Luận án Thực trạng an toàn bức xạ, sức khỏe, bệnh tật của nhân viên y tế tiếp xúc với bức xạ ion hóa và hiệu quả một số giải pháp can thiệp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN 
NGUYỄN XUÂN HÒA 
THỰC TRẠNG AN TOÀN BỨC XẠ, SỨC KHỎE, BỆNH TẬT 
CỦA NHÂN VIÊN Y TẾ TIẾP XÚC VỚI BỨC XẠ ION HÓA 
VÀ HIỆU QUẢ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CAN THIỆP 
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC 
 THÁI NGUYÊN, NĂM 2016 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN 
NGUYỄN XUÂN HÒA 
THỰC TRẠNG AN TOÀN BỨC XẠ, SỨC KHỎE, BỆNH TẬT 
CỦA NHÂN VIÊN Y TẾ TIẾP XÚC VỚI BỨC XẠ ION HÓA 
VÀ HIỆU QUẢ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CAN THIỆP 
Chuyên ngành: Vệ sinh Xã hội học và Tổ chức y tế 
Mã số: 62.72.01.64 
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC 
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 
 1. GS.TS. ĐỖ VĂN HÀM 
 2. PGS.TS. NGUYỄN DANH THANH 
THÁI NGUYÊN, NĂM 2016 
i 
LỜI CAM ĐOAN 
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số 
liệu, kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực và chưa 
từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. 
Thái Nguyên, tháng 03 năm 2016 
Nguyễn Xuân Hòa 
ii 
LỜI CẢM ƠN 
Để có được những kết quả như ngày hôm nay, tôi xin trân trọng cảm ơn 
Đảng bộ; Ban Giám đốc, Ban Đào tạo Sau đại học của Đại học Thái Nguyên; 
Đảng ủy, Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các Phòng, Bộ môn và các thầy, cô 
giáo, cán bộ Trường Đại học Y Dược - Đại học Thái Nguyên đã trang bị cho 
tôi kiến thức, tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, 
nghiên cứu và hoàn thành Luận án. 
Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân 
thành tới GS.TS. Đỗ Văn Hàm - Chủ tịch Hội Y học lao động tỉnh Thái 
Nguyên; PGS.TS. Nguyễn Danh Thanh - Nguyên Trưởng Bộ môn Y học hạt 
nhân, Học viện Quân y Hà Nội, là những người thầy đã dành nhiều thời gian 
hướng dẫn, tận tình chỉ bảo và định hướng cho tôi trong suốt quá trình 
nghiên cứu và hoàn thành Luận án. 
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban chủ nhiệm, các nhà khoa học, các cán bộ 
và nhân viên Khoa Y tế công cộng, các cơ sở nghiên cứu trên địa bàn tỉnh 
Thái nguyên , Hội Y học lao động tỉnh Thái Nguyên, Trung tâm Kỹ thuật Tiêu 
chuẩn Đo lường Chất lượng tỉnh Thái Nguyên đã giúp đỡ và tạo điều kiện 
thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và thu thập số liệu 
đề tài luận án. 
Tôi xin cảm ơn Khoa Khoa học cơ bản, Bộ môn Lý - Lý sinh y học đã tạo 
điều kiện cho tôi tham gia chương trình học tập và nghiên cứu. 
Trong quá trình nghiên cứu hoàn thành Luận án, tôi đã nhận được sự 
động viên, chia sẻ, giúp đỡ của gia đình, anh em, bạn bè, đồng nghiệp, những 
người thân. Tôi xin phép được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc. 
Xin trân trọng cảm ơn. 
Thái Nguyên, tháng 03 năm 2016 
Nguyễn Xuân Hòa 
iii 
NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT 
STT VIẾT TẮT ĐẦY ĐỦ 
1 ATVSLĐ An toàn vệ sinh lao động 
2 ATBX An toàn bức xạ 
3 BYT Bộ Y tế 
4 CS Cộng sự 
5 CSHQ Chỉ số hiệu quả 
6 CT Can thiệp 
7 CT - Scanner Computer Tomograrphy Scanner 
(Chụp cắt lớp vi tính) 
8 Hp Liều tương đương dưới da 10 mm 
9 HQCT Hiệu quả can thiệp 
10 Hs Liều tương đương dưới da 0,07 mm 
11 IAEA International Atomic Energy Agency 
(Cơ quan năng lượng nguyên tử Quốc tế) 
12 ICRP International Commission on Radiological Protection 
(Ủy ban an toàn phóng xạ quốc tế) 
13 KAP Knowledge, Attitude, Practice 
(Kiến thức, thái độ, thực hành) 
14 KTV Kỹ thuật viên 
15 NC Nghiên cứu 
16 NLNT Năng lượng nguyên tử 
17 NVBX Nhân viên bức xạ 
18 NVYT Nhân viên y tế 
19 PET Positron Emission Tomography 
(Kỹ thuật chụp cắt lớp bằng tia Positron) 
20 PET - CT Positron Emission Tomography-Computed Tomography 
(Kỹ thuật chụp tia Positron kết hợp cắt lớp vi tính) 
21 SL Số lượng 
iv 
22 SLC Suất liều chiếu 
23 SPECT Single-photon Emission Computed Tomography 
(Kỹ thuật chụp cắt lớp đơn photon) 
24 TCCP Tiêu chuẩn cho phép 
25 TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam 
26 WHO World Health Organization 
(Tổ chức y tế thế giới) 
27 XN Xét nghiệm 
28 YHHN Y học hạt nhân 
v 
MỤC LỤC 
ĐẶT VẤN ĐỀ......................................................................................................................................................................... 1 
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................................................................ 3 
1.1. Thực trạng an toàn bức xạ, sức khỏe và bệnh tật của nhân viên y tế 
tiếp xúc với bức xạ ion hóa ................................................................................................................................. 3 
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản về an toàn bức xạ .............................................................. 3 
1.1.2. Nguồn phát bức xạ ................................................................................................................................ 5 
1.1.3. Ảnh hưởng của bức xạ ion hóa lên cơ thể sống .................................................... 8 
1.1.4. Một số nghiên cứu, định hướng phát triển Y học lao động .................. 17 
1.1.5. Thực trạng ATBX tại các cơ sở y tế .............................................................................. 18 
1.1.6. Thực trạng sức khỏe, bệnh tật của NVYT tiếp xúc với bức xạ ion hóa ..... 22 
1.2. Quản lý nhà nước về ATBX và các giải pháp chăm sóc sức khỏe, dự 
phòng bệnh tật cho NVBX trong các cơ sở y tế ....................................................................... 25 
1.2.1. Quản lý nhà nước về ATBX tại các cơ sở y tế ................................................... 25 
1.2.2. Các giải pháp về chăm sóc sức khỏe, dự phòng bệnh tật cho 
NVBX trong các cơ sở y tế ..................................................................................................................... 28 
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................... 32 
2.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................................................................ 32 
2.1.1. Môi trường làm việc và các thiết bị phát bức xạ ion hóa, phương 
tiện bảo vệ cá nhân và tập thể NVBX ........................................................................................... 32 
2.1.2. Lãnh đạo, người phụ trách an toàn và NVBX tại các cơ sở y tế ..... 32 
2.1.3. Hồ sơ NVBX và thiết bị bức xạ ......................................................................................... 32 
2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ............................................................................................... 33 
2.2.1. Thời gian nghiên cứu ..................................................................................................................... 33 
2.2.2. Địa điểm nghiên cứu ...................................................................................................................... 33 
2.3. Phương pháp và thiết kế nghiên cứu ......................................................................................... 34 
2.3.1. Phương pháp, thiết kế nghiên cứu ................................................................................... 34 
2.3.2. Thiết kế nghiên cứu ......................................................................................................................... 34 
2.3.3. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu nghiên cứu ............................................... 34 
2.4. Nội dung can thiệp ........................................................................................................................................ 39 
2.4.1. Công tác tổ chức ................................................................................................................................. 39 
vi 
2.4.2. Nội dung can thiệp tổng hợp ................................................................................................. 41 
2.5. Các chỉ tiêu nghiên cứu, tiêu chuẩn đánh giá và phương pháp thu thập 
số liệu ...................................................................................................................................................................................... 44 
2.5.1. Các nhóm chỉ tiêu nghiên cứu và tiêu chuẩn đánh giá .............................. 44 
2.5.2. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................................................ 50 
2.6. Phân tích xử lý số liệu............................................................................................................................... 53 
2.7. Phương pháp khống chế sai số ........................................................................................................ 53 
2.8. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu ................................................................................................ 53 
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................................................ 55 
3.1. Thực trạng ATBX, sức khỏe và bệnh tật của NVYT tiếp xúc với bức 
xạ ion hóa tại Thái Nguyên ............................................................................................................................. 55 
3.1.1. Đặc điểm của NVBX ..................................................................................................................... 55 
3.1.2. Thực trạng ATBX tại các cơ sở y tế Thái Nguyên ........................................ 57 
3.1.3. Thực trạng sức khỏe và bệnh tật của NVBX tại các cơ sở y tế tỉnh 
Thái Nguyên ............................................................................................................................................................. 67 
3.2. Mối liên quan giữa ATBX và sức khỏe của NVBX ................................................ 73 
3.3. Hiệu quả của một số giải pháp can thiệp đảm bảo ATBX và sức khỏe 
của NVBX ......................................................................................................................................................................... 77 
Chương 4. BÀN LUẬN ........................................................................................................................................... 83 
4.1. Thực trạng ATBX, sức khỏe và bệnh tật của NVYT tiếp xúc với bức 
xạ ion hóa tại Thái Nguyên ............................................................................................................................. 83 
4.1.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 83 
4.1.2. Thực trạng ATBX tại các cơ sở y tế .............................................................................. 84 
4.1.3. Thực trạng sức khỏe và bệnh tật của NVBX ....................................................... 93 
4.2. Mối liên quan giữa ATBX và sức khỏe của NVBX ................................................ 98 
4.3. Hiệu quả một số giải pháp can thiệp đảm bảo ATBX và sức khỏe 
của NVBX ..................................................................................................................................................................... 101 
KẾT LUẬN ........................................................................................................................................................................ 107 
KIẾN NGHỊ ...................................................................................................................................................................... 109 
CÁC BÀI BÁO ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ........................ 110 
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................................................... 111 
vii 
DANH MỤC BẢNG 
Bảng 3.1. Phân bố NVBX theo khu vực y tế ...................................................................................... 55 
Bảng 3.2. Phân bố NVBX theo trình độ chuyên môn ............................................................... 55 
Bảng 3.3. Phân bố NVBX theo nhóm tuổi ............................................................................................ 56 
Bảng 3.4. Phân bố tuổi nghề của NVBX (số năm phơi nhiễm) ...................................... 56 
Bảng 3.5. Tổng hợp các loại thiết bị phát bức xạ ion hóa .................................................... 57 
Bảng 3.6. Tổng hợp các nguồn dược chất phóng xạ tại khoa YHHN ..................... 57 
Bảng 3.7. Thực trạng an toàn phòng máy X quang và xạ trị ............................................. 58 
Bảng 3.8. Thời gian sử dụng các máy X quang và xạ trị ....................................................... 58 
Bảng 3.9. Các chỉ số vi khí hậu tại các cơ sở bức xạ (mùa nóng) .............................. 59 
Bảng 3.10. Chỉ số nhiệt độ hiệu dụng ........................................................................................................ 59 
Bảng 3.11. Kết quả đo suất liều chiếu tại các cơ sở X quang và xạ trị................... 60 
Bảng 3.12. Kết quả đo suất liều chiếu máy X quang di động........................................... 60 
Bảng 3.13. Kết quả đo suất liều chiếu tại khoa YHHN........................................................... 61 
Bảng 3.14. Công tác ATBX tại các cơ sở y tế ................................................................................... 62 
Bảng 3.15. Kiến thức của NVBX về tác hại và biện pháp dự phòng ....................... 64 
Bảng 3.16. Thái độ của NVYT về đảm bảo ATBX .................................................................... 64 
Bảng 3.17. Thực hành công tác ATBX tại cơ sở y tế ................................................................ 65 
Bảng 3.18. Phân loại sức khỏe NVBX ........................................................................................................... 67 
Bảng 3.19. Tỷ lệ mắc một số chứng, bệnh của NVBX ................................................................... 68 
Bảng 3.20. Tỷ lệ một số chứng, bệnh da của NVBX ....................................................................... 68 
Bảng 3.21. Kết quả xét nghiệm tế bào máu ngoại vi của NVBX .................................... 69 
Bảng 3.22. Kết quả xét nghiệm công thức bạch cầu của NVBX ................................... 69 
Bảng 3.23. Kết quả xét nghiệm Hồng cầu lưới theo thời gian tiếp xúc ......................... 70 
Bảng 3.24. Sức bền Hồng cầu theo số năm tiếp xúc với bức xạ ................................... 70 
Bảng 3.25. Tỷ lệ bất thường về sức bền hồng cầu của NVBX .......................................... 71 
Bảng 3.26. Mối liên quan giữa dấu hiệu mệt mỏi và thời gian làm việc trong ngày 
của NVBX ................................................................................................................................................. 73 
viii 
Bảng 3.27. Mối liên quan giữa chứng, bệnh ở da và thời gian làm việc trong 
ngày của NVBX ................................................................................................................................. 73 
Bảng 3.28. Mối liên quan giữa bất thường các dòng tế bào máu và tuổi nghề của 
NVBX ...................................... ... đóng cửa phóng máy khi 
nguồn phát xạ đang hoạt động? 
- Có 
- Không 
[ ] 1 
[ ] 0 
3/55 Anh/chị có thực hiện tăng khoảng cách 
với nguồn bức xạ nếu điều kiện cho 
phép? 
- Có 
- Không 
[ ] 1 
[ ] 0 
4/56 Anh/chị có đeo liều kế cá nhân khi 
làm việc trong môi trường có bức xạ 
ion hóa? 
- Có 
- Không 
[ ] 1 
[ ] 0 
5/57 Anh/chị có được khám sức khỏe định 
kỳ theo lịch khám 
- Có 
- Không 
[ ] 1 
[ ] 0 
6/58 Anh/chị có xét nghiệm máu khi sức 
khỏe có vấn đề 
- Có 
- Không 
[ ] 1 
[ ] 0 
7/59 Anh/chị có nhắc đồng nghiệp thực 
hiện các nội quy về an toàn bức xạ? 
- Có 
- Không 
[ ] 1 
[ ] 0 
8/60 Anh/chị có tham gia tập huấn các nội 
qui an toàn bức xạ đầy đủ 
- Có 
- Không 
[ ] 1 
[ ] 0 
9/61 Có thực hiện biện pháp giảm thời gian 
khi tiếp xúc với nguồn bức xạ ion hóa 
- Có 
- Không 
[ ] 1 
[ ] 0 
10/62 Không tiếp xúc gần với bể chứa chất 
thải phóng xạ tại khoa YHHN 
- Có 
- Không 
[ ] 1 
[ ] 0 
Mỗi câu trả lời đúng được 01 điểm. 
Thực hành: Tốt 7 điểm; Chưa tốt: 7 điểm 
 Ngày Tháng Năm 
Đơn vị nghiên cứu Người được phỏng vấn 
132 
PHỤ LỤC 2 
PHIẾU TỔNG HỢP 
KẾT QUẢ KHÁM SỨC KHỎE NHÂN VIÊN Y TẾ 
- Họ tên: ...........Tuổi: ..Nam/nữ: . 
- Mã số: .Đơn vị: . 
STT Nội dung khám Đánh giá Ghi chú 
1 Thể lực 
- Cao: 
- Cân nặng: 
- Vòng ngực: 
2 Các bệnh ở mắt 
3 Các bệnh ở TMH 
4 Các bệnh RHM 
5 Tâm thần, thần kinh 
6 Hệ tuần hoàn 
7 Hệ hô hấp 
8 Hệ Tiêu hóa 
9 Hệ Tiết niệu-SD 
10 Hệ vận động 
11 U các loại 
12 Nội tiết-chuyển hóa 
13 Ngoài da-Da liễu 
- Màu da bất thường: (có/không) 
- Tăng tiết mồ hôi: (có/không) 
- Ngứa da: (có/không) 
- Khô da: (có/không) 
- Rụng tóc: (có/không) 
- Khô móng: (có/không) 
Kết luận: sức khỏe đạt loại ............. 
 Ngày Tháng Năm 201 
 Bác sĩ kết luận 
133 
PHỤ LỤC 3 
PHIẾU XÉT NGHIỆM HUYẾT HỌC NHÂN VIÊN BỨC XẠ 
- Họ tên: ..........Tuổi: ..Nam/nữ: . 
- Mã số: .. 
- Đơn vị: . 
- Địa chỉ: .... 
Yêu cầu xét nghiệm Kết quả xét nghiệm 
- RBC (T/L) 
- HGB (g/L) 
- WBC (G/L) 
- NE (%) 
- LY (%) 
- MO (%) 
- EO (%) 
- BA (%) 
- PLT (G/L) 
- Hồng cầu mạng lưới (%) 
- HC kiềm (HC/10.000 HC trưởng thành) 
- Sức bền HC 
 + Tối đa (o/oo) 
 + Tối thiểu (o/oo) 
 Ngày..tháng năm 201 
 Bác sĩ xét nghiệm 
134 
PHỤ LỤC 4 
BẢNG THU THẬP THÔNG TIN MÔI TRƯỜNG CƠ SỞ BỨC XẠ 
1. Tên đơn vị: 
- Mã máy 
- Khoa: 
2. Giấy phép hoạt động: 
3. Đặc điểm NVBX: 
- Tổng số NVBX 
- Trình độ 
+ Sau đại học: 
+ Đại học 
+ CĐ, trung cấp, KTV 
+ Sơ cấp, y công 
- Tổng số người được đào tạo về ATBX 
4. Số lượng thiết bị: 
- Máy Xquang tổng hợp: 
- Máy Xquang răng 
- XQ can thiệp mạch 
- XQ di động 
- Máy CT scanner 
- Xạ trị chiếu ngoài (Co-60) 
- Dao Gamma 
- Xạ trị chiếu trong, áp sát (I-131, P-32) 
5. Phân loại thiết bị 
- Loại máy 
- Thời gian sử dụng (tuổi máy): 
- Tính năng sử dụng: còn SD/hỏng 
- Kiểm tra định kỳ (có/không) 
6. Phòng máy: 
- diện tích phòng máy 
- Diện tích phòng rửa phim 
- Diện tích ô kính quan sát 
- Phòng điều khiển: có/không 
- Điều hòa: (có/không) 
135 
- Quạt thông gió: (có/không) 
- Che chắn cửa chì: (có/không) 
- Che chắn tường: (có/không). Cụ thể: trát Barit/ ốp chì 
- Che chắn trần: (có/không) 
- Che chắn nền: (có/không) 
- Nhật ký vận hành: (có/không) 
7. Hệ thống chỉ dẫn: 
- Biển cảnh báo 
- Đèn báo chỉ thị 
- Bảng nội qui về ATBX 
8. Báo cáo hàng năm về ATBX: 
9. Kết quả đo suất liều cơ sở Xquang tổng hợp, XQ răng: 
- Phông tự nhiên: 
- Sát kính chì phòng điều khiển 
- Cửa ra vào phòng điều khiển 
- Phòng điều khiển 
- Sát tường phòng rửa phim 
- Cửa ra vào bệnh nhân 
- Sát tường (hành lang bệnh nhân) 
- Sát tường (phòng trả kết quả) 
- Khoảng trống phía sau phòng máy: 
- Hành lang, vị trí ngồi chừ bệnh nhân 
10. Kết quả đo suất liều (Xquang di động) 
- phông TN 
- Cách nguồn 1m 
- Cách nguồn 2m 
- Cách nguồn 3,5 m 
- Cách nguồn 5 m 
- Cách nguồn 6m 
11. Kết quả đo suất liều nguồn tại khoa YHHN 
- Nguồn I-131: + sát nguồn 
 + Cách nguồn 1m 
- Cách kho pha chế I-131 (50cm) 
+ Bên phải: 
136 
+ Bên trái 
+ Ở giữa 
- Tủ chứa nguồn I-131 
+ Cách mặt đất 1m 
+ Cách mặt đất 1,3 m 
+ Cách mặt đất 1,7m 
- Bệnh nhân sau uống xạ điều trị K giáp 
+ Sát cổ bệnh nhân 
+ Cách BN 50 cm 
+ Cách BN 1m 
+ Cách BN 2m 
- BN sau khi uống xạ điều trị Basedow 
+ Sát cổ bệnh nhân 
+ Cách BN 50 cm 
+ Cách BN 1m 
+ Cách BN 2m 
- Nguồn P-32 
+ Sát nguồn 
+ Cách nguồn 50cm 
+ Cách nguồn 1m 
12. Kết quả đo suất liều tại cơ sở xạ trị ung thư 
- Môi trường nền trong phòng xạ trị 
- Vị trí người điều khiển cách nguồn 4m 
+ Ngang BPSD 
+ Ngang ngực 
+ Ngang đầu 
- Cách nguồn Coban, Gamma 1m 
- Mặt A bên ngoài 
- Mặt B khoảng trống 
- Mặt C khoảng trống 
13. Kết quả đo vi khí hậu: 
- Nhiệt độ 
137 
Phòng chứa nguồn DCPX/phòng máy 
Phòng điều khiển/ pha chế 
Phòng trực NVBX 
Buống hành chính 
Hành lang/ BN chờ 
Ngoài trời 
- Độ ẩm 
Phòng chứa nguồn DCPX/phòng máy 
Phòng điều khiển/ pha chế 
Phòng trực NVBX 
Buống hành chính 
Hành lang/ BN chờ 
Ngoài trời 
- Tốc độ gió 
Phòng chứa nguồn DCPX/phòng máy 
Phòng điều khiển/ pha chế 
Phòng trực NVBX 
Buống hành chính 
Hành lang/ BN chờ 
Ngoài trời 
14. Thiết bị bảo vệ cá nhân: 
- Tạp dề chì: (có/không) 
- Găng tay chì: (có/không) 
- Tấm cao su chì che tuyến giáp: có/không 
- Kính chì: có/không 
- Liều kế cá nhân: có/không 
15. Chấp hành các qui định về khai báo, cấp phép: 
- Tốt 
- Chưa tốt 
- Chưa thực hiện 
138 
16. Thực hiện theo dõi liều kế cá nhân 
- Tốt 
- Chưa tốt 
- Chưa thực hiện 
17. Lập hồ sơ theo dõi sức khỏe định kỳ cho NVBX 
- Tốt 
- Chưa tốt 
- Chưa thực hiện 
18. Thực hiện đánh giá về ATBX và báo cáo định kỳ hàng năm 
- Tốt 
- Chưa tốt 
- Chưa thực hiện 
 Ngày tháng năm 
Người điều tra 
139 
PHỤ LỤC 5 
BẢNG QUAN SÁT ĐIỀU KIỆN LÀM VIỆC TẠI CÁC KHOA X 
QUANG, XẠ TRỊ CHIẾU NGOÀI 
Khoa/phòng.........................Bệnh viện/trung tâm.......................................... 
Người quan sát:.............................................................................................. 
Ngày quan sát: ngày.......tháng.............năm................................................... 
(Đánh dấu X vào ô thích hợp và ghi chú khi cần thiết) 
STT Nội dung kiểm tra Có Không 
Ghi chú 
(kích thước 
phòng) 
1 Buồng rửa phim 
2 Phòng máy được thiết kế, xây 
dựng đúng qui chuẩn an toàn 
3 Bảng nội qui về an toàn khi làm 
việc với bức xạ ion hóa 
4 NVYT mặc áo chì bảo hộ khi vào 
buồng chiếu, chụp tia X 
5 Biển cảnh báo đang phát tia 
7 Đèn cảnh báo khi máy đang phát tia 
8 Quạt thông gió tại phòng chụp 
9 Đóng cửa phòng máy khi chiếu, 
chụp 
10 NVBX đeo liều kế cá nhân 
 Người quan sát 
140 
PHỤ LỤC 6 
BẢNG QUAN SÁT ĐIỀU KIỆN LÀM VIỆC TẠI KHOA 
Y HỌC HẠT NHÂN 
Khoa/phòng.........................Bệnh viện/trung tâm.......................................... 
Người quan sát:.............................................................................................. 
Ngày quan sát: ngày.......tháng.............năm................................................... 
(Đánh dấu X vào ô thích hợp và ghi chú khi cần thiết) 
STT Nội dung kiểm tra Có Không Ghi chú 
1 Tủ hút (hoot) 
2 Kho xạ được thiết kế, xây dựng đúng 
qui chuẩn an toàn 
3 Bảng nội qui về an toàn khi làm việc 
với bức xạ ion hóa 
4 NVYT mặc áo chì bảo hộ khi pha 
xạ/cho BN uống xạ/vào buồng pha xạ 
5 Kính chì, siringe chì bảo hộ khi pha xạ 
6 Biển cảnh báo đang phát tia phóng xạ 
ở cửa vào kho xạ 
7 Đèn cảnh báo phóng xạ khi máy phát 
tia làm việc 
8 Khu vệ sinh riêng dành cho bệnh nhân 
9 Túi đựng chất thải phóng xạ riêng 
10 Bể chứa các chất thải phóng xạ lỏng 
 Người quan sát 
141 
PHỤ LỤC 7 
CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG CHO NHÂN VIÊN BỨC XẠ 
1. Đối tượng 
Nhân viên y tế làm việc trong môi trường có nguồn phát bức xạ ion hóa 
tại các khoa Xquang (Xquang thường và Xquang can thiệp), xạ trị và y học hạt 
nhân. Các đối tượng thường phải chịu tác động của nhiều yếu tố nguy cơ, có 
thể gây nên các rối loạn bệnh lý (chứng, bệnh) ở hệ thần kinh, da và tạo huyết. 
Do vậy một chế độ dinh dưỡng khuyến cáo cho nhân viên bức xạ nên dựa trên 
đặc điểm dinh dưỡng của một số nhóm thức ăn như sau: 
- Nhóm thức ăn giúp điều hòa hệ thần kinh: là những thức ăn có nhiều 
vitamin nhóm B, vitamin E, Canxi, Magie. 
- Nhóm thức ăn tốt cho hệ tạo huyết: là những thức ăn chứa nhiều chất 
đạm, sắt và vitamin B12. 
- Nhóm thức ăn bảo vệ và tăng cường liên kết màng tế bào: là những 
thức ăn chứa nhiều vitamin C, A. 
2. Chế độ ăn 
2.1. Cơ sở lý thuyết 
NVYT làm việc trong môi trường có nguồn phát bức xạ ion hóa được 
xác định là lao động đặc biệt, tuy rằng nhu cầu năng lượng chỉ vào loại nhẹ 
hoặc trung bình 2200 - 2400 Kcal/ ngày. 
Trên cơ sở nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng, dựa vào Bảng 
thành phần hoá học thức ăn Việt Nam (NXB Y học Hà Nội / 2007) để lựa 
chọn các thực phẩm đưa vào thực đơn đáp ứng nhu cầu đã tính ở trên. 
Trong Bảng này, thực phẩm được xếp làm 6 nhóm : 
Nhóm I: thịt cá, trứng, đậu tương và chế phẩm của chúng/ Cung cấp 
chất đạm là chính. 
Nhóm II: Sữa, pho mát/ Cung cấp chất đạm giá trị sinh học cao, dễ tiêu 
hóa, hấp thu. 
142 
Nhóm III: Bơ, các chất béo khác/ Cung cấp chất béo là chính. 
Nhóm IV: Ngũ cốc, các loại củ/ Cung cấp năng lượng là chính. 
Nhóm V: Quả, rau/ Cung cấp các chất vitamin và khoáng chất là chính. 
Nhóm VI: Đường và đồ ngọt (Glucid tinh chế)/ Cung cấp glucid đơn 
thuần, gọi là nhóm Calori rỗng. 
2.2. Chế độ ăn khuyến cáo – Tăng cường ăn các loại thức ăn theo các nhóm 
có giá trị dinh dưỡng đặc biệt 
2.2.1. Những thức ăn giúp điều hòa hệ thần kinh: là những thức ăn có nhiều 
vitamin nhóm B, vitamin E, Canxi, Magie: 
- Các loại rau: đậu đỗ non, rau cải, rau cần (cần tây), rau đay, rau rền các 
loại, rau muống. 
- Các loại hạt: Các loại hạt đậu (đậu đũa, đậu Hà lan, đậu tương, đậu 
xanh,..), hạt điều, hạt vừng, cùi dừa già. 
- Các loại củ, quả: khoai lang, khoai sọ, khoai tây 
- Các loại sữa và sản phẩm từ sữa chứa nhiều Caixi như: sữa bò tươi, sữa 
bột toàn phần, sữa đặc, fomat 
2.2.2. Những thức ăn tốt cho hệ tạo huyết: là những thức ăn chứa nhiều chất 
đạm, vi chất (sắt) và vitamin B12. 
- Các loại thực phẩm chứa vi chất (nguồn gốc thực vật): Các loại hạt đậu, 
hạt vừng, rau (như rau cần tây, rau đay, rau rền các loại)... 
- Các thực phẩm nguồn gốc động vật có nhiều chất đạm, vitamin B12 và 
có năng lượng cao như các loại thịt bê nạc, thịt lợn nạc, cá chép, cá hồi, thịt 
ngựa, thịt thỏ. 
2.2.3. Những thức ăn giúp bảo vệ màng tế bào, tăng sinh liên kết: là những 
thức ăn có nhiều vitamin C, vitamin A: Rau ngót, cần tây, mỡ các loại cá (Đặc 
biệt là gan các loại cá nước mặn), trứng gà. 
Một chế độ ăn với tỷ trọng cao của sữa và các loại hoa quả là rất tốt cho 
những người làm việc trong môi trường chịu ảnh hưởng, tác động của nguy 
cơ bức xạ ion hóa “Lacto - Vegetables” 
143 
PHỤ LỤC 8 
MẪU PHIẾU PHỎNG VẤN SÂU 
Về thực trạng an toàn bức xạ và sức khỏe, bệnh tật của nhân viên bức xạ 
trong ngành y tế 
- Thời gian: h , ngày tháng năm 201 . 
- Địa điểm: . 
- Họ tên người được phỏng vấn:  
- Chức danh, cơ quan, địa chỉ:  
- Nội dung thảo luận: 
1. Giới thiệu mục đích và nội dung của cuộc phỏng vấn sâu 
- . 
2. Ông (bà) hãy cho biết ý kiến của mình về thực trạng an toàn bức xạ tại 
đơn vị 
2.1. Điều kiện phòng máy 
- .. 
2.2. Trang thiết bị bảo vệ cá nhân và tập thể 
- .. 
2.3. Ảnh hưởng của bức xạ đến sức khỏe của nhân viên y tế 
- .. 
3. Ông (bà) hãy cho biết ý kiến của mình về thực trạng kiến thức, thái độ, 
thực hành (KAP) của nhân viên bức xạ (trước can thiệp) 
3.1. Kiến thức của nhân viên bức xạ về ATBX 
- ... 
3.2. Thái độ của nhân viên bức xạ về ATBX 
- ... 
3.3. Thực hành của nhân viên bức xạ về ATBX 
- ... 
4. Ông (bà) hãy cho biết ý kiến của mình về các giải pháp chăm sóc sức 
khỏe đã và đăng áp dụng tại cơ sở y tế 
4.1. Các giải pháp về phòng hộ 
- ... 
144 
4.2. Các giải pháp về kiểm soát 
- ... 
4.3. Các giải pháp về y tế 
- ... 
5. Ông (bà) hãy cho biết ý kiến của mình về kết quả của các biện pháp 
can thiệp đảm bảo an toàn bức xạ, nâng cao sức khỏe của nhân viên bức 
xạ trong y tế 
5.1. Kết quả về mặt môi trường cơ sở bức xạ 
- ... 
5.2. Kết quả về mặt sức khỏe nhân viên bức xạ 
- ... 
5.3. Kết quả về kiến thức, thái độ, thực hành của nhân viên bức xạ 
- ... 
6. Ông (bà) hãy cho biết những kiến nghị của mình về công tác ATBX và 
đảm bảo sức khỏe cho nhân viên bức xạ trong ngành y tế (nếu có) 
- ... 
Phỏng vấn kết thúc hồi h , ngày tháng năm201 . 
Người phỏng vấn Người được phỏng vấn 
145 
PHỤ LỤC 9 
MẪU BIÊN BẢN THẢO LUẬN NHÓM 
Về thực trạng an toàn bức xạ và sức khỏe, bệnh tật của nhân viên bức xạ 
trong ngành y tế 
- Thời gian: h , ngày tháng năm201 . 
- Địa điểm:  
- Thành phần tham gia: 
+ Chủ trì thảo luận: 
+ Thư ký: 
+ Cán bộ tham gia thảo luận (danh sách kèm theo). 
- Nội dung thảo luận: 
1. Giới thiệu thành phần tham gia và nội dung của buổi thảo luận nhóm 
-  
2. Thảo luận về thực trạng công tác an toàn bức xạ tại các cơ sở y tế 
2.1. Điều kiện phòng máy 
-  
2.2. Trang thiết bị bảo vệ cá nhân và tập thể 
-  
2.3. Ảnh hưởng của bức xạ đến sức khỏe của nhân viên y tế 
-  
3. Thảo luận về thực trạng kiến thức, thái độ, thực hành (KAP) của nhân 
viên bức xạ trong ngành y tế (trước can thiệp) 
3.1. Kiến thức của nhân viên bức xạ về ATBX 
-  
3.2. Thái độ của nhân viên bức xạ về ATBX 
-  
3.3. Thực hành của nhân viên bức xạ về ATBX 
-  
4. Thảo luận về các giải pháp chăm sóc sức khỏe đã và đăng áp dụng tại 
cơ sở y tế 
4.1. Các giải pháp về phòng hộ 
-  
146 
4.2. Các giải pháp về kiểm soát 
-  
4.3. Các giải pháp về y tế 
-  
5. Thảo luận về kết quả của các biện pháp can thiệp đảm bảo an toàn bức 
xạ, nâng cao sức khỏe của nhân viên bức xạ trong ngành y tế 
5.1. Kết quả về mặt môi trường cơ sở bức xạ 
-  
5.2. Kết quả về mặt sức khỏe nhân viên bức xạ 
-  
5.3. Kết quả về kiến thức, thái độ, thực hành của nhân viên bức xạ 
-  
6. Kiến nghị về công tác ATBX và đảm bảo sức khỏe cho nhân viên bức 
xạ trong ngành y tế 
6.1. Kiến nghị đối với cơ quan quản lý nhà nước về ATBX 
-  
6.2. Kiến nghị đối với ngành y tế 
-  
6.3. Kiến nghị đối với lãnh đạo cơ sở y tế 
-  
Buổi thảo luận kết thúc hồi h , ngày tháng năm 201 . 
Thư ký Chủ trì thảo luận 
147 
PHỤ LỤC 10 
MỘT SỐ HÌNH ẢNH TRIỂN KHAI NGHIÊN CỨU 
Chuẩn bị đo suất liều bức xạ Đo suất liều chiếu từ bệnh nhân 
Hoạt động truyền thông về ATBX Truyền thông lồng ghép tập huấn 
Phát tài liệu truyền thông 1 Phát tài liệu truyền thông 2 
148 
Phỏng vấn sâu nhân viên bức xạ Phỏng vấn sâu thanh tra ATBX 
Lấy máu XN theo lớp tập huấn 1 Lấy máu XN theo lớp tập huấn 2 
Lấy máu XN tại YT tư nhân 1 Lấy máu XN tại YT tư nhân 2 
149 
Thanh tra hồ sơ ATBX Thanh tra buồng máy CT 
Hiệu chỉnh máy X-quang Kiểm định máy X-quang 
Kiểm tra nội quy phòng chụp Kiểm tra biển cảnh báo