Luận án Khả năng sinh trưởng, sản xuất tinh và ảnh hưởng của nhiệt độ, độ ẩm đến năng suất, chất lượng tinh của bò đực giống brahman, red angus nuôi tại moncada

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT 
VIỆN CHĂN NUÔI 
LƯƠNG ANH DŨNG 
KHẢ NĂNG SINH TRƯỞNG, SẢN XUẤT TINH VÀ 
ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ, ĐỘ ẨM ĐẾN NĂNG SUẤT, 
CHẤT LƯỢNG TINH CỦA BÒ ĐỰC GIỐNG BRAHMAN, 
RED ANGUS NUÔI TẠI MONCADA 
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP 
HÀ NỘI – 2018 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT 
VIỆN CHĂN NUÔI 
LƯƠNG ANH DŨNG 
KHẢ NĂNG SINH TRƯỞNG, SẢN XUẤT TINH 
VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ, ĐỘ ẨM ĐẾN NĂNG SUẤT, 
CHẤT LƯỢNG TINH CỦA BÒ ĐỰC GIỐNG BRAHMAN, 
RED ANGUS NUÔI TẠI MONCADA 
CHUYÊN NGÀNH: CHĂN NUÔI 
MÃ SỐ: 9620105 
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 
1. PGS.TS. MAI VĂN SÁNH 
2. TS. LÊ VĂN THÔNG 
HÀ NỘI – 2018
 i 
LỜI CAM ĐOAN 
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. 
Các số liệu, kết quả nêu trong luận án này là trung thực, chính xác và chưa 
được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. 
Mọi sự giúp đỡ trong quá trình thực hiện luận án này đã được cảm ơn 
và các thông tin trích dẫn trong luận án này đã được chỉ rõ nguồn gốc. 
 Hà Nội, ngày tháng 10 năm 2018 
 Nghiên cứu sinh 
Lương Anh Dũng 
 ii 
LỜI CẢM ƠN 
Để hoàn thành Luận án này, trước tiên tôi xin trân trọng cảm ơn 
PGS.TS. Mai Văn Sánh và TS. Lê Văn Thông là hai thầy hướng dẫn khoa học 
đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án. 
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới tập thể Ban Giám đốc Viện 
Chăn Nuôi, Phòng Đào tạo và Thông tin, các thầy giáo, cô giáo đã giúp đỡ về 
mọi mặt, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tôi hoàn thành luận án. 
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, cán bộ viên chức Trung tâm 
Giống gia súc lớn Trung ương, Trạm nghiên cứu và sản xuất tinh đông lạnh 
Moncada, Trạm Lưu giữ và cung ứng tinh giống gia súc đã động viên, tạo mọi 
điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án. 
Tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã 
tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích 
tôi hoàn thành luận án này. 
 Hà Nội, ngày tháng 10 năm 2018 
 Nghiên cứu sinh 
Lương Anh Dũng 
 iii 
MỤC LỤC 
Lời cam đoan ...................................................................................................... i 
Lời cảm ơn ........................................................................................................ ii 
Mục lục ............................................................................................................. iii 
Danh mục các chữ viết tắt ............................................................................... vii 
Danh mục các bảng ........................................................................................ viii 
Danh mục các hình ............................................................................................ x 
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 
1. Tính cấp thiết ................................................................................................ 1 
2. Mục tiêu ........................................................................................................ 2 
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn..................................................................... 3 
3.1. Ý nghĩa khoa học .................................................................................. 3 
3.2. Ý nghĩa thực tiễn ................................................................................... 3 
4. Những đóng góp mới của luận án ............................................................... 3 
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................ 5 
1.1. Nguồn gốc và đặc điểm của giống bò Brahman và Red Angus ............... 5 
1.1.1. Nguồn gốc và đặc điểm của giống bò Brahman ................................... 5 
1.1.2. Nguồn gốc và đặc điểm của giống bò Red Angus ................................ 6 
1.2. Khả năng sinh trưởng của bò đực giống và một số yếu tố ảnh hưởng ..... 7 
1.2.1. Khả năng sinh trưởng ............................................................................ 7 
1.2.2. Một số yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng của bò đực 
giống .................................................................................................... 12 
1.3. Khả năng sản xuất tinh của bò đực giống và một số yếu tố ảnh 
hưởng .......................................................................................................... 14 
1.3.1. Một số chỉ tiêu đánh giá khả năng sản xuất tinh của bò đực giống .... 14 
 iv 
1.3.2. Một số yếu tố chính ảnh hưởng đến khả năng sản xuất tinh của 
bò đực giống ........................................................................................ 20 
1.4. Ảnh hưởng của nhiệt độ, độ ẩm đến một số chỉ tiêu sinh lý, năng 
suất, chất lượng tinh của bò đực giống ..................................................... 28 
1.4.1. Những đáp ứng của cơ thể bò khi nhiệt độ, độ ẩm môi trường 
tăng cao ............................................................................................... 29 
1.4.2. Tác động của nhiệt độ và độ ẩm cao đến khả năng sản xuất tinh 
của bò đực giống ................................................................................. 30 
1.4.3. Chỉ số nhiệt ẩm (Temperature Humidity Index - THI)....................... 31 
1.5. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước .............................................. 33 
1.5.1. Tình hình nghiên cứu về khả năng sinh trưởng của bò Brahman 
và Red Angus ...................................................................................... 33 
1.5.2. Tình hình nghiên cứu khả năng sản xuất tinh của bò đực giống ........ 36 
1.5.3. Tình hình nghiên cứu về ảnh hưởng của nhiệt độ, độ ẩm cao đến 
một số chỉ tiêu sinh lý và năng suất, chất lượng tinh của bò đực 
giống .................................................................................................... 42 
Chương 2. VẬT LIỆU, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN 
CỨU .................................................................................................... 46 
2.1. Vật liệu nghiên cứu .................................................................................... 46 
2.2. Địa điểm, thời gian nghiên cứu ................................................................. 46 
2.2.1. Địa điểm nghiên cứu: .......................................................................... 46 
2.2.2. Thời gian nghiên cứu: ......................................................................... 46 
2.3. Nội dung nghiên cứu ................................................................................. 46 
2.3.1 Khả năng sinh trưởng .......................................................................... 46 
2.3.2 Khả năng sản xuất tinh ........................................................................ 47 
2.3.3. Ảnh hưởng của nhiệt độ, độ ẩm đến một số chỉ tiêu sinh lý và 
năng suất, chất lượng tinh ................................................................... 48 
 v 
2.4. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 48 
2.4.1. Điều kiện nghiên cứu .......................................................................... 48 
2.4.2. Nghiên cứu khả năng sinh trưởng ....................................................... 51 
2.4.3. Nghiên cứu khả năng sản xuất tinh ..................................................... 52 
2.4.4. Nghiên cứu ảnh hưởng của nhiệt độ, độ ẩm, chỉ số nhiệt ẩm đến 
một số chỉ tiêu sinh lý và năng suất, chất lượng tinh của bò đực 
giống .................................................................................................... 54 
2.5. Phương pháp xử lý số liệu ........................................................................ 56 
Chương 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ................................................... 57 
3.1. Khả năng sinh trưởng của bò đực giống Brahman và Red Angus ......... 57 
3.1.1. Sinh trưởng tích luỹ ............................................................................ 57 
3.1.2. Sinh trưởng tuyệt đối .......................................................................... 60 
3.1.3. Sinh trưởng tương đối ......................................................................... 64 
3.2. Khả năng sản xuất tinh của bò đực giống Brahman và Red Angus ....... 66 
3.2.1. Lượng xuất tinh ................................................................................... 67 
3.2.2. Hoạt lực tinh trùng .............................................................................. 70 
3.2.3. Nồng độ tinh trùng .............................................................................. 73 
3.2.4. Tổng số tinh trùng hoạt động tiến thẳng/lần khai thác ....................... 76 
3.2.5. Tỷ lệ tinh trùng kỳ hình ...................................................................... 79 
3.2.6. Tỷ lệ tinh trùng sống ........................................................................... 81 
3.2.7. Tỷ lệ các lần khai thác đạt tiêu chuẩn sản xuất tinh đông lạnh .......... 84 
3.2.8. Hoạt lực tinh trùng sau giải đông ........................................................ 86 
3.2.9. Số lượng tinh đông lạnh cọng rạ sản xuất đạt tiêu chuẩn của một 
lần khai thác và của một năm/đực giống ............................................ 88 
3.3. Ảnh hưởng của nhiệt độ, độ ẩm, chỉ số nhiệt ẩm đến một số chỉ tiêu 
sinh lý, năng suất, chất lượng tinh của bò đực giống .............................. 91 
 vi 
3.3.1. Diễn biến nhiệt độ, độ ẩm và chỉ số nhiệt ẩm trong chuồng nuôi, 
ngoài chuồng nuôi tại Moncada năm 2017 ......................................... 91 
3.3.2. Ảnh hưởng của chỉ số nhiệt ẩm đến một số chỉ tiêu sinh lý của bò 
đực giống ............................................................................................. 97 
3.3.3. Ảnh hưởng của chỉ số nhiệt ẩm đến năng suất, chất lượng tinh 
dịch của bò đực giống ....................................................................... 105 
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 122 
Kết luận .................................................................................................................. 122 
Kiến nghị ............................................................................................................... 123 
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 125 
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 137 
 vii 
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 
Chữ viết tắt Ý nghĩa của chữ viết tắt 
A Hoạt lực tinh trùng 
C Nồng độ tinh trùng trong tinh dịch 
cs. Cộng sự 
HF Holstein Friesian 
K Tinh trùng kỳ hình 
Moncada Trạm Nghiên cứu và sản xuất tinh đông lạnh Moncada 
Mean Giá trị trung bình 
n Dung lượng mẫu 
n KT Số lần khai thác tinh dịch 
NN & PTNT Nông nghiệp và phát triển Nông thôn 
Nxb Nhà xuất bản 
S Tinh trùng sống 
SE Sai số chuẩn 
TCVN 8925-2012 Tiêu chuẩn Quốc gia về tinh bò sữa, bò thịt – Đánh giá chất 
lượng 
THI Temperature Humidity Index – chỉ số nhiệt ẩm 
TTNT Thụ tinh nhân tạo 
V Lượng xuất tinh 
VAC Tổng số tinh trùng hoạt động tiến thẳng/lần khai thác 
 viii 
DANH MỤC CÁC BẢNG 
Bảng Tên bảng Trang 
Bảng 3.1. Khối lượng bò đực giống tại các mốc tuổi ........................................................ 58 
Bảng 3.2. Tốc độ sinh trưởng của bò đực giống ở các giai đoạn tuổi ............................... 61 
Bảng 3.3. Sinh trưởng tương đối của bò đực giống ở các giai đoạn tuổi .......................... 64 
Bảng 3.4. Lượng xuất tinh trung bình/lần khai thác qua hai năm xản xuất ...................... 67 
Bảng 3.5. Lượng xuất tinh trung bình/lần khai thác theo năm sản xuất ............................ 69 
Bảng 3.6. Hoạt lực tinh trùng trung bình/lần khai thác qua hai năm sản xuất .................. 70 
Bảng 3.7. Hoạt lực tinh trùng trung bình/lần khai thác theo năm sản xuất ....................... 73 
Bảng 3.8. Nồng độ tinh trùng trung bình/lần khai thác qua hai năm sản xuất .................. 74 
Bảng 3.9. Nồng độ tinh trùng trung bình/lần khai thác theo năm sản xuất ...................... 76 
Bảng 3.10. Tổng số tinh trùng hoạt động tiến thẳng trung bình/lần khai thác qua hai 
năm sản xuất ..................................................................................................... 77 
Bảng 3.11. Tổng số tinh trùng hoạt động tiến thẳng trung bình/lần khai thác theo 
năm sản xuất ..................................................................................................... 79 
Bảng 3.12. Tinh trùng kỳ hình trung bình/lần khai thác qua hai năm sản xuất .................. 80 
Bảng 3.13. Tinh trùng kỳ hình trung bình/lần khai thác theo năm sản xuất ...................... 81 
Bảng 3.14. Tỷ lệ tinh trùng sống trung bình/lần khai thác qua hai năm sản xuất .............. 82 
Bảng 3.15. Tỷ lệ tinh trùng sống trung bình/lần khai thác theo năm sản xuất ................... 84 
Bảng 3.16 Tỷ lệ các lần khai thác đạt tiêu chuẩn sản xuất tinh đông lạnh .......................... 85 
Bảng 3.17. Hoạt lực tinh trùng sau giải đông trung bình qua hai năm sản xuất ................ 86 
Bảng 3.18. Hoạt lực tinh trùng sau giải đông trung bình theo năm sản xuất ..................... 87 
Bảng 3.19. Số lượng tinh đông lạnh sản xuất đạt tiêu chuẩn trung bình qua hai năm 
sản xuất ............................................................................................................. 89 
Bảng 3.20. Số lượng tinh cọng rạ sản xuất đạt tiêu chuẩn trung bình theo từng năm 
sản xuất ............................................................................................................. 90 
Bảng 3.21. Nhiệt độ, độ ẩm và chỉ số nhiệt ẩm trong và ngoài chuồng nuôi bò đực 
giống năm 2017 ................................................................................................. 92 
Bảng 3.22. Số ngày trong từng tháng có chỉ số nhiệt ẩm chuồng nuôi rơi vào từng 
vùng THI ........................................................................................................... 96 
Bảng 3.23. Chỉ số nhiệt ẩm chuồng nuôi và nhiệt độ trực tràng của bò đực giống ............ 98 
 ix 
Bảng 3.24. Nhiệt độ trực tràng của bò đực giống theo từng vùng THI ............................... 99 
Bảng 3.25. Chỉ số nhiệt ẩm chuồng nuôi và nhịp thở của bò đực giống ........................... 101 
Bảng 3.26. Nhịp thở của bò đực giống theo từng vùng THI ............................................. 102 
Bảng 3.27. Lượng xuất tinh trung bình/lần khai thác của bò đực giống theo từng 
vùng THI ......................................................................................................... 106 
Bảng 3.28. Mức độ giảm lượng xuất tinh/lần khai thác của bò đực giống khi THI 
tăng lên một đơn v ... emen 
Parameters of Holstein Friesian breeding Bulls Raised in Northern 
Vietnam. Proceedings of the 15th AAAP Animal Science Congress. 26-30 
November 2012. 
Hafer E.S.E. 1987. Reproduction in farm animals. Lea & Febiger Philadelphia. 
Hiroshi M. 1992. Reproduction function of male livestock and semen 
physiology, Artificial inseminstion for cattle. Assosiation of livestock 
technology. Tokyo Japan. tr. 93-107. 
Hoflack, G., Opsomer, G., Van Soom, A., Maes, D.K., DeKruif, H and Ducateau 
L. 2006. Comparison of sperm quality of Belgian Blue and Holstein 
Friesian bulls. Theriogenology, 66. Pp: 1834-1846. 
Hoflack G., Van den Broeck W., Maes D.K., Van Damme G., Opsomer L., 
Ducateau L., DeKruif H., Rodriguez-Martinez and Van Soom A.. 2008. 
Testicular dysfunction is responsible for low sperm quality in Belgian 
Blue bulls. Theriogenology 69. Pp: 323-332. 
Holloway J.W., Warrington B.G., Forrest D.W. and Randel R.D. 2002. 
Preweaning growth of F1 tropically adapted beef cattle breeds x Angus 
and reproductive performance of their Angus dams in arid rangeland. J. 
Anim. Sci. 2002. 80:911-918. 
Howard B., Alliston C. & Uberg L.C. 1965. Importance of uterine environment 
on rabbit sperm prior to fertilisation. J Anim. Sci. 24: 1027-1232. 
Jasmine D. and Riley D. 2012. Reciprocal Differences in Birth Weight in 
Brahman x Bos taurus Crossbred Cattle. httpswww.brahman. 
orgPDFsReciprocal-BW-Differences.pdf. 
Jodie A. and Karl Van Devander. 2002. Heat stress in Dairy Cattle. University of 
Arkansas. 
Johnson J.E., McDowell R.E., Shrode R.R., Legates J.E.. 1959. Summer climate 
and its effect on dairy cattle in the Southern region. In: Southern 
Cooperative Series Bullectin No. 63. 
Kadzere C.T., Myrphu M.R., Silanikove N. and Maltz E.. 2002. Heat stress in 
Lactating Dairy Cows: a review. Livestock production Science. Vol: 77, 
Issue 1, pp; 59-91. 
Keith E., Gregory, Larry V., Cundiff, and Robert M. Koch. 1993. Estimates of 
Genetic and Phenotypic Parameters of Pelvic Measures, Weight, Height, 
Calf Birth Weight, and Dystocia in Beef Cattle. httpswww.ars.usda.gov 
ARSUserFiles30400000BeefResearchReportsBeefResearchProgressRepor
tNo.1.pdf. 
 133 
Koivisto M.B., M.T.A. Costa, S.H.V Perri and, W.R.R. Vicente.. 2009. The 
Effect of Season on Semen Characteristics and Freezability in Bos indicus 
and Bos taurus Bulls in the Southeastern Region of Brazil. Reproduction 
in Domestic Animals. Volume 44, Issue 4, pages 587–592. 
Kumi Diaka J., Nagerathman V. & Rwuaan J.S. 1981. Seasonal, age-related 
changes in semen quality and testicular morphology of bulls in the tropics. 
Vet.Rec. 108:13-15. 
Lees D.H.K. 1965. Climatic stress indices for domestic animal. Int. J. 
Biometeorol. 9. (1965). pp . 29-35. 
Lemma A. 2011. Effect of cryopreservation on sperm quality and fertility. In: 
Manafi, M. (Ed), Artificial Insemination in Farm Animals: 191-216. 
Published online by InTech. 
Leon H., Porras A.A., Galina C.S. and Fierro P.N.. 1991. Effect of collection 
method on semen characteristics of Zêbu and European type cattle in the 
tropics, Theriogenology, 36(3): 349-355. 
Lunstra R.P. & Couter G.H. 1997. Relationship between scrotal in frared 
temperature pattem and natural mating fertility in beef cattle. J. Anim. Scl. 
75:767-774. 
Lunstra D. D. and Cundiff L. V. 2003. Growth and pubertal development in 
Brahman, Boran, Tuli, Belgian Blue, Hereford and Angus sired F1 bulls. 
J. Anim. Sci. 2003. 81:1414–1426. 
Mader T.L., Davis M. S., Brown-Brandl T.. 2006. Enviromental factor 
influencing heat stress ìn feedlot cattle. Jouranal Animal Science, sv, 84, 
2006, pp,712-719. 
Mamabolo M.J. 1999. Dietary, Seasonally and environmental influences on 
semen quality and fertility status indigenous goats in Mpumalanga 
Province. South Africa. M. Inst. Agrar (Thesis). University of Pretoria. 
South Africa. 
Mathevon M., Buhr M.M. and J.C. Dekkers. 1998. Environmental, management, 
and genetic factors affecting semen production in Holstein bulls. J. Dairy 
Sci. 81(12), pp.3321-3330. 
McDowell R.R., Hooven N.W., Camoens J.K.. 1976. Effects of climate on 
performance of Holstein in first lactation. J. Dairy Sci. 59 (1976). Pp: 965-
973. 
McGowan M., Galloway D., Taylor E., Entwistle K. and Johnston P.. 2004. The 
following article is re-printed from the Australian Association of Cattle 
Veterinarians Veterinarians Examination of Bulls handbook. 
 brahman breeders’ association limited. 
Michael J.F., James F., Hentges J.R. and Cornellisse K.W.. 1982. Aspects of the 
sexual Development of Br versus angus Bulls in Florida. Theriogenology, 
 134 
18(1): 17-31. 
Molinia F.C., Evans G., Casares P.I. and Maxwell W.M.C.. 1994. Effect of 
monosaccharides and disaccharides in Tris-based diluents on motility, 
acrosome integrity and fertility of pellet frozen ram spermatozoa. Anim. 
Reprod. Sci. 36: 113-122. 
Mostari M.P., Hasânt S.A., Azmal S.A., Monnira K.N. and H. Khatun. 2008. 
Effect of seasonal variation on semen quality and herd fertility. Pakistan 
Journal of Biological Sciences. 8(4), pp. 581-585. 
Muino R.C., Tamargo C.O., Hidalgo and Pena. A.I.. 2008. Identification of 
sperm subpopulations with defined motility characteristics in ejaculates 
from Holstein bulls: Effects of cryopreservation and between-bull 
variation, Animal. Animal Reproduction Science 109. Pp: 27-39. 
Nichi M., Bols P.E.J., Zuge R.M., Barnabe V.H., Goovaerts I.G.F., Barnabe R.C. 
and Cortada C.N.M.. 2006. Seasonal variation in semen quality in Bos 
indicus and Bos taurus bulls raised under tropical conditions. 
Theriogenology, (66): 822-828. 
NRC. 1989. National Research Council. Nutrient Requirements of Dairy Cattle, 
National Academy Press. Washington, DC National Academy Press, 
Washington, DC (1989). 
Omar E.A., A.K. Kirrella, A. Soheir, A. Fawzy and F. El-Keraby. 1996. Effect of 
water spray followed by forced ventilation on some physiological status 
and milk production of post calving Friesian cows. Alex. J. Agric. Res., 4: 
71-81. 
Pace M.M. and Graham E.F.. 1974. Components in egg yolk which protect 
bovine spermatozoa during freezing. J. Anim. Sci. 39: 1144-1149. 
Park J.E. & Lynch D.V.. 1992. Lipid compositon and thermo-tropic phase 
behaviour of boar, bull, stallion and roaster sperm membrance. 
Crybiology. 29: 255-266. 
Raina V.S., Gupta A.K. and Singh K.. 2002. Effect of antioxidant fortification on 
preservability of buffalo semen. Asian Australasian Journal of Animal 
Sciences. 15(1): 16-18 
Rasul Z., Anzar M., Jalali S. and Ahmad N.. 2000. Effect of buffering systems on 
post-thaw motion characteristics, plasma membrane integrity, and 
acrosome morphology of buffalo spermatozoa. Anim. Reprod. Sci. 59: 31-
41. 
Rasul Z., Ahmad N. and Anzar M.. 2001. Changes in motion characteristics, 
plasmamembrane integrity and acrosome morphology during 
cryopreservation of buffalo spermatozoa. J. Androl. 22: 278-283. 
Red Angus Association of America. 2018. https://redangus.org/about-red-angus/. 
 135 
Risco C.A., Chenoweth P.J., Larsen R.E., Velez J., Shaw N., Tran T. and Chase 
C.C.. 1993. The effect of gossypol in cottonspeed meal on performance 
and on hematological and semen traits in postpubertal Brahmam Bulls. 
Theriogenology. (40): 629-642. 
Robertshaw D. and J.E. Vercoe.. 1980. Scrotal thermoregulation of the bull (Bos 
spp.). Aust. J. Agric. Res. 31 (1980), pp. 401-407. 
Salem M.H., M.K. Yuosef A.A. EI-Sherbiny and M.H. Khalili. 1982. Physiology 
of sheep and goats in the tropics. In M. Kk Yuosef, Esitor, Animal 
Production in the Tropics, Praeger, New York (1982). Pp. 148-157. 
Sansone G., M.J.F. Nastri and A. Fabbrocini. 2000. Storage of buffalo (Bubalus 
bubalis) semen. Animal Reproduction Science. 62: 55-76. 
Sarder M.J.U. 2003. Studies on Semen Characteristics of Some Friesian Cross 
and Sahiwal Bulls for Artificial Insemination (AI), Pakistan Journal of 
Biological Sciences 6, pp. 566-570; ISSN. Pp: 1028-8880. 
Schimitd-Neilsen K. 1964. Desert Animals: Physiological Problems Heat and 
water. Clarendon Press, Oxford. 
Sen Chauhan Indra, Gupta Ashok, Khate Keviletsu, Chauhan Anuj, Krishna 
Shankar Rao Thakur, Pathak Shivendra, Hazra Ritwik and Singh 
Maneesh. 2010. Genetic and non-genetic factors affecting semen 
production traits in Karan Fries crossbred bulls. Tropical Animal Health 
and Production, 42 (8), pp. 1809-1815. 
Sharma A.K., Rodriguez L.A., Mekonnen G., Wilcox C.J., Bachman K.C., 
Collier R.J.. 1983. Climatological and genetics. 
Seidel G.E. and Foote R.H.. 1969. Influence of semen collectioninterval and 
tactile stimulation semen quality and sperm output in bulls. Journal of 
Dairy Science. 52: 1074-1079. 
Setchell B.P.. 1978. The mammalian testis. Cornell University Press. Ithaca. New 
York. 
Soderquist L., L. Janson, M. Hard and S. Einarsson. 1996. Influence of season, 
age, breed and some other factors on the variation in sperm morphological 
abnormalities, Swedish dairy A.I. bulls, 44 (2): 91-98. 
Soderquist L., Martinez H.R., Hard M.G.H. and Lundeheim N.. 1997. Seasonal 
variation in sperm morphology in proven Swedish dairy AI bulls, Reprod. 
Dom. Anim., (32): 263-265. 
Srikandakumar A. and Johnson E.H.. 2004. Effect of heat stress on milk 
production, rectal temperture, respiratory rate and blood chemistry in 
Holstein, Jersey and Autralian Milking Zebu cows. Tropical Health and 
Production. 36: 685-692. 
Sugulle A.H.. 1999. Breeding soundness of bulls and the quality of their frozen 
 136 
semen used in artificial insemination in Bangladesh. M.S thesis, Dept. 
Surg. and Obsterics, Faculty of Veterinary Sciences, Bangla, Agri. Univ. 
Mymensingh, Bangladesh. Pp: 31-40. 
Sugulle A.H., Bhuiyan M.U. and M. Shamsuddin. 2006. Breeding soundness of 
bulls and the quality of their frozen semen used in cattle artificial 
insemination in Bangladesh. Prom Livestock research for rural 
development, 18 (4). From:  
Tatman S.R., Don A., Timothy N., Wilson W. and Randel R.D.. 2004. Influence 
of season of birth on growth and reproductive development of Br bulls. 
Theriogenology, (62): 93 – 102. 
Vilakazi D.M. and Webb E.C.. 2004. Effect of age and season on sperm 
morphology of Friesland bulls at an artificial insemination centre in South 
Africa. South African Journal of Animal Science. 34(1): 62-69. 
Waites G.M.H.. 1970. Temperature regulation and the testis. In Johnso D., 
Gomes W.R and Van Denmark N.L (Editors). The Testis. Vol.1.Academic 
Press. New York. 
Webster A.J.F., P.O. Osuji and T.E.C. Weekes.. 1976. Origins of the heat 
increment of feeding in sheep. In: Proceedings 7th Symposium Energy 
Metabolism. EAAP Publication 19 (1976), pp. 45-53. 
Williamson G. and Payner W.J.A.. 1978. An introduction to animal husbandry in 
the tropics. Third edition, Longman, London and New York. pp. 210 – 
215. 
Yousef M.K.. 1985. Basic Principle stress. Physiology Livestock Vol.1. Pp: 369-
385, CRC Press, Boca Raton, FL. 
Yousef M.K. and H.D. Johnson.. 1996. Calorigenesis of dairy cattle sa 
influenced by thyroxine and environmental temperature. J. Anim Sci. 25 
(1996). 
Young B.A. 1976. Effect of cold environments on nutrient requirements of 
ruminals. In: P. V. Fonnesbeck, L. E. Harris and L. C. Nutrient 
Requirements, and Computerization of Diests. Utah State University, 
Logan (1976). Pp. 491-496. 
 137 
PHỤ LỤC 
1. Tổng hợp kết quả nghiên cứu số lượng, chất lượng tinh dịch và tinh đông 
lạnh theo từng bò đực giống 
1.1. Lượng xuất tinh, Hoạt lực tinh trùng, nồng độ tinh trùng, tổng số tinh 
trùng hoạt động tiến thẳng, tỷ lệ tinh trùng kỳ hình và tỷ lệ tinh trùng sống 
Giống- 
Số 
hiệu 
đực 
giống 
n 
V (ml) A (%) C (tỷ/ml) VAC (tỷ) K (%) S (%) 
Mean±SE Mean±SE Mean±SE Mean±SE Mean±SE Mean±SE 
I. Red Angus 
1604 137 6,75±0,09 70,98±1,02 1,00±0,02 4,912±0,16 14,36±0,25 79,70±0,98 
1605 114 6,21±0,13 70,42±1,18 1,22±0,03 5,616±0,27 14,39±0,29 79,36±1,08 
1606 138 6,17±0,11 71,25±1,02 1,20±0,03 5,494±0,23 13,71±0,21 80,47±0,94 
1607 162 5,97±0,09 71,52±0,89 1,37±0,03 5,935±0,19 14,32±0,22 81,51±0,86 
1608 119 5,66±0,11 71,53±1,01 1,45±0,03 6,026±0,23 14,31±0,23 80,28±0,94 
1609 111 5,37±0,12 67,32±1,38 1,35±0,04 5,018±0,23 14,10±0,28 76,29±1,30 
1610 109 6,06±0,15 71,61±1,15 1,34±0,04 6,165±0,32 14,20±0,27 80,18±1,10 
1611 91 5,79±0,14 64,14±1,13 1,28±0,04 5,012±0,29 15,56±0,36 73,49±1,16 
1612 92 6,24±0,15 65,66±1,24 1,21±0,03 4,971±0,21 13,84±0,24 75,34±0,17 
Trung 
bình 
1073 6,04±0,04 69,75±0,37 1,27±0,01 5,492±0,07 14,28±0,08 78,89±0,35 
II. Brahman 
8137 98 6,25±0,13 72,52±1,45 1,51±0,05 7,217±0,38 13,42±0,29 82,13±1,27 
8138 128 6,06±0,14 75,94±1,07 1,45±0,04 6,799±0,30 13,57±0,20 85,04±0,97 
8139 131 5,04±0,10 72,99±1,16 1,79±0,04 6,849±0,27 14,11±0,26 81,96±1,06 
8140 99 5,84±0,12 66,84±1,59 1,69±0,05 7,149±0,04 15,02±0,34 77,18±1,41 
8141 95 5,79±0,13 75,25±1,18 1,50±0,05 6,758±0,35 13,28±0,22 84,87±1,00 
8142 116 6,75±0,13 76,28±1,13 1,30±0,04 7,039±0,34 13,78±0,21 85,23±10,5 
8143 145 6,39±0,14 77,39±0,79 1,59±0,03 7,944±0,27 13,46±0,17 86,04±0,68 
8144 124 6,23±0,14 77,27±0,79 1,62±0,04 8,188±0,35 13,84±0,20 86,36±0,68 
8145 112 6,29±0,13 75,05±1,05 1,49±0,04 7,479±0,36 13,54±0,24 84,24±0,89 
8146 167 6,72±0,12 79,49±0,68 1,69±0,03 9,353±0,32 13,45±0,15 87,38±0,59 
Trung 
bình 
1215 6,16±0,04 75,30±0,35 1,57±0,01 7,578±0,10 13,67±0,07 84,34±0,31 
 138 
1.2. Hoạt lực tinh trùng sau giải đông, số lượng tinh cọng rạ sản xuất/lần khai 
thác và số lượng tinh cọng rạ sản xuất đạt tiêu chuẩn/đực giống/năm 
Giống- Số hiệu 
đực giống 
n 
Hoạt lực tinh 
trùng sau giải 
đông (%) 
Số lượng tinh cọng 
rạ sản xuất đạt tiêu 
chuẩn/lần khai 
thác 
Số lượng tinh 
cọng rạ sản xuất 
đạt tiêu 
chuẩn/đực 
giống/năm 
Mean ± SE Mean ± SE 
I. Brahman 
8137 68 65,05±0,81 356,76±15,08 11.952 
8138 100 67,29±0,93 318,03±12,47 15.425 
8139 90 65,50±1,05 318,52±12,13 13.697 
8140 52 67,01±1,46 419,86±12,84 10.497 
8141 78 66,65±1,19 308,40±15,14 11.565 
8142 84 67,78±1,13 345,47±14,50 13.992 
8143 130 68,39±0,71 334,77±10,73 21.593 
8144 112 70,05±0,80 348,81±14,02 19.359 
8145 93 69,05±0,89 339,52±14,55 15.618 
8146 154 70,33±0,73 398,85±12,22 30.113 
Trung bình 961 68,07±0,29 412,62±4,64 16381±1875 
II. Red Angus 
1604 103 63,57±0,92 226,95±5,89 11.348 
1605 79 65,27±1,02 275,32±11,97 10.600 
1606 104 62,57±0,78 256,10±10,28 12.805 
1607 122 63,36±0,84 269,00±8,11 15.871 
1608 92 63,06±0,82 274,81±8,79 12.367 
1609 66 63,72±1,05 252,15±9,67 8.069 
1610 80 62,45±1,13 301,63±13,58 11.462 
1611 51 62,06±0,73 266,41±15,67 6.794 
1612 60 61,76±0,81 238,67±8,72 7.041 
Trung bình 757 63,16±0,31 325,75±3,83 10706±990 
 139 
Một số hình ảnh nghiên cứu, thực hiện đề tài luận án tại Moncada 
 140 
Hình ảnh 10 bò đực giống Brahman nhập khẩu từ Hoa Kỳ 
 141 
Hình ảnh 09 bò đực giống Red Angus nhập khẩu từ Australia