Luận án Nghiên cứu tình trạng phì đại cơ tim và chức năng tim của thai nhi bằng siêu âm ở thai phụ bị đái tháo đường trong thai kỳ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ 
TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI 
NGUYỄN THỊ DUYÊN 
NGHIÊN CỨU TÌNH TRẠNG 
PHÌ ĐẠI CƠ TIM VÀ CHỨC NĂNG TIM CỦA 
THAI NHI BẰNG SIÊU ÂM Ở THAI PHỤ 
BỊ ĐÁI THÁO ĐƢỜNG TRONG THAI KỲ 
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC 
HÀ NỘI - 2020 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ 
TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI 
NGUYỄN THỊ DUYÊN 
NGHIÊN CỨU TÌNH TRẠNG 
PHÌ ĐẠI CƠ TIM VÀ CHỨC NĂNG TIM CỦA 
THAI NHI BẰNG SIÊU ÂM Ở THAI PHỤ 
BỊ ĐÁI THÁO ĐƢỜNG TRONG THAI KỲ 
Chuyên ngành : Nội -Tim mạch 
Mã số : 62720141 
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC 
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 
 PGS.TS. TRƢƠNG THANH HƢƠNG 
HÀ NỘI - 2020 
LỜI CẢM ƠN 
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, 
Viện Tim mạch Quốc gia Việt Nam, Khoa Nội tiết - Đái Tháo Đƣờng, 
Khoa Sản - Phụ, Phòng Tổ chức cán bộ, Phòng Kế hoạch tổng hợp Bệnh viện 
Bạch Mai đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi đƣợc thực hiện nghiên cứu này. 
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám Hiệu, Phòng Đào tạo Sau Đại học, 
Bộ môn Nội Tim mạch Trƣờng Đại học Y Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi 
cho tôi trong học tập và nghiên cứu. 
Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới các Thầy 
GS.TS. Nguyễn Lân Việt - Nguyên Viện trƣởng Viện Tim mạch Việt Nam, 
GS. TS Đỗ Doãn Lợi - Nguyên phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, 
PGS. TS. Phạm Mạnh Hùng - Viện trƣởng Viện Tim mạch Việt Nam đã luôn 
tạo cho tôi những điều kiện thuận lợi nhất giúp tôi hoàn thành luận án này. 
Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi xin trân trọng cảm ơn 
PGS. TS. Trƣơng Thanh Hƣơng, ngƣời thầy đã luôn tận tình giảng dạy, giúp 
đỡ tôi trong thực hành lâm sàng cũng nhƣ trong học tập và nghiên cứu khoa 
học, đã dành nhiều thời gian và trí tuệ trực tiếp hƣớng dẫn tôi thực hiện và 
hoàn thành luận án này. 
Tôi xin trân trọng cảm ơn các Thầy/Cô trong Hội đồng chấm luận án: 
PGS. TS Nguyễn Khoa Diệu Vân, PGS. TS Trần Danh Cƣờng, 
PGS.TS. Đinh Thị Thu Hƣơng, PGS. TS Nguyễn Thị Bạch Yến, PGS. TS. 
Phạm Bá Nha, PGS. TS. Phạm Văn Hòa, PGS.TS. Hoàng Trung Vinh, TS. 
Đặng Thị Hải Vân, quý Thầy/Cô phản biện kín, các nhà khoa học đã dành 
nhiều thời gian, công sức để giúp đỡ, đóng góp những ý kiến quý báu giúp tôi 
hoàn thành luận án. 
Tôi xin trân trọng cảm ơn TS. Nguyễn Thị Thu Hoài cùng tập thể 
Phòng Siêu âm Tim Viện Tim mạch Quốc gia Việt Nam đã luôn cổ vũ, tạo 
điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình thực hiện luận án này. 
Tôi xin chân thành cảm ơn những bệnh nhân, họ là những trăn trở, 
là nguồn động lực thúc đẩy tôi luôn cố gắng trong học tập và nghiên cứu 
khoa học. 
Cuối cùng, từ sâu thẳm trái tim, tôi xin gửi lời cảm sâu sắc đến gia 
đình, cha mẹ, chồng và hai con yêu dấu cùng các anh chị em, những bạn bè 
thân thiết đã luôn bên cạnh, cảm thông, chia sẻ với tôi trong công việc, học 
tập và cuộc sống. 
Một lần nữa, tôi xin trân trọng cảm ơn !. 
Hà Nội, ngày 24 tháng 06 năm 2020 
Nguyễn Thị Duyên 
LỜI CAM ĐOAN 
Tôi là Nguyễn Thị Duyên, nghiên cứu sinh khóa 35-Trƣờng Đại học Y 
Hà Nội, chuyên ngành Nội -Tim mạch, xin cam đoan: 
1. Đây là luận án do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dƣới sự hƣớng 
dẫn của PGS.TS. Trƣơng Thanh Hƣơng. 
2. Công trình này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác 
đã đƣợc công bố tại Việt Nam. 
3. Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn chính xác, 
trung thực và khách quan, đã đƣợc xác nhận và chấp thuận của 
cơ sở nơi nghiên cứu. 
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trƣớc pháp luật về những cam 
kết này. 
Hà Nội, ngày 24 tháng 06 năm 2020 
Ngƣời viết cam đoan 
 Nguyễn Thị Duyên 
CHỮ VIẾT TẮT 
2D/3D/4D : 2/3/4 dimension (kỹ thuật siêu âm 2/3/4 bình diện) 
ADA : American Diabetes Association (Hội đái tháo đƣờng Hoa Kỳ) 
BMI : Body Mass Index (chỉ số khối cơ thể) 
CI : Confident Interval (khoảng tin cậy) 
cs : cộng sự 
ĐLC : Độ lệch chuẩn 
ĐMC : Động mạch chủ 
ĐMP : Động mạch phổi 
ĐTĐ : Đái Tháo Đƣờng 
EDD : End diastolic dimension (đƣờng kính cuối tâm trƣơng) 
EF : Ejection fraction (phân số tống máu) 
ESD : End systolic dimension (đƣờng kính cuối tâm thu) 
FS : Fractional shortening (phân số co rút sợi cơ) 
HbA1c : Hemoglobin glycosyl hóa 
IDF : International Diabetes Federation (Liên đoàn ĐTĐ Quốc tế) 
IGF : Intrauterine growth factor (yếu tố tăng trƣởng trong tử cung) 
IVCT : Isovolumetric contraction time (thời gian co đồng thể tích) 
IVRT : Isovolumetric relaxation time (thời gian giãn đồng thể tích) 
MAPSE : Mitral annulus plane sysolic excursion (biên độ dịch chuyển 
của vòng van hai lá trong thì tâm thu) 
MPI : Myocardial performance index (chỉ số hiệu suất cơ tim) 
PĐCT : Phì đại cơ tim 
RLCN : Rối loạn chức năng 
SATT : Siêu âm tim thai 
Sóng A : Vận tốc dòng máu pha nhĩ bóp 
Sóng A‟ : Vận tốc mô cơ tim pha nhĩ bóp 
Sóng E : Vận tốc dòng máu pha đổ đầy nhanh 
Sóng E‟ : Vận tốc mô cơ tim pha đổ đầy nhanh 
sv : So với 
TAPSE : Tricuspid annulus plane sysolic excursion (biên độ dịch 
chuyển của vòng van ba lá trong thì tâm thu) 
TB : Trung bình 
TBTP : Thành bên thất phải 
TDI : Tissue Doppler Imaging (siêu âm Doppler mô cơ tim) 
TM : Time - motion mode (kỹ thuật siêu âm 1 chiều) 
TP : Thất phải 
TSTT : Thành sau thất trái 
TT : Thất trái 
VBL : Van ba lá 
VHL : Van hai lá 
VLT : Vách liên thất 
VTI : Velocity time integral (tích phân vận tốc theo thời gian) 
VVBL : Vòng van ba lá 
VVHL : Vòng van hai lá 
WHO : World Health Organization (Tổ chức Y tế Thế giới) 
MỤC LỤC 
ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................... 1 
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................... 3 
1.1. Tổng quan về phì đại cơ tim và rối loạn chức năng tim của thai nhi do mẹ 
bị đái tháo đƣờng trong thai kỳ. ................................................................... 3 
1.1.1. Tình hình đái tháo đƣờng trong thai kỳ và biến chứng thƣờng gặp 3 
1.1.2. Khái niệm phì đại cơ tim và rối loạn chức năng tim thai do mẹ bị 
ĐTĐ trong thai kỳ. .......................................................................... 6 
1.1.3. Cơ chế phì đại cơ tim và rối loạn chức năng tim của thai nhi do mẹ 
bị ĐTĐ trong thai kỳ....................................................................... 6 
1.1.4. Chẩn đoán phì đại cơ tim ở thai nhi do mẹ bị ĐTĐ trong thai kỳ. ..... 13 
1.1.5. Hậu quả của PĐCT và RLCN tim thai do mẹ bị ĐTĐ trong thai kỳ .... 22 
1.2. Đặc điểm cấu trúc, chức năng tim thai bình thƣờng và vai trò của siêu âm 
tim trong đánh giá bề dày thành tim, chức năng tim thai. ........................ 23 
1.2.1. Đặc điểm cấu trúc và chức năng tim thai bình thƣờng ................. 24 
1.2.2. Vai trò của siêu âm tim trong đánh giá bề dày thành tim và chức 
năng tim ở thai nhi. ....................................................................... 32 
1.3. Tình hình nghiên cứu về phì đại cơ tim và rối loạn chức năng tim của thai 
nhi do mẹ bị đái tháo đƣờng trong thai kỳ và các vấn đề còn bỏ ngỏ. .... 43 
CHƢƠNG 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............. 48 
2.1. Đối tƣợng nghiên cứu ................................................................................. 48 
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn và loại trừ của nhóm nghiên cứu ................. 48 
2.1.2. Tiêu chuẩn phân loại nhóm bệnh và nhóm chứng ........................ 49 
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................ 49 
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu. ........................................................................ 49 
2.2.2. Cỡ mẫu và cách chọn mẫu nghiên cứu .......................................... 49 
2.2.3. Thời gian, địa điểm, ngƣời thực hiện và phƣơng tiện nghiên cứu .... 50 
2.2.4. Biến số nghiên cứu ............................................................................... 51 
2.2.5. Quy trình siêu âm đánh giá bề dày thành tim và chức năng tim thai .. 52 
2.2.6. Các tiêu chuẩn áp dụng trong nghiên cứu ..................................... 57 
2.2.7. Thu thập và xử lý số liệu ............................................................... 61 
2.2.8. Quy trình nghiên cứu và chẩn đoán loại trừ bệnh PĐCT thai do 
nguyên nhân khác ......................................................................... 62 
CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................................... 66 
3.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu ...................................................... 66 
3.1.1. Đặc điểm chung của nhóm chứng và nhóm bệnh ......................... 66 
3.1.2. Đặc điểm riêng của nhóm bệnh ..................................................... 69 
3.2. Đặc điểm bề dày thành tim và chức năng tim của thai nhi nhóm chứng ... 69 
3.2.1. Đặc điểm bề dày thành tim của thai nhi nhóm chứng ................... 70 
3.2.2. Đặc điểm chức năng tim của thai nhi nhóm chứng ....................... 72 
3.3. Tỷ lệ, đặc điểm phì đại cơ tim và biểu hiện chức năng tim của thai nhi ở 
thai phụ bị đái tháo đƣờng trong thai kỳ .................................................... 75 
3.3.1. Tỷ lệ và đặc điểm phì đại cơ tim của thai nhi ở thai phụ bị đái tháo 
đƣờng trong thai kỳ ....................................................................... 75 
3.3.2. Biểu hiện chức năng tim của thai nhi ở thai phụ bị ĐTĐ trong thai kỳ ... 79 
3.4. Mối liên quan giữa một số yếu tố của mẹ và con với tình trạng phì đại cơ 
tim của thai nhi ............................................................................................ 84 
3.4.1. Mối liên quan giữa một số yếu tố của mẹ với tình trạng phì đại cơ 
tim của thai nhi ............................................................................. 84 
3.4.2. Mối liên quan giữa một số yếu tố của con với tình trạng phì đại cơ 
tim của thai nhi ............................................................................. 87 
CHƢƠNG 4: BÀN LUẬN .............................................................................. 90 
4.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu ...................................................... 90 
4.1.1. Đặc điểm chung của nhóm bệnh và nhóm chứng ......................... 90 
4.1.2. Đặc điểm riêng của nhóm bệnh ..................................................... 93 
4.2. Đặc điểm bề dày thành tim và chức năng tim của thai nhi nhóm chứng ... 95 
4.2.1. Đặc điểm bề dày thành tim của thai nhi nhóm chứng ................... 97 
4.2.2. Đặc điểm chức năng tim của thai nhi nhóm chứng ....................... 99 
4.3. Tỷ lệ, đặc điểm phì đại cơ tim và biểu hiện chức năng tim của thai nhi 
ở thai phụ bị đái tháo đƣờng trong thai kỳ ........................................ 105 
4.3.1. Tỷ lệ và đặc điểm phì đại cơ tim của thai nhi ở thai phụ bị đái tháo 
đƣờng trong thai kỳ ..................................................................... 105 
4.3.2. Biểu biện chức năng tim của thai nhi ở thai phụ bị đái tháo đƣờng 
trong thai kỳ ................................................................................ 109 
4.4. Mối liên quan giữa một số yếu tố của mẹ và con với tình trạng phì đại cơ 
tim của thai nhi. ......................................................................................... 114 
4.4.1. Mối liên quan giữa một số yếu tố của mẹ với tình trạng phì đại cơ 
tim của thai nhi ........................................................................... 114 
4.4.2. Mối liên quan giữa một số yếu tố của con với tình trạng phì đại cơ 
tim của thai nhi. .......................................................................... 120 
KẾT LUẬN ................................................................................................... 125 
KIẾN NGHỊ .................................................................................................. 127 
HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI .............................................................................. 128 
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN 
LUẬN ÁN 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
PHỤ LỤC 
DANH MỤC BẢNG 
Bảng 1.1: Tóm tắt bệnh nguyên của nhóm bệnh cơ tim phì đại và nhóm bệnh 
biểu hiện giống bệnh cơ tim phì đại ở thai nhi ............................. 16 
Bảng 1.2. Chỉ định SATT ở thai phụ bị ĐTĐ trong thai kỳ ........................ 22 
Bảng 1.3. Một số kỹ thuật siêu âm thƣờng dùng trong đánh giá chức năng 
tim thai .......................................................................................... 34 
Bảng 2.1. Phân loại BMI trƣớc mang thai và mức độ tăng cân trong thai kỳ ..... 58 
Bảng 2.2. Phân loại rối loạn lipid ở bệnh nhân ĐTĐ ................................... 59 
Bảng 2.3. Phân loại thiếu máu ở phụ nữ mang thai theo WHO 2011 .......... 59 
Bảng 2.4. Phân nhóm nguy cơ mắc ĐTĐ thai kỳ theo ADA 2017 .............. 59 
Bảng 2.5. Thang điểm Apgar ........................................................................ 60 
Bảng 3.1. Đặc điểm chung của thai phụ trong nghiên cứu ........................... 66 
Bảng 3.2. Tiến triển bề dày thành tim theo tuần thai của thai nhi nhóm chứng .... 70 
Bảng 3.3. Hệ số tƣơng quan giữa bề dày thành tim với tuần thai và cân nặng 
của thai nhi nhóm chứng .............................................................. 71 
Bảng 3.4. Chức năng tim của thai nhi nhóm chứng ..................................... 72 
Bảng 3.5. Hệ số tƣơng quan giữa một số thông số phản ánh chức năng tim 
với tuổi thai của thai nhi nhóm chứng .......................................... 74 
Bảng 3.6. Chức năng tâm thu của thai nhi nhóm bệnh ................................. 79 
Bảng 3.7. Chức năng tâm trƣơng của thai nhi nhóm bệnh ........................... 81 
Bảng 3.8. Chức năng tim toàn bộ của thai nhi nhóm bệnh ........................... 82 
Bảng 3.9. Mối liên quan giữa cân nặng và HbA1C của mẹ với PĐCT thai .... 84 
Bảng 3.10. Mối liên quan giữa cân nặng của thai và tình trạng phì đại cơ tim ..... 87 
Bảng 3.11. Mối liên quan giữa phì đại cơ tim thai và một số yếu tố lâm sàng 
bất lợi của em bé ngay sau sinh .................................................... 88 
Bảng 4.1. Chức năng tâm thu của thai nhi bình thƣờng qua các nghiên cứu .... 100 
Bảng 4.2. Chức năng tâm trƣơng của thai nhi bình thƣờng qua các nghiên cứu... 103 
Bảng 4.3. Chức năng tim toàn bộ của thai nhi bình thƣờng qua các nghiên cứu .. 104 
Bảng 4.4. Tỷ lệ phì đại cơ tim thai do mẹ bị đái tháo đƣờng trong thai kỳ 
qua các nghiên cứu ..................................................................... 105 
DANH MỤC BIỂU ĐỒ 
Biểu đồ 3.1. Phân bố thai nhi trong nghiên cứu theo tuần thai ................... 67 
Biều đồ 3.2. Trọng lƣợng thai trung bình theo tuần thai ............................. 68 
Biều đồ 3.3. Nhịp tim thai trung bình theo tuần thai ................................... 68 
Biểu đồ 3.4. Đặc điểm riêng của thai phụ nhóm bệnh ................................ 69 
Biểu đồ 3.5. Đặc điểm riêng của thai nhi nhóm bệnh69Error! Bookmark not defined. 
Biểu đồ 3.6. Tỷ lệ phì đại cơ tim thai theo thể đái tháo đƣờng trong thai kỳ ... 75 
 ... 
index in the second and third trimesters of gestation. Ultrasound Obstet 
Gynecol; 58-63. 
104. Inkster, M.E, et al (2006). Poor glycated haemoglobin control and 
adverse pregnancy outcomes in type 1 and type 2 diabetes mellitus: 
systematic review of observational studies. BMC pregnancy and 
childbirth; 6(1): p. 30. 
105. Hiramatsu Y et al (2012). Determination of reference intervals of 
glycated albumin and hemoglobin A1c in healthy pregnant Japanese 
women and analysis of their time courses and influencing factors during 
pregnancy. Endocr J; 59: 145-151 [PMID: 22166921 DOI: 
10.1507/endocrj. K10E-410. 
106. Barrett HL et al (2014). Normalizing metabolism in diabetic pregnancy: 
is it time to target lipids. Diabetes Care; 37:1484-93. 
107. Chu SY et al (2007). Maternal obesity and risk of gestational diabetes 
mellitus. Diabetes Care; 30:2070-2076. 
108. Scifres, C.M, et al (2014). Effect of excess gestational weight gain on 
pregnancy outcomes in women with type 1 diabetes. Obstetrics & 
Gynecology; 123 (6): p. 1295-1302. 
 109. Chico, A et al. (2016). Glycemic control and maternal and fetal 
outcomes in pregnant women with type 1 diabetes according to the type 
of basal insulin. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol; 206: p. 84-91. 
110. Altman, D. G., Chitty, L. S. (1994). Design and analysis of studies to 
derive charts of fetal size. Ultrasound Obstet Gynecol;3(6), pp. 378-384. 
111. Jonker SS et al (2010). Cardiomyocyte enlargement, proliferation and 
maturation during chronic fetal anaemia in sheep. Exp Physiol; 95:131-9. 
112. Feng X et al (2013). Cortisol stimulates proliferation and apoptosis in the 
late gestation fetal heart: differential effects of mineralocorticoid and 
glucocorticoid receptors. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol; 305: 
R343-50. 
113. Veille JC et al (1996). M-mode echocardiographic evaluation of fetal 
and infant hearts: Longitudinal follow-up study from intrauterine life to 
year one. Am J Obstet Gynecol; 175: 922-8. 
114. Lawan Patchakapat MD (2006). Interventricular Septal Thickness of 
Thai Fetuses: at 32 to 35 Weeks‟ Gestation. J Med Assoc Thai; 89 (6): 
748-54. 
115. Maria Ame lia et al (2008). Assessment of diastolic ventricular function 
in fetuses of diabetic mothers using tissue Doppler. Cardiol Young; 18: 
297-302. 
116. Sevket Balli et al (2013). Assessment of Cardiac Functions in Fetuses of 
Gestational Diabetic Mothers, Pediatr Cardiol; DOI 10.1007/s00246-
013-0734-0. 
117. Allen HD et al (2013). Moss & Adams‟ Heart Disease in Infants, 
Children, and Adolescents: Including the Fetus and Young Adult. 
Lippincott Williams & Wilkins. 
118. Nagueh SF et al (1997). Doppler tissue imaging: a noninvasive 
technique for evaluation of left ventricular relaxation and estimation of 
filling pressures. J Am Coll Cardiol; 30:1527-33. 
119. Eidem BW et al (2004). Impact of cardiac growth on Doppler tissue 
imaging velocities: a study on healthy children. J Am Soc Echocardiogr; 
17:212-21. 
 120. Arduini D et al (1995). Fetal cardiac output measurements in normal and 
pathologic states. In: Copel JA, Reed KL, editors. Doppler ultrasound in 
obstetrics and gynecology. New York Raven Press; p. 271-90. 
121. Noirin E. Russell, MRCPI (2008). Effect of pregestational diabetes 
mellitus on fetal cardiac function and structure. Am J Obstet Gynecol; 
199: 312.e1-312.e7. 
122. Anupama Nair et al (2016). Normal values for fetal left ventricular 
myocardial performance index Defining normal values for Indian 
population and a review of literature. Ann Pediatr Card; 9:132-6. 
123. Chen Q et al (2006). Assessment of myocardial performance in fetuses 
by using Tei index. Zhonghua Fu Chan Ke Za Zhi; 41:387-90. 
124. Eidem BJ et al (2004). Impact of cardiac growth on Doppler tissue 
imaging velocities: a study in healthy children. J Am Soc Echocardiogr; 
17:212-21. 
125. Kiserud T, Acharya G (2004). The fetal circulation. Prenat Diagn; 
24(13):1049-1059. doi:10.1002/pd.1062. 
126. Hatem, M.A et al (2008). Assessment of diastolic ventricular function in 
fetuses of diabetic mothers using tissue Doppler. Cardiol Young; 18(3): 
p. 297-302. 
127. El-Ganzoury, M.M et al (2012). Infants of diabetic mothers: 
echocardiographic measurements and cord blood IGF-I and IGFBP-1. 
Pediatr Diabetes; 13(2): p. 189-96. 
128. Usama M. Fouda et al (2013). Role of fetal echocardiography in the 
evaluation of structure and function of fetal heart in diabetic 
pregnancies. The Journal of Maternal-Fetal and Neonatal Medicine; 
26(6): 571-575. 
129. Garg S et al (2014). Use of fetal echocardiography for characterization 
of fetal cardiac structure in women with normal pregnancies and 
gestational diabetes mellitus. J Ultrasound Med; 33(08):1365-1369. 
130. Gutgesell H et al (1980). Characterisation of the cardiomyopathy in 
infants of diabetic mothers. Circulation; 61:441-50. 
 131. Sardesai MG et al (2001). Fatal hypertrophic cardiomyopathy in the 
fetus of a woman with diabetes. Obstet Gynecol; 98:925-7. 
132. Rizzo G et al (1992). Accelerated cardiac growth and abnormal cardiac 
flow in fetuses of type I diabetic mothers. Obstet Gynecol; 80:369-376. 
133. Lisowski LA et al (2003). Altered fetal circulation in type‐1 diabetic 
pregnancies. Ultrasound Obstet Gynecol; 21:365‐9. 
134. H M Gardiner et al (2006). Increased periconceptual maternal glycated 
haemoglobin in diabetic mothers reduces fetal long axis cardiac function. 
Heart; 92:1125-1130. doi: 10.1136/hrt.2005.076885. 
135. Macklon NS et al (1998). Fetal cardiac function and septal thickness in 
diabetic pregnancy: a controlled observational and reproducibility study. 
BJOG; 105:661-6. 
136. Wong ML e al (2007). Fetal myocardial performance in pregnancies 
complicated by gestational impaired glucose tolerance. Ultrasound 
Obstet Gynecol; 29:395-400. 
137. D. Friedman et al (2003). Fetal cardiac function assessed by Doppler 
myocardial performance index (Tei index). Ultrasound in Obstetrics & 
Gynecology; vol. 21, no. 1, pp. 33-36. 
138. Russell NE et al (2008). Effect of pregestational diabetes mellitus on 
fetal cardiac function and structure. Am J Obstet Gynecol; 199:312. 
139. Miyake T (2001). Doppler echocardiographic studies of diastolic cardiac 
function in the human fetal heart. Kurume Med J; 48(1): 59-64. 
140. Eslamian L et al (2013). Association between fetal overgrowth and 
metabolic parameters in cord blood of newborns of women with GDM. 
Minerva Med; 104(3):317-24. 
141. Johansson S et al (2014). Maternal overweight and obesity in early 
pregnancy and risk of infant mortality: A population based cohort study 
in Sweden. BMJ; 349: g6572. 
142. Penfold NC et al (2015). Developmental programming by maternal 
obesity in 2015: Outcomes, mechanisms, and potential interventions. 
Horm Behav; 76:143-52. Epub 2015/07/07. https://doi.org/10. 
1016/j.yhbeh.2015.06.015 PMID: 26145566. 
 143. Siri Ann Nyrnes et al (2017). Cardiac function in newborns of obese 
women and the effect of exercise during pregnancy. A randomized 
controlled trial. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0197334. 
144. Huang Y et al (2010). Maternal obesity induces fibrosis in fetal 
myocardium of sheep. Am J Physiol Endocrinol Metab; 299: E968 - 975. 
145. Egan, A.M et al (2014). ATLANTIC-DIP: excessive gestational weight gain 
and pregnancy outcomes in women with gestational or pregestational 
diabetes mellitus. J Clin Endocrinol Metab; 99(1): p. 212-9. 
146. Ehab H et al (2010). Uncontrolled Diabetes Mellitus and Fetal Heart. 
Researcher; 2(5):45-55; ISSN: 1553-9865. 
147. Babovi C et al (2017). Maternal glycoregulation in pregnancies 
complicated by diabetes mellitus in the prediction of fetal echography 
findings and perinatal outcomes. J Obstet Gynaecol; Res. 
doi:10.1111/jog.13537. 
148. Shields LE et al (1993). The prognostic value of hemoglobin A1C in 
predicting fetal heart disease in diabetic pregnancies. Obstet Gynecol; 
81: 954 -957. 
149. Caroline A et al (2005). Effect of Treatment of Gestational Diabetes Mellitus 
on Pregnancy Outcomes. N Engl J Med; 352;24 www.nejm.org june 16. 
150. Russell NE et al (2008). Effect of pregestational diabetes mellitus on 
fetal cardiac function and structure. Am J Obstet Gynecol; 199(3):312. 
e1-7. doi:10.1016/j.ajog.07.016. 
151. (NICE). Diabetes in pregnancy (update). NICE guideline. draft for 
consultation 2014 31 January 2015; Available from: 
in-pregnancy-update-draft-nice-guidance2. 
152. Wahabi, H et al (2017). Prevalence and Complications of Pregestational 
and Gestational Diabetes in Saudi Women: Analysis from Riyadh 
Mother and Baby Cohort Study (RAHMA). BioMed research 
international; 46(2).p: 118-5. 
153. Chico, A et al (2016). Glycemic control and maternal and fetal outcomes 
in pregnant women with type 1 diabetes according to the type of basal 
insulin. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol; 206: p. 84-91. 
 154. Group, H.S.C.R et al (2008). Hyperglycemia and adverse pregnancy 
outcomes. N Engl J Med; 358(19): p. 1991-2002. 
155. Neiger R (1992). Fetal macrosomia in the diabetic patient. Clin Obstet 
Gynecol; 35:138-50. 
156. Rashmi Pilania et al (2016). Fetal Cardiodynamics in Insulin Dependent 
Maternal Diabetes and Pregnancy Outcome. Journal of Clinical and 
Diagnostic Research; Vol-10(7): QC01-QC04. DOI: 
10.7860/JCDR/2016/17993.8079] 
157. Holman, N et al (2011). Development and evaluation of a standardized 
registry for diabetes in pregnancy using data from the Northern, North 
West and East Anglia regional audits. Diabet Med; 28(7): p. 797-804 
158. Clausen TD et al (2005). Poor pregnancy outcome in women with type 2 
diabetes. Diabetes Care; 28(2):323-8 
159. Boulot P et al (2003). French multicentric survey of outcome of 
pregnancy in women with pregestational diabetes. Diabetes care; 
26:2990-3. 
 PHỤ LỤC 1 
ĐƠN TÌNH NGUYỆN THAM GIA NGHIÊN CỨU 
(Áp dụng cho đối tượng tình nguyện tham gia nghiên cứu cần phải bí mật danh tính) 
Tôi: 
Xác nhận rằng 
- Tôi đã đọc các thông tin đƣa ra cho nghiên cứu lâm sàng „ Nghiên cứu tình 
trạng phì đại cơ tim bằng siêu âm tim thai ở thai nhi có mẹ bị đái tháo 
đường thai kỳ’, tại BV Bạch Mai, ngày //), và tôi đã đƣợc 
các cán bộ nghiên cứu giải thích về nghiên cứu này và các thủ tục đăng ký 
tình nguyện tham gia vào nghiên cứu. 
- Tôi đã có thời gian và cơ hội đƣợc cân nhắc tham gia vào nghiên cứu này. 
- Tôi hiểu rằng tôi có quyền đƣợc tiếp cận với các dữ liệu mà những ngƣời có 
trách nhiệm mô tả trong tờ thông tin. 
- Tôi hiểu rằng tôi có quyền rút khỏi nghiên cứu vào bất cứ thời điểm nào vì 
bất cứ lý do gì. 
Tôi đồng ý rằng các bác sỹ chăm sóc sức khỏe chính sẽ đƣợc thông báo về việc 
tôi tham gia trong nghiên cứu này. Đánh dấu vào ô thích hợp (quyết định này 
sẽ không ảnh hƣởng khả năng bạn tham gia vào nghiên cứu): 
Tôi đồng ý tham gia trong nghiên cứu này 
Ký tên của ngƣời tham gia 
Ngày / tháng / năm 
Nếu cần, 
* Ghi rõ họ tên và chữ ký của ngƣời làm chứng 
Ngày / tháng / năm 
* Ghi rõ họ tên và chữ ký của ngƣời hƣớng dẫn 
Ngày / tháng / năm 
.. 
Có Không 
 PHỤ LỤC 2 
BỆNH ÁN NGHIÊN CỨU 
Mã số nghiên cứu: .. 
Mã hồ sơ lƣu: .. 
Họ và tên bệnh nhân: Tuổi: ........ 
Địa chỉ: .... 
Số điện thoại liên hệ: ... 
Các thời điểm theo dõi: 
Thời điểm theo dõi Thời gian theo dõi 
 Bắt đầu nghiên cứu .../../... 
Sau điều trị .../../... 
Ngay sau sinh .../../... 
 THÔNG TIN CỦA THAI PHỤ 
STT Thông tin 
Kết 
quả 
Ghi chú 
I Lâm sàng 
1 Tuổi (năm) < 25 tuổi: 0 ; ≥ 25 tuổi: 1 
2 BMI trƣớc mang thai 
3 
Số cân tăng tính đến thời 
điểm nghiên cứu 
II Tiền sử sản khoa 
4 Nguy cơ bị ĐTĐ thai kỳ 
Không: 0; 
Có: 1 (1khi có ≥ 1 yếu tố sau) 
 Sảy thai/thai lƣu 
Không: 0; Có: 1 
 Đẻ non 
Không: 0; Có: 1 
 Sinh con to> 4000gr Không: 0; Có: 1 
Rối loạn dung nạp 
glucose 
Không: 0; Có: 1 
 Gia đình bị ĐTĐ Không: 0; Có: 1 
5 Bản thân ĐTĐ 
Không: 0; ĐTĐTK:1; 
ĐTĐ mang thai: 2; 
III Cận lâm sàng 
1 
Nghiệm pháp tăng 
glucose máu đƣờng uống 
Âm tính: 0; ĐTĐ thai kỳ : 1; 
ĐTĐ mang thai: 2 
2 Hemoglobin (g/L) Bình thƣờng: 0; Giảm: 1 
3 Cholesterol(mmol/L) Bình thƣờng: 0; Tăng: 1 
4 Triglycerid(mmol/L) Bình thƣờng: 0; Tăng: 1 
IV Điều trị Chỉnh CĐ ăn: 1, Tiêm insulin: 2 
THÔNG TIN CỦA THAI NHI 
STT Thông tin 
Kết 
quả 
Ghi chú 
I. Lâm sàng trƣớc sinh 
1 Tuần thai 
2 Trọng lƣợng thai 
Phân loại trọng 
lƣợng thai 
Bình thƣờng: 0; nhẹ cân: 1, thai to: 2 
( hiệu chỉnh theo tuần thai) 
 II. Lâm sàng sau sinh 
1 Tuần sinh 
Non tháng: 0; Đủ tháng: 1; 
Già tháng: 2 
2 Phƣơng pháp sinh 
Mổ đẻ do suy thai: 1 
Đẻ thƣờng hoặc mổ đẻ do nguyên 
nhân khác: 0 
3 Cân nặng lúc sinh 
Nhẹ cân: 1; Bình thƣờng: 2; 
Thai to: 3 
4 Apgar phút thứ 1 ≤ 7 điểm:0, >7 điểm: 1 
5 Tử vong chu sinh 
Không: 0; 
Có: 1 
III. Thông số siêu âm tim 
thai 
Bắt đầu nghiên cứu 
(lần 1) 
Sau điều trị 
(lần 2) 
Nhịp tim (lần/phút) 
Bề dày 
Tâm trƣơng 
(mm) 
VLT (mm) 
TBTP(mm) 
TSTT(mm) 
 Bề dày 
Tâm thu 
(mm) 
VLT (mm) 
TBTP(mm) 
TSTT(mm) 
Van hai lá 
E/A 
E’/A’ 
Thất trái 
FS(%) 
Sm(cm/s) 
IVCT(ms) 
IVRT(ms) 
MPI 
Van ba lá 
E/A 
E’/A’ 
Thất phải 
Sm(cm/s) 
IVCT(ms) 
IVRT(ms) 
MPI 
VTI 
ĐMC (cm) 
ĐMP (cm) 
 PHỤ LỤC 4 
HÌNH ẢNH SIÊU ÂM TIM THAI CỦA MỘT TRƢỜNG HỢP 
MINH HỌA 
Hình 1. Bề dày thành tim trên siêu âm M mode của thai nhi bình thường tuần 32 
(Thai nhi của thai phụ LÊ THỊ Y., 30 tuổi, MHS: O80/2266) 
Hình 2. PĐCT thất phải và VLT trên siêu âm 2D của thai nhi nhóm ĐTĐ 
 tuần 28. (Thai nhi của thai phụ TRẦN THỊ THU H., 36 tuổi, MHS: O82/1948) 
Hình 3. Phì đại VLT trên siêu âm TM của thai nhi nhóm ĐTĐ tuần 33 
(Thai nhi của thai phụ NGUYỄN THỊ VÂN A., 29 tuổi, MHS: O80/1320) 
Hình 4. Phì đại TBTP trên siêu âm TM của thai nhi nóm ĐTĐ tuần 30 
(Thai nhi của thai phụ NGUYỄN THỊ NG., 32 tuổi, MHS: O82/1007) 
Hình 5. Phì đại cơ tim TSTT trên siêu âm TM của thai nhi nhóm ĐTĐ tuần 
29. (Thai nhi của thai phụ NGUYỄN THI H., 26 tuổi, MHS: O82/1502) 
Hình 6. Tỷ lệ E/A - VBL > 1 trên siêu âm Doppler của thai nhi bình thường 
tuần 38. (Thai nhi của thai phụ NGUYỄN THỊ HỒNG N., 29 tuổi, 
MHS: O82/1811) 
Hình 7. Tỷ lệ E’/A’- VVHL trên siêu âm Doppler mô của thai nhi 
bình thường tuần 38. (Thai nhi của thai phụ NGUYỄN THỊ H., 27 tuổi, 
MHS: O80/2914) 
Hình 8. Tỷ lệ E/A - VHL <1 trên siêu âm Doppler của thai nhi nhóm ĐTĐ 
tuần 37. (Thai nhi của thai phụ NGUYỄN THU H., 31 tuổi, MHS: O80/1491) 
Hình 9. Tỷ lệ E’/A’- VVHL <1 trên siêu âm Doppler mô của thai nhi 
nhóm ĐTĐ tuần 36. (Thai nhi của thai phụ ĐỖ THỊ T., 37 tuổi, 
MHS: O82/2915) 
Hình 10. Tỷ lệ E’/A’ - VVBL trên siêu âm Doppler mô ở thai nhi 
bình thường tuần 37. (Thai nhi của thai phụ ĐÀO THỊ H., 26 tuổi, 
MHS: O80/2582) 
Hình 11. Tỷ lệ E’/A’-VVBL trên siêu âm Doppler mô của thai nhi 
nhóm ĐTĐ tuần 35. (Thai nhi của thai phụ BÙI THỊ H., 34 tuổi, 
MHS: O82/3722)