Luận án Nghiên cứu phẫu thuật nội soi cắt trực tràng kết hợp xạ trị ngắn ngày trước mổ điều trị ung thư biểu mô tuyến trực tràng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG 
VIỆN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Y DƯỢC LÂM SÀNG 108 
NGUYỄN TÔ HOÀI 
NGHIÊN CỨU PHẪU THUẬT NỘI SOI CẮT TRỰC TRÀNG 
KẾT HỢP XẠ TRỊ NGẮN NGÀY TRƯỚC MỔ 
ĐIỀU TRỊ UNG THƯ BIỂU MÔ TUYẾN TRỰC TRÀNG 
LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y HỌC 
HÀ NỘI - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG 
VIỆN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Y DƯỢC LÂM SÀNG 108 
NGUYỄN TÔ HOÀI 
NGHIÊN CỨU PHẪU THUẬT NỘI SOI CẮT TRỰC TRÀNG 
KẾT HỢP XẠ TRỊ NGẮN NGÀY TRƯỚC MỔ 
ĐIỀU TRỊ UNG THƯ BIỂU MÔ TUYẾN TRỰC TRÀNG 
CHUYÊN NGÀNH: NGOẠI TIÊU HÓA 
 MÃ SỐ: 62720125 
LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y HỌC 
HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 
 PGS.TS. TRIỆU TRIỀU DƯƠNG 
 PGS.TS. LÊ NGỌC HÀ 
HÀ NỘI – 2020 
LỜI CAM ĐOAN 
 Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả 
và số liệu viết trong bản luận án này là trung thực và chưa từng được ai công bố 
trong bất kỳ công trình nào khác. 
Tác giả luận án 
NGUYỄN TÔ HOÀI 
LỜI CẢM ƠN 
Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới: 
Giáo sư, Chủ tịch Hội đồng và các Thầy trong Hội đồng đã đến chấm 
luận án cho tôi. 
Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới: 
PGS.TS Triệu Triều Dương – Viện trưởng Viện Phẫu thuật Tiêu hóa, Phó Chủ 
nhiệm Bộ môn Ngoại tiêu hóa Viện Nghiên cứu Khoa học Y Dược lâm sàng 108. 
 PGS.TS Lê Ngọc Hà - Chủ nhiệm Khoa Y học hạt nhân Bệnh viện Trung 
ương Quân đội 108. 
 Những người thầy đã trực tiếp hướng dẫn, dạy bảo tận tâm tôi trong suốt 
quá trình nghiên cứu và hoàn thành bản luận án này. 
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: Ban Giám đốc Viện Nghiên cứu 
Khoa học Y Dược lâm sàng 108 đã tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận án này. 
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: Viện Phẫu thuật Tiêu hóa Bệnh 
viện Trung ương Quân đội 108; Khoa Phẫu thuật Ống tiêu hóa Bệnh viện Trung 
ương Quân đội 108, Phòng Sau đại học, Khoa Xạ trị, Bộ môn Ngoại tiêu hóa, 
Viện Nghiên cứu Khoa học Y Dược lâm sàng 108 đã giúp đỡ tôi trong quá trình 
học tập, lấy số liệu và hoàn thành luận án này. 
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới tất cả các bệnh nhân đã đồng ý tham gia 
nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận án này. 
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè, các cán bộ trong 
khoa Phẫu thuật Ống tiêu hóa nơi tôi đang công tác. Luôn động viên, giúp đỡ 
tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận án. 
Hà Nội, ngày.tháng.năm 2020 
NGUYỄN TÔ HOÀI 
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT 
AJCC American Joint Committee Against Cancer 
 (Ủy ban phòng chống ung thư Mỹ) 
ASCO American Society of Clinical Oncology 
 (Hội ung thư lâm sàng Mỹ) 
ASA American Society of Anesthesiologists 
 (Hội gây mê Mỹ) 
APR Abdominoperineal resection 
 (Phẫu thuật cắt cụt trực tràng đường bụng tầng sinh môn) 
BMI Body mass index 
 (Chỉ số khối cơ thể) 
BN Bệnh nhân 
CT Computed tomography 
 (Chụp cắt lớp vi tính) 
CRM Circumferential resection margin 
 (Diện cắt chu vi) 
ESMO European Society Medical Oncology 
 Hiệp hội ung thư Châu Âu 
LAR Low anterior resection 
 (Phẫu thuật cắt trước thấp) 
LCRT(LC) Long course chemoradiotherapy 
 (Hóa xạ trị dài ngày) 
MRI Magnetic resonance imaging 
 (Chụp cộng hưởng từ) 
MTTD Mạc treo tràng dưới 
MTTT Mạc treo trực tràng 
NCCN National Comprehensive Cancer Networt 
 (Mạng lưới ung thư toàn diện quốc gia) 
OR Odds ratio 
 (Tỷ xuất chênh) 
PT Phẫu thuật 
PTNS Phẫu thuật nội soi 
SCRT (SC) Short-course radiotherapy 
 (Xạ trị ngắn ngày) 
T, N, M Tumour, Nodes, Metastasis 
 (Khối u, Hạch, Di căn) 
TaTME Transanal total mesorectal excision 
 (Cắt toàn bộ mạc treo trực tràng qua đường hậu môn) 
TME Total mesorectal excision 
 (Cắt toàn bộ mạc treo trực tràng) 
TSM Tầng sinh môn 
TT Trực tràng 
UTTT Ung thư trực tràng 
MỤC LỤC 
ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................... 1 
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN............................................................................ 3 
1.1. Giải phẫu trực tràng ................................................................................. 3 
1.1.1. Trực tràng ............................................................................................. 3 
1.1.2. Động mạch ........................................................................................... 4 
1.1.3. Tĩnh mạch và hệ thống bạch huyết ......................................................... 5 
1.1.4. Thần kinh ............................................................................................. 6 
1.1.5. Mạc treo trực tràng ................................................................................ 6 
1.2. Giải phẫu bệnh ung thư trực tràng ............................................................. 7 
1.2.1. Đại thể .................................................................................................. 7 
1.2.2. Vi thể ................................................................................................... 8 
1.3. Chẩn đoán ung thư trực tràng ................................................................... 8 
1.3.1. Lâm sàng .............................................................................................. 8 
1.3.2. Cận lâm sàng ........................................................................................ 8 
1.3.3. Giai đoạn bệnh .................................................................................... 10 
1.4. Điều trị ung thư trực tràng ...................................................................... 13 
1.4.1. Chỉ định.............................................................................................. 13 
1.4.2. Điều trị đa mô thức ............................................................................. 15 
1.4.3. Xạ trị ngắn ngày trước mổ ................................................................... 16 
1.4.4. Phẫu thuật nội soi ................................................................................ 18 
1.5. Nghiên cứu đặc điểm giai đoạn bệnh của bệnh nhân ung thư trực tràng được 
chỉ định xạ trị ngắn ngày trước mổ ................................................................ 23 
1.5.1. Thế giới .............................................................................................. 23 
1.5.2. Việt Nam ............................................................................................ 28 
1.6. Nghiên cứu kết quả phẫu thuật nội soi điều trị ung thư trực tràng được xạ trị 
ngắn ngày trước mổ ...................................................................................... 28 
1.6.1. Thế giới .............................................................................................. 28 
1.6.2. Việt Nam ............................................................................................ 33 
CHƯƠNG II: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................ 34 
2.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................. 34 
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn ............................................................................ 34 
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ .............................................................................. 34 
2.2. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................ 34 
2.2.1. Thiết kế và cỡ mẫu .............................................................................. 34 
2.2.2. Phương tiện ........................................................................................ 35 
2.2.3. Quy trình xạ trị ngắn ngày trước mổ..................................................... 36 
2.2.4. Quy trình phẫu thuật nội soi cắt mạc treo trực tràng .............................. 37 
2.2.5. Các chỉ tiêu nghiên cứu ....................................................................... 40 
2.2.6. Phân tích và xử lý số liệu ..................................................................... 50 
2.2.7. Đạo đức nghiên cứu ............................................................................ 50 
CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..................................................... 53 
3.1. Đặc điểm chung ..................................................................................... 53 
3.2. Giai đoạn bệnh....................................................................................... 56 
3.2.1. Đánh giá trước mổ .............................................................................. 56 
3.2.2. Đánh giá sau mổ ................................................................................. 58 
3.3. Kết quả phẫu thuật ................................................................................. 61 
3.3.1. Trong mổ ............................................................................................ 61 
3.3.2. Kết quả sớm........................................................................................ 66 
3.3.3. Kết quả xa .......................................................................................... 69 
CHƯƠNG IV: BÀN LUẬN .......................................................................... 80 
4.1. Đặc điểm chung ..................................................................................... 80 
4.2. Giai đoạn bệnh....................................................................................... 83 
4.2.1. Đánh giá trước mổ .............................................................................. 83 
4.2.2. Đánh giá sau mổ ................................................................................. 84 
4.3. Kết quả phẫu thuật ................................................................................. 89 
4.3.1. Trong mổ ............................................................................................ 89 
4.3.2. Kết quả sớm........................................................................................ 99 
4.3.3. Kết quả xa ........................................................................................ 103 
KẾT LUẬN ............................................................................................... 112 
KIẾN NGHỊ ............................................................................................... 114 
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ........................................... 
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................. 
DANH MỤC HÌNH 
Hình 1. 1. Giải phẫu ống hậu môn, trực tràng................................................... 3 
Hình 1. 2. Giải phẫu cắt dọc khung chậu nữ ..................................................... 4 
Hình 1. 3. Động mạch, tĩnh mạch và bạch huyết của trực tràng ......................... 5 
Hình 1. 4. Mạc treo trực tràng ở nam ............................................................... 7 
Hình 1. 5. Diện cắt chu vị ............................................................................. 20 
Hình 1. 6. Đường cắt bỏ mạc treo trực tràng .................................................. 21 
Hình 2. 1. Máy xạ trị Varian CX 2100 (Mỹ) .................................................. 35 
Hình 2. 2. Tư thế bệnh nhân và vị trí kíp mổ .................................................. 39 
Hình 2. 3. Hình ảnh đánh giá mức độ thoái triển u sau xạ ............................... 43 
Hình 2. 4. Hình ảnh cắt bỏ hoàn toàn MTTT .................................................. 45 
Hình 2. 5. Hình ảnh cắt bỏ gần hoàn toàn MTTT ........................................... 46 
Hình 2. 6. Hình ảnh cắt bỏ không hoàn toàn MTTT ....................................... 46 
Hình 3.1. Hình ảnh nội soi u trực tràng thể sùi ............................................... 55 
Hình 3. 2. Hình ảnh u trực tràng trên MRI ..................................................... 57 
Hình 3. 3. Cắt khoét tầng sinh môn................................................................ 61 
Hình 3. 4. Dẫn lưu hồi tràng .......................................................................... 62 
Hình 3. 5. Hình ảnh xuất huyết trực tràng qua nội soi (độc tính muộn) ............ 72 
Hình 3. 6. Hình ảnh hẹp trực tràng trên CT (độc tính muộn) ........................... 72 
DANH MỤC BẢNG 
Bảng 1.1. Phân chia giai đoạn theo Hiệp hội ung thư Mỹ 2017 ....................... 12 
Bảng 2.1. Đánh giá độc tính sớm sau xạ trị .................................................... 44 
Bảng 2.2. Đánh giá mạc treo trực tràng được cắt bỏ ....................................... 45 
Bảng 2.3. Phân loại tác dụng phụ muộn ......................................................... 49 
Bảng 3. 1. Phân bố tuổi và giới...................................................................... 53 
Bảng 3. 2. Chỉ số khối cơ thể ........................................................................ 54 
Bảng 3. 3. Thăm trực tràng ........................................................................... 55 
Bảng 3. 4. Kết quả nội soi ............................................................................. 56 
Bảng 3. 5. Giai đoạn bệnh trên MRI .............................................................. 56 
Bảng 3. 6. Giai đoạn bệnh trên CT ................................................................ 57 
Bảng 3. 7. Kết quả giải phẫu bệnh ................................................................. 58 
Bảng 3. 8. Kích thước u ................................................................................ 58 
Bảng 3. 9. Đánh giá xâm lấn u và hạch trên MRI và CT đối chiếu với GPB .... 59 
Bảng 3. 10. Đáp ứng của u sau xạ trị ngắn ngày ............................................. 59 
Bảng 3. 11. Vị trí u liên quan tới phương pháp mổ ......................................... 61 
Bảng 3. 12. Đặc điểm kỹ thuật mổ................................................................. 62 
Bảng 3. 13. Tai biến...................................................................................... 63 
Bảng 3. 14. Thời gian mổ và mất máu trong mổ ............................................. 64 
Bảng 3. 15. Kết quả cắt mạc treo trực tràng ................................................... 65 
Bảng 3. 16. Biến chứng................................................................................. 66 
Bảng 3. 17. Thể tích nước tiểu tồn dư ............................................................ 67 
Bảng 3. 18. Ngày nằm viện sau mổ ............................................................... 68 
Bảng 3. 19. Kết quả sớm ............................................................................... 68 
Bảng 3. 20. Số lần đại tiện của bệnh nhân được bảo tồn cơ thắt ...................... 69 
Bảng 3. 21. Chức năng tình dục..................................................................... 70 
Bảng 3. 22. Tác dụng phụ muộn sau xạ ......................................................... 71 
Bảng 3. 23. Tỷ lệ tái phát và một số yếu tố liên quan...................................... 73 
Bảng 4. 1. BMI theo một số nghiên cứ ...  a 
population-based study". Cancer, 92(4), 896–902. 
49. Folkesson J., Birgisson H., Pahlman L., et al. (2005). "Swedish rectal 
cancer trial: Long lasting benefits from radiotherapy on survival and local 
recurrence rate". Journal of Clinical Oncology, 23(24), 5644–5650. 
50. Marijnen C.A.M., Nagtegaal I.D., Kapiteijn E., et al. (2003). 
"Radiotherapy does not compensate for positive resection margins in rectal 
cancer patients: report of a multicenter randomized trial". International 
Journal of Radiation Oncology*Biology*Physics, 55(5), 1311–1320. 
51. Peeters K.C.M.J., Marijnen C.A.M., Nagtegaal I.D., et al. (2007). "The 
TME trial after a median follow-up of 6 years: Increased local control but no 
survival benefit in irradiated patients with resectable rectal carcinoma". 
Annals of Surgery, 246(5), 693–701. 
52. Tiefenthal M., Nilsson P.J., Johansson R., et al. (2011). "The effects of 
short-course preoperative irradiation on local recurrence rate and survival in 
rectal cancer: A population-based Nationwide study". Diseases of the Colon 
& Rectum, 54(6), 672. 
 53. Korkolis D.P., Plataniotis G.D., Gondikakis E., et al. (2006). "Short-term 
preoperative radiotherapy is a safe approach for treatment of locally 
advanced rectal cancer". Int J Colorectal Dis, 21(1), 1–6. 
54. Minami H., Konishi T., Fukuoka H., et al. (2017). "Safety of laparoscopic 
surgery after preoperative short course radiotherapy for lower rectal cancer". 
Gan To Kagaku Ryoho, 44(12), 1506–1508. 
55. Jensen L.H., Altaf R., Harling H., et al. (2010). "Clinical outcome in 520 
consecutive Danish rectal cancer patients treated with short course 
preoperative radiotherapy". European Journal of Surgical Oncology (EJSO), 
36(3), 237–243. 
56. Bujko K., Nowacki M.P., Nasierowska-Guttmejer A., et al. (2006). 
"Long-term results of a randomized trial comparing preoperative short-
course radiotherapy with preoperative conventionally fractionated 
chemoradiation for rectal cancer". British Journal of Surgery, 93(10), 1215–
1223. 
57. Ngan S.Y., Burmeister B., Fisher R.J., et al. (2012). "Randomized trial of 
short-course radiotherapy versus long-course chemoradiation comparing 
rates of local recurrence in patients with T3 rectal cancer: Trans-Tasman 
Radiation Oncology Group trial 01.04". J Clin Oncol, 30(31), 3827–3833. 
58. Pas M.H. van der, Haglind E., Cuesta M.A., et al. (2013). "Laparoscopic 
versus open surgery for rectal cancer (COLOR II): short-term outcomes of a 
randomised, phase 3 trial". The Lancet Oncology, 14(3), 210–218. 
59. Stevenson A.R.L., Solomon M.J., Lumley J.W., et al. (2015). "Effect of 
laparoscopic-assisted resection vs open resection on pathological outcomes 
in rectal cancer: The ALaCaRT randomized clinical trial". JAMA, 314(13), 
1356–1363. 
60. Schiphorst A.H.W., Doeksen A., Hamaker M.E., et al. (2014). "Short-
term follow-up after laparoscopic versus conventional total mesorectal 
 excision for low rectal cancer in a large teaching hospital". International 
Journal of Colorectal Disease, 29(1), 117–125. 
61. Krajcovicova I., Boljesikova E., Sandorova M., et al. (2012). 
"Preoperative radiotherapy of locally advanced rectal cancer: clinical 
outcome of short-course and long-course treatment with or without 
concomitant chemotherapy". Klinicka onkologie : casopis Ceske a Slovenske 
onkologicke spolecnosti, 25(5), 364–369. 
62. Marijnen C. a. M., Kapiteijn E., et al. (2002). "Acute side effects and 
complications after short-term preoperative radiotherapy combined with 
total mesorectal excision in primary rectal cancer: report of a multicenter 
randomized trial". J Clin Oncol, 20(3), 817–825. 
63. Kang S.-B., Park J.W., Jeong S.-Y., et al. (2010). "Open versus 
laparoscopic surgery for mid or low rectal cancer after neoadjuvant 
chemoradiotherapy (COREAN trial): short-term outcomes of an open-label 
randomised controlled trial". The Lancet Oncology, 11(7), 637–645. 
64. Fleshman J., Branda M., Sargent D.J., et al. (2015). "Effect of 
laparoscopic-assisted resection vs open resection of stage II or III Rectal 
cancer on pathologic outcomes". JAMA, 314(13), 1346–1355. 
65. Bonjer H.J., Deijen C.L., Abis G.A., et al. (2015). "A randomized trial of 
laparoscopic versus open surgery for rectal cancer". New England Journal of 
Medicine, 372(14), 1324–1332. 
66. Phạm Văn Bình. (2017). "Hội chứng sau cắt đoạn ung thư trực tràng đánh 
giá trên 175 bệnh nhân ung thư trực tràng". Tạp chí Y học Việt Nam, 455(2), 
 45–48. 
67. Philip H.Gordon and Santhat Nivatvongs. (2007). Principles and Practice 
of Surgery for the Colon, Rectum, and Anus. Gordon. Springer-Verlag,1–28. 
 68. Edge S.B. and Compton C.C. (2010). "The American Joint Committee on 
Cancer: the 7th edition of the AJCC cancer staging manual and the future of 
TNM". Ann Surg Oncol, 17(6), 1471–1474. 
69. Santos M.D., Silva C., Rocha A., et al. (2014). "Prognostic value of 
mandard and Dworak tumor regression grading in rectal cancer: Study of a 
single tertiary center". ISRN Surgery, 2014, 1–8. 
70. Chen A.P., Setser A., Anadkat M.J., et al. (2012). "Grading dermatologic 
adverse events of cancer treatments: The Common Terminology Criteria for 
Adverse Events Version 4.0". Journal of the American Academy of 
Dermatology, 67(5), 1025–1039. 
71. García-Granero E., Faiz O., Muñoz E., et al. (2009). "Macroscopic 
assessment of mesorectal excision in rectal cancer: A useful tool for 
improving quality control in a multidisciplinary team". Cancer, 115(15), 
3400–3411. 
72. Jeong S.-Y., Park J.W., Nam B.H., et al. (2014). "Open versus 
laparoscopic surgery for mid-rectal or low-rectal cancer after neoadjuvant 
chemoradiotherapy (COREAN trial): survival outcomes of an open-label, 
non-inferiority, randomised controlled trial". The Lancet Oncology, 15(7), 
767–774. 
73. Rutten H.J., den Dulk M., Lemmens V.E., et al. (2008). "Controversies of 
total mesorectal excision for rectal cancer in elderly patients". The Lancet 
Oncology, 9(5), 494–501. 
74. Valentini V., van Stiphout R.G.P.M., Lammering G., et al. (2011). 
"Nomograms for predicting local recurrence, distant metastases, and overall 
survival for patients with locally advanced rectal cancer on the basis of 
European randomized clinical trials". Journal of Clinical Oncology, 29(23), 
3163–3172. 
 75. Tepper J. e., O’Connell M., Niedzwiecki D., et al. (2002). "Adjuvant 
therapy in rectal cancer: Analysis of stage, sex, and local control—final 
report of intergroup 0114". JCO, 20(7), 1744–1750. 
76. Nguyễn Minh An. (2013). "Nghiên cứu chỉ định và đánh giá kết quả phẫu 
thuật nội soi điều trị triệt căn ung thư trực tràng thấp". Luận án tiến sĩ y học. 
Học viện Quân Y. 
77. Kim C.W., Yu C.S., Yang S.-S., et al. (2011). "Clinical significance of pre- 
to post-chemoradiotherapy s-CEA reduction ratio in rectal cancer patients 
treated with preoperative chemoradiotherapy and curative resection". Ann 
Surg Oncol, 18(12), 3271. 
78. Sauer R., Becker H., Hohenberger W., et al. (2004). "Preoperative versus 
Postoperative Chemoradiotherapy for Rectal Cancer". New England Journal 
of Medicine, 351(17), 1731–1740. 
79. Phạm Văn Bình, Nguyễn Văn Hiếu, Nguyễn Văn Xuyên (2012). "Nạo 
hạch của phẫu thuật nội soi cắt cụt trực tràng điều trị ung thư trực tràng thấp 
tại bệnh viện K". Tạp chí Y Học Việt Nam, 396, 11–14. 
80.Decanini C., Milsom J.W., et al. (1994). "Laparoscopic oncologic 
abdominoperineal resection". Dis Colon Rectum, 37(6), 552–558. 
81.Kwok H., Bissett I.P., and Hill G.L. (2000). "Preoperative staging of rectal 
cancer". Int J Colorect Dis, 15(1), 9–20. 
82. Pettersson D., Lörinc E., Holm T., et al. (2015). "Tumour regression in the 
randomized Stockholm III Trial of radiotherapy regimens for rectal cancer". 
BJS, 102(8), 972–978. 
83. Levick B.A., Gilbert A.J., Spencer K.L., et al. (2019). "Time to surgery 
following Short-course radiotherapy in rectal cancer and its impact on 
postoperative outcomes. A population-based study across the English 
National Health Service, 2009–2014". Clinical Oncology. 
 84. Van den Broek C.B.M., Vermeer T.A., Bastiaannet E., et al. (2013). 
"Impact of the interval between short-course radiotherapy and surgery on 
outcomes of rectal cancer patients". European Journal of Cancer, 49(15), 
3131–3139 
85. Pahlman, L., Glimelius, B., and Graffman, S. (1985). "Pre-vesus 
postoperative radiotherapy in rectal carcinoma: an interim report from a 
randomised multicentre trial". Br J Surg 72, 961–966. 
86. Kapiteijn E., Marijnen C.A., Nagtegaal I.D., et al. (2001). "Preoperative 
radiotherapy combined with total mesorectal excision for resectable rectal 
cancer". New England Journal of Medicine, 345(9), 638–646. 
87. Ansari N., Solomon M.J., Fisher R.J., et al. (2017). "Acute adverse events 
and postoperative complications in a randomized trial of preoperative short-
course radiotherapy versus long-course chemoradiotherapy for T3 
adenocarcinoma of the rectum". Annals of Surgery, Volume 265, Number 5, 
pp. 882-888(7). 
88. Nguyễn Hoàng Bắc, Nguyễn Trung Tín, Đỗ Minh Đại, Từ Đức Hiền, Lê 
Quan Anh Tuấn (2006). "Cắt toàn bộ mạc treo trực tràng bằng phẫu thuật 
nội soi trong điều trị ung thư trực tràng thấp". Tạp chí Y Học Việt Nam, 319, 
131–138. 
89. Guilloup P. (2005). "MRC CLASICC trial group : Short-term endpoints of 
conventional versus laparoscopic-assisted surgery in patients with colorectal 
cancer (MRC CLASICC trial) : multicentre, randomised controlled trial". 
Lancet, 365, 1718–1726. 
90. Thorpe H., Jayne D.G., Guillou P.J., et al. (2008). "Patient factors 
influencing conversion from laparoscopically assisted to open surgery for 
colorectal cancer". BJS, 95(2), 199–205. 
 91. Phạm Văn Bình (2018). "Kết quả sớm của phẫu thuật nội soi cắt cụt trực 
tràng trên bệnh nhân ung thư trực tràng thấp được hóa xạ trị trước mổ tại 
bệnh viện K". Tạp chí Y Học Việt Nam, 463, 24–28. 
92. Willett C.G., Badizadegan K., Ancukiewicz M., et al. (1999). "Prognostic 
factors in stage T2NO rectal cancer". Dis Colon Rectum, 42(2), 167–173. 
93. Brown G., Richards C.J., Bourne M.W., et al. (2003). "Morphologic 
predictors of lymph node status in rectal cancer with use of high-spatial-
resolution MR imaging with histopathologic comparison". Radiology, 
227(2), 371–377. 
94. Bipat S., Glas A.S., Slors F.J.M., et al. (2004). "Rectal cancer: Local 
staging and assessment of lymph node involvement with endoluminal US, 
CT, and MR imaging—A meta-analysis". Radiology, 232(3), 773–783. 
95. Rickles A.S., Dietz D.W., Chang G.J., et al. (2015). "High rate of positive 
circumferential resection margins following rectal cancer surgery: A call to 
action". Ann Surg, 262(6), 891–898. 
96. Nguyễn Minh Hải, Võ Tấn Long, Lâm Việt Trung và CS (2010). "Đánh 
giá kết quả sớm của phẫu thuật cắt đoạn trực tràng thấp qua nội soi với 
miệng nối đại tràng - hậu môn khâu tay qua đường hậu môn có bảo tồn cơ 
thắt cho ung thư trực tràng thấp". Tạp chí Ngoại Khoa. Số đặc biệt. Đại hội 
phẫu thuật nội soi Châu Á Thái Bình Dương (ELSA) lần thứ X, 119–125. 
97. Mai Đức Hùng (2011). "Tai biến, biến chứng phẫu thuật nội soi cắt trước 
thấp điều trị ung thư trực tràng". Tạp chí Y Học Việt Nam, 388, 66–68. 
98. Rahbari N.N., Weitz J., Hohenberger W., et al. (2010). "Definition and 
grading of anastomotic leakage following anterior resection of the rectum: A 
proposal by the International Study Group of Rectal Cancer". Surgery, 
147(3), 339–351. 
 99. Dulk M. den, Marijnen C. a. M., Collette L., et al. (2009). "Multicentre 
analysis of oncological and survival outcomes following anastomotic 
leakage after rectal cancer surgery". BJS, 96(9), 1066–1075. 
100. Kneist W. and Junginger T. (2004). "Residual urine volume after total 
mesorectal excision: an indicator of pelvic autonomic nerve preservation? 
Results of a case-control study". Colorectal Dis, 6(6), 432–437. 
101. Straja N.D., Ionescu S., Brătucu E., et al. (2015). "Morbidity after ultra 
low anterior resection of the rectum". Chirurgia, 110(3), 231–236. 
102. Trần Thái Phúc (2018). "Nghiên cứu ứng dụng phẫu thuật nội soi điều trị 
ung thư trực tràng thấp tại bệnh viện Trung ương quân đội 108". Luận án 
Tiến sỹ y học. Viện nghiên cứu khoa học Y- dược lâm sàng 108. 
103. Birgisson H., Påhlman L., Gunnarsson U., et al. (2008). "Late 
gastrointestinal disorders after rectal cancer surgery with and without 
preoperative radiation therapy". BJS, 95(2), 206–213. 
104. Quách Văn Kiên (2019). "Đánh giá kết quả ứng dụng phẫu thuật nội soi 
bảo tồn cơ thắt trong ung thư trực tràng giữa và dưới". Luận án Tiến sĩ. Đại 
học Y Hà Nội. 
105. Birgisson H., Påhlman L., et al. (2005). "Adverse effects of preoperative 
radiation therapy for rectal cancer: long-term follow-up of the Swedish 
Rectal Cancer Trial". J Clin Oncol, 23(34), 8697–8705. 
106. Marijnen C.A.M., van de Velde C.J.H., Putter H., et al. (2005). "Impact 
of short-term preoperative radiotherapy on health-related quality of life and 
sexual functioning in primary rectal cancer: report of a multicenter 
randomized trial". J Clin Oncol, 23(9), 1847–1858. 
107. Davies M., Harries D., Hirst G., et al. (2009). "Local recurrence after 
abdomino-perineal resection". Colorectal Disease, 11(1), 39–43. 
 108. Syk E., Torkzad M.R., Blomqvist L., et al. (2008). "Local recurrence in 
rectal cancer: Anatomic localization and effect on radiation target". 
International Journal of Radiation Oncology*Biology*Physics, 72(3), 658–664. 
109. Nijkamp J., Kusters M., Beets-Tan R.G.H., et al. (2011). "Three-
dimensional analysis of recurrence patterns in rectal cancer: The cranial 
border in hypofractionated preoperative radiotherapy can be lowered". 
International Journal of Radiation Oncology*Biology*Physics, 80(1), 103–110. 
110. Porter G.A., Soskolne C.L., Yakimets W.W., et al. (1998). Surgeon-
related factors and outcome in rectal cancer. Ann Surg, 227(2), 157–167. 
111. Birgisson H., Påhlman L., Gunnarsson U., et al. (2005). Occurrence of 
second cancers in patients treated with radiotherapy for rectal cancer. 
Journal of Clinical Oncology, 23(25), 6126–6131. 
112. Gunderson L.L., Jessup J.M., Sargent D.J., et al. (2010). Revised tumor 
and node categorization for rectal cancer based on surveillance, 
epidemiology, and end results and rectal rooled analysis outcomes. J Clin Oncol, 
28(2), 256–263. 
113. Jayne D.G., Guillou P.J., Thorpe H., et al. (2007). Randomized trial of 
laparoscopic-assisted resection of colorectal carcinoma: 3-year results of the 
UK MRC CLASICC trial group. JCO, 25(21), 3061–3068. 
 PHỤ LỤC HÌNH 
Hình 1. Vét hạch động mạch MTTD 
BN Vũ Bá T.56 Tuổi.(Số BA: BH- 33648) 
Hình 2. Phẫu tích mặt sau trực tràng 
BN Vũ Bá T.56 Tuổi. (Số BA: BH- 33648) 
Hình 3. Phẫu tích mặt bên trực tràng 
BN Vũ Bá T.56 Tuổi. (Số BA: BH- 33648)