triệu
3. Tính lương công nhân sản xuất: 80 triệu
4. Tính lương công nhân phục vụ: 20 triệu
5. Tính lương cán bộ quản lý xưởng: 30 triệu
6. Khấu hao máy móc nhà xưởng: 20 triệu
7. Tiền điện theo hóa đơn: 25 triệu
8. Mua vật dụng bằng tiền: 2 triệu
16
Xuất nguyên vật liệu
Nguyên vật liệu CP Nguyên vật liệu trực tiếp
CP sản xuất chung
517
Tính lương phải trả
Phải trả nhân viên CP nhân công trực tiếp
CP sản xuất chung
18
Các chi phí sản xuất khác
Khấu hao lũy kế
Phải trả người bán
CP sản xuất chung
Tiền
19
Tổng hợp chi phí sản xuất
CP NVL trực tiếp
CP nhân công trực tiếp
CP SXKD dở dang
Chi phí SX chung
20
Bài tập thực hành 3
• Kết chuyển chi phí sản xuất từ số liệu 
của bài tập thực hành 2
621
CP NVL trực tiếp
CP nhân công trực tiếp
CP SXKD dở dang
Chi phí SX chung
22
Phản ảnh giá thành sản phẩm
CP SXKD dở dang
SPDD ĐK
SPDD CK
Tổng 
CPSX 
trong kỳ
Giá 
thành 
SP
Thành phẩm
23
Bài tập thực hành 4
• Từ dữ liệu bào tập thực hành 3 ghi 
nhận giá thành sản phẩm nhập kho, 
biết:
– Giá thành sản phẩm 360 triệu
– Giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ 50 triệu
24
CP SXKD dở dang Thành phẩm
725
Tính giá thành theo đơn đặt hàng
• Đối tượng sử dụng
• Đặc điểm
• Tổ chức ghi chép ban đầu
• Xác định phương pháp phân bổ
26
Thí dụ 1
• Công ty A chuyên sản xuất đồ gỗ theo từng 
đơn hàng. Trong kỳ có 2 đơn hàng cùng thực 
hiện là TE012 và KT132
• Chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ:
– Nguyên vật liệu trực tiếp 280 triệu, trong đó 
TE012 là 180 triệu và KT132 là 100 triệu.
– Tiền lương công nhân sản xuất là 160 triệu, trong 
đó TE012 là 90 triệu và KT132 là 70 triệu
– Chi phí SX chung phát sinh là 32 triệu, phân bổ 
cho mỗi đơn hàng theo tiền lương công nhân
27
Thí dụ 1
• Cuối kỳ, đơn hàng TE012 đã hoàn thành với 
50 tủ gỗ. Đơn hàng KT132 còn đang dang 
dở.
• Chi phí SX dở dang đầu kỳ của đơn hàng 
TE012 gồm CPNVLTT 120 triệu, CPNCTT 34 
triệu và CPSXC 6 triệu.
28
CPNVLTT – TE012
CPNCTT – TE012
CPNVLTT – KT132
CPNCTT – KT132
CPSX chung
180 100
90 70
32
829
Phân bổ chi phí sản xuất chung
• CPSXC phân bổ theo chi phí nhân công 
trực tiếp
– Đơn hàng TE012
 32 triệu * 90 triệu/160 triệu = 18 triệu
– Đơn hàng KT132
 32 triệu * 70 triệu/160 triệu = 14 triệu
30
CPNVLTT – TE012
CPNCTT – TE012
180
90
CPSX chung
32
CPSXKD DD – TE012
180180
D.160
90 90
18 18
D. 0
Thành phẩm
448448
31
PHIẾU TÍNH GIÁ THÀNH
Đơn hàng TE012 – Tháng xx
Chi phí (triệu đồng) DDĐK PS tăng PD giảm Giá thành
Nguyên Vật liệu trực tiếp 120 180 0 300 
Nhân công trực tiếp 34 90 0 124 
Sản xuất chung 6 18 0 24 
Cộng 160 288 - 448 
Sản lượng 50
Giá thành đơn vị 8,96 
32
CPNVLTT – KT132
CPNCTT – KT132
CPSX chung
CPSXKD DD – KT132
D. 
933
PHIẾU TÍNH GIÁ THÀNH
Đơn hàng KT132 – Tháng xx
Chi phí (triệu đồng) DDĐK PS tăng PS giảm DDCK
Nguyên Vật liệu trực tiếp
Nhân công trực tiếp
Sản xuất chung
Cộng
Sản lượng
Giá thành đơn vị
34
Tính giá thành theo quá trình sản xuất
• Đối tượng sử dụng
• Đặc điểm
• Tổ chức ghi chép ban đầu
• Xác định phương pháp phân bổ 
• Đánh giá sản phẩm dở dang
35
Thí dụ 2
• Công ty KBC sản xuất hàng loạt bàn ghế học 
sinh theo catalog, với 2 mẫu là CE01 và 
HX03
• Chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ:
– Nguyên vật liệu trực tiếp 480 triệu, trong đó CE01 
là 280 triệu và HX03 là 200 triệu.
– Tiền lương công nhân sản xuất là 300 triệu, trong 
đó CE01 là 200 triệu và HX03 là 100 triệu
– Chi phí SX chung phát sinh là 60 triệu, phân bổ 
cho mỗi sản phẩm theo số giờ máy
36
Thí dụ 2
• Cuối kỳ, kiểm kê sản phẩm dở dang cho thấy 
có:
– 20 sp CE01 dở dang với mức độ hoàn thành 60%, 
nguyên vật liệu đã xuất đủ.
– 50 sp HX03 dở dang với mức độ hoàn thành 20%, 
nguyên vật liệu đã xuất 50%.
• Sản lượng trong kỳ là 48 sp CE01 và 90sp 
HX03.
• Số giờ máy trong kỳ là 200 giờ, trong đó 
CE01 120 giờ và HX03 80 giờ
10
37
Thí dụ 2
• Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ
– SP CE01: Nguyên vật liệu 128 triệu, Nhân 
công trực tiếp 40 triệu và Sản xuất chung 
24 triệu.
– SP HX03: Nguyên vật liệu 30 triệu, Nhân 
công trực tiếp 20 triệu và Sản xuất chung 
16 triệu.
38
CPNVLTT – CE01
CPNCTT – CE01
CPNVLTT – HX03
CPNCTT – HX03
CPSX chung
280 200
200 100
60
39
Phân bổ chi phí sản xuất chung
• CPSXC phân bổ theo số giờ máy
– Sản phẩm CE01
– Đơn hàng KT132
40
ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM DỞ DANG
Sản phẩm CE01 - Tháng xx
NVLTT NCTT SXC Cộng
Dở dang đầu kỳ 128 40 24 192
Phát sinh trong kỳ 280 200 36 516
Cộng 408 240 60 708
Sản phẩm dở dang 20 20 20
Tỷ lệ quy đổi 100% 60% 60%
SPDD đã quy đổi 20 12 12
Thành phẩm 48 48 48
Tổng SP đã quy đổi 68 60 60
Chi phí đơn vị SP 6 4 1 11
Giá trị SPDD 120 48 12 180
Tổng giá thành 288 192 48 528
11
41
ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM DỞ DANG
Sản phẩm HX03 - Tháng xx
NVLTT NCTT SXC Cộng
Dở dang đầu kỳ
Phát sinh trong kỳ
Cộng
Sản phẩm dở dang
Tỷ lệ quy đổi
SPDD đã quy đổi
Thành phẩm
Tổng SP đã quy đổi
Chi phí đơn vị SP
Giá trị SPDD
42
CPNVLTT – CE01
CPNCTT – CE01
280
200
CPSX chung
60
CPSXKD DD – CE01
280280
D.192
200 200
36 36
D. 180
Thành phẩm
528528
43
PHIẾU TÍNH GIÁ THÀNH
Sản phẩm CE01 - Tháng xx
Chi phí (triệu đồng) DDĐK PS tăng PS giảm DDCK Giá thành
Nguyên vật liệu trực tiếp 128 280 0 120 288 
Nhân công trực tiếp 40 200 0 48 192 
Sản xuất chung 24 36 0 12 48 
Cộng 192 516 - 180 528 
Sản lượng 48 
Giá thành đơn vị 11 
44
CPNVLTT – HX03
CPNCTT – HX03
CPSX chung
CPSXKD DD – HX03 Thành phẩm
12
45
PHIẾU TÍNH GIÁ THÀNH
Sản phẩm HX03 - Tháng xx
Chi phí (triệu đồng) DDĐK PS tăng PS giảm DDCK Giá thành
Nguyên vật liệu trực tiếp
Nhân công trực tiếp
Sản xuất chung
Cộng
Sản lượng
Giá thành đơn vị
46
Báo cáo tài chính
• Các tỷ số
– Tỷ lệ lãi gộp
– Số vòng quay hàng tồn kho
– Số vòng quay nợ phải thu
– Số vòng quay tài sản
– Lợi nhuận trên tài sản
47
Tính toán và nhận xét
Walmart Costco Target Coca Cola Apple Intel
Doanh thu 421,8 88,9 67,4 35,1 108,2 43,6
Giá vốn hàng bán 315,3 77,7 45,7 12,7 64,4 15,1
Hàng tồn kho 36,3 6,6 7,6 2,7 0,8 3,8
Nợ phải thu 5,1 1,5 6,2 4,4 13,8 4,4
Tài sản 180,7 26,8 43,7 72,9 116,4 63,1
LN trước thuế 23,5 2,4 4,5 14,2 34,2 16
48
Tính toán và nhận xét
Walmart Costco Target Coca Cola Apple Intel
Tỷ lệ lãi gộp 25,2% 12,6% 32,2%
SVQ HTK 8,7 11,8 6,0 
SVQ NPT 82,7 59,3 10,9 
SVQ tài sản 2,33 3,32 1,54 
LN trên DT 5,6% 2,7% 6,7%
LN trên TS 13,0% 9,0% 10,3%