Kế toán, kiểm toán - Chương 9: Hệ thống kế toán Việt Nam

12-Mar-13
1
1
Chương 9
Hệ thống kế toán Việt Nam
Mục tiêu
 Sau khi nghiên cứu xong chương này, bạn có
thể:
– Trình bày sự hình thành và phát triển của hệ thống
kế toán Việt Nam.
– Giải thích vai trò của các tổ chức lập quy và tổ
chức nghề nghiệp về kế toán tại Việt Nam
– Giải thích các nội dung cơ bản của Luật Kế toán
và các văn bản hướng dẫn
– Trình bày vai trò và đặc điểm của hệ thống chuẩn
mực kế toán Việt Nam
– Trình bày kết cấu hệ thống kế toán doanh nghiệp
Việt Nam
– Giải thích mối quan hệ giữa kế toán và các định
chế liên quan tại Việt Nam
Nội dung
 Sự phát triển của hệ thống kế toán Việt Nam
 Các tổ chức lập quy và tổ chức nghề nghiệp
 Luật Kế toán và các văn bản hướng dẫn
 Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam
 Hệ thống kế toán doanh nghiệp Việt Nam
 Quan hệ giữa kế toán và các định chế liên
quan tại Việt Nam
Sự phát triển của hệ thống kế toán VN
 Trước 1990, hệ thống kế toán VN dựa trên hệ 
thống kế toán các nước XHCN chủ yếu phục 
vụ cho DNNN.
 Quá trình cải cách 
– Hệ thống 1990
– Hệ thống thử nghiệm 1994
– Hệ thống 1996
– Luật kế toán 2003 và các chuẩn mực kế 
toán Việt Nam (VAS)
– Hệ thống 2006
12-Mar-13
2
Hệ thống kế toán VN hiện nay
Luật Kế toán 2003 Luật Doanh nghiệp
Nghị định 129, 128 Luật Kiểm toán độc lập
Chuẩn mực kế toán Luật Kiểm toán nhà nước
Chế độ kế toán & các quy 
định khác
Luật thuế
6
Các tổ chức lập quy và tổ chức nghề nghiệp
Quốc hội
Chính phủ
Bộ Tài chính
Hội đồng
Quốc gia
Kế toán
Hội Kế toán 
Kiểm toán
Việt Nam
Vụ Chế độ
Kế toán – Kiểm toán
7
Luật kế toán Việt Nam 2003
 Hoàn cảnh ra đời
 Các nội dung cơ bản
 Các văn bản hướng dẫn
8
Hoàn cảnh ra đời
 Pháp lệnh Kế toán - Thống kê 1988: Chiếc 
áo quá chật cho kế toán Việt Nam.
 Nhu cầu của quá trình hội nhập
12-Mar-13
3
9
Các nội dung cơ bản
 Đối tượng chi phối
 Các quy định cơ bản về đơn vị, kỳ kế toán
 Các yêu cầu cụ thể về sổ sách, chứng từ
 Thông tin công khai và báo cáo
 Quản lý Nhà nước về kế toán
 Hành nghề kế toán
 Tổ chức nghề nghiệp.
10
Các văn bản hướng dẫn
 Nghị định 128/2004/NĐ-CP
 Nghị định 129/2004/NĐ-CP
11
Hệ thống chuẩn mực kế toán VN
 Sự ra đời 
 Cơ cấu hệ thống chuẩn mực
 Các văn bản hướng dẫn
12
Sự ra đời của VAS
 Xuất phát từ yêu cầu hội nhập kế toán
quốc tế
 Xây dựng dựa trên hệ thống chuẩn mực
kế toán quốc tế (IAS, nay là IFRS)
 Gồm 26 chuẩn mực được ban hành từ
năm 2001 đến năm 2005.
12-Mar-13
4
13
Hệ thống chuẩn mực kế toán VN
 Các chuẩn mực cơ bản
1. VAS 01: Chuẩn mực chung
2. VAS 21: Trình bày BCTC
 Các chuẩn mực cụ thể
3. VAS 02: Hàng tồn kho
4. VAS 03: TSCĐ hữu hình
5. VAS 04: TSCĐ vô hình
6. VAS 05: Bất động sản đầu tư
7. VAS 06: Thuê tài sản
8. VAS 10: Ảnh hưởng của thay đổi TGHĐ
14
 Các chuẩn mực cụ thể (tiếp)
9. VAS 14: Doanh thu
10. VAS 15: Hợp đồng xây dựng
11. VAS 16: Chi phí đi vay
12. VAS 17: Thuế thu nhập doanh nghiệp
13. VAS 18: Các khoản dự phòng, tài sản 
và nợ tiềm tàng
14. VAS19: Hợp đồng bảo hiểm
15
 Các chuẩn mực liên quan đến báo cáo tài chính
15. VAS 22: Trình bày bổ sung BCTC ngân hàng 
và tổ chức tài chính tương tự
16. VAS 23: Các sự kiện sau ngày kết thúc kỳ kế 
toán năm
17. VAS 24: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
18. VAS 28: Báo cáo tài chính các bộ phận
19. VAS 29: Chính sách kế toán, thay đổi trong 
ước tính kế toán và các sai sót
20. VAS 27: Báo cáo tài chính giữa niên độ
21. VAS 30: Lợi nhuận trên cổ phần
16
 Các chuẩn mực cho tập đoàn
22. VAS 07: Đầu tư vào công ty liên kết
23. VAS 08: Các khoản góp vốn liên doanh 
24. VAS 11: Hợp nhất kinh doanh
25. VAS 25: BCTC hợp nhất và đầu tư vào 
công ty con
26. VAS 26: Thông tin về các bên liên quan
12-Mar-13
5
17
Văn bản hướng dẫn
 Thông tư 89/2002/TT-BTC
 Thông tư 105/2003/TT-BTC
 Thông tư 23/2005/TT-BTC
 Thông tư 20/2006/TT-BTC
 Thông tư 21/2006/TT-BTC
 Thông tư 161/2007/TT-BTC thay thế 3 thông 
tư 89, 105 và 23.
18
Hệ thống kế toán doanh nghiệp VN
 Sự phát triển
 Giới thiệu hệ thống 2006 
– Hệ thống chứng từ
– Hệ thống tài khoản
– Hệ thống sổ sách
– Hệ thống báo cáo tài chính 
19
Sự phát triển
 Hệ thống 2006 ban hành theo Quyết định 
15/2006/QĐ-BTC
–Kế thừa hệ thống 1996 ban hành theo QĐ 
1141/1995/QĐ-BTC
–Tích hợp các yêu cầu của 26 chuẩn mực kế 
toán VN đã ban hành.
20
Hệ thống chứng từ kế toán 
 Quy định việc lập, lưu chuyển chứng từ
 Ban hành danh mục chứng từ gồm 37
chứng từ trong đó phần lớn là hướng dẫn.
12-Mar-13
6
21
Hệ thống tài khoản kế toán 
 Ban hành danh mục hệ thống tài khoản kế
toán thống nhất cho doanh nghiệp gồm 86 tài
khoản thuộc 9 nhóm.
 Hệ thống được bổ sung và điều chỉnh bởi
Thông tư 244/2009/TT-BTC
22
HỆ THỐNG TÀI KHOẢN KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP 
VIỆT NAM - TÀI KHOẢN THUỘC BẢNG CÂN ĐỐI
Taøi saûn 
ngaén 
haïn
Taøi saûn 
daøi haïn
Nôï phaûi 
traû
Voán chuû 
sôû höõu
Loaïi 1: TS ngaén haïn
11x: Tieàn
12x: Ñaàu tö ngaén haïn
13x: Nôï phaûi thu
14x: TSLÑ khaùc
15x: Haøng toàn kho
16x: Chi söï nghieäp
Loaïi 2: TS daøi haïn
21x: TSCÑ
22x: Ñaàu tö daøi haïn
24x: TS daøi haïn khaùc
Loaïi 3: Nôï phaûi traû
31x: Vayï ngaén haïn
ø33x: Nôï ngaén haïn
34x: Nôï daøi haïn
35x: Döï phoøng phaûi traû
Loaïi 4: Voán chuû sôû höõu
41x: Voán kinh doanh vaø 
caùc quyõ
42x: Laõi chöa phaân phoái
44x: Nguoàn khaùc
46x: Nguoàn kinh phí
8
23
HỆ THỐNG TÀI KHOẢN KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP 
VIỆT NAM - TÀI KHOẢN THUỘC BÁO CÁO KQHĐKD
Doanh thu
Chi phí 
SXKD
Loaïi 5: Doanh thu
51x: Doanh thu
52x: C/khaáu, G/giaù
53x: Haøng bò traû laïi
Loaïi 6: Chi phí SXKD
61x: Chi phí mua haøng
62x: Chi phí SX
63x: Giaù thaønh, giaù voán, CPTC
64x: Chi phí ngoaøi SX
Thu nhaäp 
khaùc
Chi phí 
khaùc
Loaïi 7: Thu nhaäp khaùc
71x: Thu nhaäp khaùc
Loaïi 8: Chi phí khaùc
81x: Chi phí khaùc
82x: CP thueá TNDN
Loaïi 9: xaùc ñònh keát quaû
9 24
Hệ thống báo cáo tài chính 
 Ban hành biểu mẫu báo cáo tài chính bao gồm 
báo cáo tài chính riêng, báo cáo tài chính hợp 
nhất và báo cáo tài chính giữa niên độ.
– Bảng cân đối kế toán 
– Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
– Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (gián tiếp/trực 
tiếp)
– Bản thuyết minh báo cáo tài chính
 Quy định thời hạn và địa chỉ phải nộp báo cáo 
tài chính 
12-Mar-13
7
25
Hệ thống sổ sách kế toán 
 Quy định về các loại sổ, cách thức mở sổ, ghi 
sổ, sửa chữa sổ
 Ban hành 5 hình thức kế toán 
26
Các hệ thống kế toán khác
 Hệ thống kế toán áp dụng cho doanh nghiệp
nhỏ và vừa
 Hệ thống kế toán đơn vị hành chính sự nghiệp
 Hệ thống kế toán ngân hàng
 Hệ thống kế toán doanh nghiệp bảo hiểm
27
Những thách thức của kế toán VN
 Giải quyết quan hệ giữa yêu cầu hội nhập và 
thực trạng nền kinh tế
 Giải quyết quan hệ kế toán và các định chế 
liên quan
 Giải quyết quan hệ giữa nhu cầu đào nguồn 
nhân lực chất lượng cao và thực trạng nền 
kinh tế
28
Hội nhập quốc tế - Thực trạng nền kinh tế
 Hội nhập quốc tế
◦ Toàn cầu hóa đã dẫn đến sự hình thành các 
chuẩn mực quốc tế và quá trình hội tụ kế 
toán quốc tế
◦ Sự phát triển của các doanh nghiệp có vốn 
đầu tư nước ngoài và thị trường chứng 
khoán VN
 Thực trạng nền kinh tế
◦ Doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tỷ trọng lớn 
trong nền kinh tế
◦ Chênh lệch giữa TPHCM, Hà nội và các địa 
phương
12-Mar-13
8
29
Nguồn nhân lực kế toán 
 Yêu cầu cấp thiết cho quá trình hội nhập
 Thách thức từ nhận thức, năng lực đào tạo 
và thực trạng của nền kinh tế
30
Kế toán - các định chế khác
 Kế toán – Thuế
 Kế toán – Thị trường chứng khoán
 Kế toán – Kiểm toán