Nghiên cứu sử dụng dịch chiết từ lá trúc đào (nerium oleander) trong bảo quản gỗ thông (pinus latteri)

Nguyễn Thị Tuyên và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 180(04): 153 - 157 
153 
NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG DỊCH CHIẾT TỪ LÁ TRÚC ĐÀO 
(NERIUM OLEANDER) TRONG BẢO QUẢN GỖ THÔNG (PINUS LATTERI) 
Nguyễn Thị Tuyên*, Nguyễn Việt Hưng 
Trường Đại học Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên 
TÓM TẮT 
Việc sử dụng các chế phẩm bảo quản gỗ có nguồn gốc từ hoá học trong những năm gần đây được 
sử dụng khá phổ biến và hiệu quả. Tuy nhiên, việc sử dụng các chế phẩm hoá học đó đều có ảnh 
hưởng đến sức khỏe của con người và môi trường sống. Do vậy, việc tìm hiểu và nghiên cứu sử 
dụng các chế phẩm có nguồn gốc sinh học phục vụ trong công tác bảo quản gỗ là rất cần thiết và ý 
nghĩa trong thực tiễn. Kết quả nghiên cứu sử dụng dịch chiết lá Trúc đào trong bảo quản gỗ Thông 
cho thấy nồng độ dịch chiết tăng thì mức độ xâm nhập của nấm, mối giảm. Đối với nấm: Ở tất cả 
các công thức dịch chiết từ lá Trúc đào (Nerium oleander) đều không có nấm phát triển khi quét 
gỗ với dịch triết này. Đối với mối: Dung dịch chế phẩm bảo quản ở nồng độ 50% có khả năng 
phòng trừ mối cao hơn so với các mẫu gỗ được quét từ dung dịch chế phẩm ở các công thức có 
nồng độ thấp hơn. 
Từ khóa: Bảo quản, dịch chiết, gỗ, lá Trúc đào, chế phẩm sinh học 
ĐẶT VẤN ĐỀ* 
Trong điều kiện khí hậu nhiệt đới của nước ta, 
hầu hết các loại gỗ rừng trồng rất dễ bị côn 
trùng và nấm gây hại ngay sau khi khai thác, 
trong quá trình chế biến và sử dụng. Thực tế 
cho thấy, bảo quản gỗ là rất cần thiết và quan 
trọng trong sản xuất cũng như đời sống hằng 
ngày. Bảo quản gỗ sẽ làm tăng tuổi thọ của 
gỗ, giảm lượng hao hụt gỗ trong quá trình sử 
dụng, góp phần sử dụng hợp lý nguồn tài 
nguyên rừng. Nhằm giải quyết vấn đề đó, 
ngành chế biến lâm sản đã và đang không 
ngừng nghiên cứu tạo ra các chế phẩm bảo 
quản gỗ đem lại hiệu quả cao [3]. 
Trong những năm gần đây, đã có nhiều công 
trình nghiên cứu về bảo quản gỗ và đề xuất 
được một số biện pháp bảo quản gỗ cho gỗ 
rừng trồng. Tuy nhiên, rất ít công trình nghiên 
cứu sử dụng các chế phẩm sinh học trong 
công tác bảo quản nói chung và nghiên cứu 
về lá Trúc đào (Nerium oleander) trong bảo 
quản gỗ nói riêng. 
Với nhận thức đó, việc nghiên cứu sử dụng chế 
phẩm sinh học như dịch chiết từ lá Trúc đào 
trong bảo quản gỗ là mới và cần thiết. 
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
*
 Tel: 0965 765989, Email: nttuyen1201@gmail.com 
Phương pháp thực nghiệm 
Nguyên vật liệu 
- Gỗ Thông: 14 tuổi, gia công thanh có kích 
thước 10 × 25 × 300 (mm). 
- Lá Trúc đào tươi để tạo chế phẩm bằng 2 
phương pháp: Phương pháp triết bằng cồn ở 
nhiệt độ 60oC (PP1) và phương pháp triết bằng 
cách ngâm với cồn ở nhiệt độ thường (PP2). 
 Phương pháp bảo quản [1], [2] 
+ Phương pháp: Quét 
- Tiến hành: 
+ Dịch triết Trúc đào được pha với nước tạo 
thành dung dịch chế phẩm theo các nồng độ: 
10%, 20%, 25%, 30%, 40%, 50%. 
+ Quét đều dịch chiết lá Trúc đào lên bề mặt 
mẫu gỗ, sau đó xếp lên giá kê. 
+ Phơi gỗ để độ ẩm đạt ≤ 20%. 
Phương pháp đánh giá hiệu lực chế phẩm 
bảo quản 
Đánh giá hiệu lực đối với nấm [4] 
Mẫu sau khi quét chế phẩm để khô tự nhiên 
và xếp vào hộp theo thứ tự từng mức nồng độ 
và mẫu đối chứng. 
Mẫu sau khi xử lý được đặt thử nghiệm tại địa 
điểm đã được bố trí có môi trường nấm tấn 
công gỗ. Sau thời gian 4 tuần, 8 tuần và 12 
Nguyễn Thị Tuyên và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 180(04): 153 - 157 
154 
tuần thu kết quả và đánh giá các mẫu quét so 
với mẫu đối chứng. 
Chỉ tiêu đánh giá: 
Chỉ tiêu đánh giá: Hiệu lực ức chế của chế 
phẩm bảo quản đối với nấm được đánh giá 
bằng cách cho điểm dựa trên 3 chỉ tiêu so 
sánh giữa mẫu quét chế phẩm và mẫu đối 
chứng, tỷ lệ diện tích biến màu (X), tỷ lệ diện 
tích mục mềm (Y) và tỷ lệ hao hụt khối lượng 
mẫu (Z). 
BMdc, MMdc, HHdc - Lần lượt là bình quân 
diện tích vùng bị biến màu, mục mềm, hao 
hụt khối lượng mẫu đối chứng. 
BMqt, MMqt, HHqt - Lần lượt là bình quân 
diện tích vùng bị biến màu, mục mềm, hao 
hụt khối lượng mẫu quét chế phẩm. 
Kết quả quy định: 
X, Y, Z từ 0 - 30%: Đạt 3 điểm 
X, Y, Z từ 30% - 60%: Đạt 2 điểm 
X, Y, Z lớn hơn 60%: Đạt 1 điểm 
Tổng hợp số điểm của 3 chỉ tiêu, công thức 
chế phẩm nào đạt 3 đến 4 điểm là chế phẩm 
tốt, đạt 5 đến 7 điểm là chế phẩm có hiệu lực 
trung bình, đạt 8 đến 9 điểm là chế phẩm có 
hiệu lực xấu. 
Đánh giá hiệu lực ức chế của chế phẩm đối 
với mối [5] 
Mối thử: Mối nhà (Coptotemes formosanus Shir) 
Phương pháp xử lý mẫu: Đặt hộp chứa các 
mẫu thử vào nơi có mối đang hoạt động mạnh 
(mối đang tấn công gỗ hoặc đặt trực tiếp vào 
tổ mối). Sau thời gian 4, 8 và 12 tuần lấy ra 
để đánh giá theo chỉ tiêu: 
Hiệu lực của chế phẩm bảo quản đối với mối 
được đánh giá bằng cách cho điểm dựa trên 3 
chỉ tiêu so sánh giữa mẫu quét chế phẩm và 
mẫu đối chứng. 
+ Tỷ lệ số mẫu có vết mối ăn (Tv) 
+ Tỷ lệ số mẫu có vết mối ăn rộng ≥ 1 cm2 (Tvr) 
+ Tỷ lệ số mẫu có vết mối ăn sâu ≥ 1 mm (Tvs) 
Trong đó: Vdc, VRdc, VSdc lần lượt là bình 
quân số mẫu đối chứng có vết mối ăn, mẫu 
đối chứng có vết mối ăn rộng bằng hoặc hơn 
1 cm
2, mẫu đối chứng có vết mối ăn sâu bằng 
hoặc hơn 1 mm. 
Vqt, VRqt, VSqt lần lượt là bình quân số mẫu 
quét chế phẩm có vết mối ăn, mẫu quét chế 
phẩm có vết mối ăn rộng bằng hoặc hơn 1 
cm
2, mẫu quét chế phẩm có vết mối ăn sâu 
bằng hoặc hơn 1 mm. 
Kết quả quy định: 
Tv, Tvr, Tvs từ 0 - 30%: Đạt 3 điểm 
Tv, Tvr, Tvs từ 30% - 60%: Đạt 2 điểm 
Tv, Tvr, Tvs lớn hơn 60%: Đạt 1 điểm 
Tổng hợp số điểm của 3 chỉ tiêu, công thức 
nào đạt 3 đến 4 điểm là chế phẩm tốt, đạt 5 
đến 7 điểm là chế phẩm có hiệu lực trung 
bình, đạt 8 đến 9 điểm là chế phẩm có hiệu 
lực thấp. 
Phương pháp xử lý số liệu 
Kết quả sau phân tích được xử lý số liệu bằng 
phần mềm Ecxel. 
KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 
Hiệu lực ức chế nấm của chế phẩm bảo 
quản từ lá Trúc đào trên mẫu gỗ thông 
Kết quả nghiên cứu cho thấy ở tất cả các gỗ 
quét chế phẩm dù ở nồng độ nào cũng không 
có nấm. Trong khi đó 100% các mẫu đối 
chứng đều bị nấm xâm nhập ở các mức độ 
khác nhau. 
Đối với mẫu gỗ đã quét dịch chiết bảo quản 
đã tạo ra một môi trường có khả năng kháng 
nấm, điều đó đã tạo ra môi trường khác với 
mẫu gỗ không quét dịch chiết bảo quản. 
Nguyễn Thị Tuyên và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 180(04): 153 - 157 
155 
Hình 1. Hiệu lực của dịch chiết lá Trúc đào đối 
với nấm 
Kết quả tổng hợp các tác động nói trên của 
chế phẩm bảo quản đối với nấm là làm giảm 
khả năng phát triển của nấm trên cây gỗ 
Thông. Tại các nồng độ đã quét 10%, 20%, 
30%, 40%, 50%, trong quá trình quét ở các 
tuần theo dõi là không có hiện tượng nấm 
mốc xuất hiện. 
Do đó dịch chiết bảo quản từ các nồng độ 
10%, 20%, 30%, 40%, 50% đều có hiệu lực 
bảo quản gỗ Thông phòng chống sự xâm nhập 
của nấm phá hoại. Tuy nhiên, giữa các nồng 
độ khác nhau là không có ý nghĩa. 
Kết luận: Kết quả nghiên cứu về hiệu lực của 
dịch chiết lá Trúc đào đối với nấm cho thấy 
dịch chiết lá Trúc đào có hiệu quả cao trong 
phòng trừ các loại nấm. 
Hiệu lực ức chế mối của chế phẩm bảo 
quản từ dịch chiết lá Trúc đào trên gỗ 
thông bằng PP1 
Kết quả tổng hợp về hiệu lực ức chế mối của 
chế phẩm bảo quản từ dịch chiết lá Trúc đào 
khi quét gỗ Thông có độ ẩm ≤ 20%. Tiến 
hành đặt mẫu gỗ thử nghiệm ở môi trường có 
mối hoạt động mạnh trong thời gian 4 tuần, 8 
tuần và 12 tuần với các nồng độ 10%, 20%, 
30%, 40%, 50% được tổng hợp tại bảng 1. 
Kết quả nghiên cứu tại bảng 1 cho thấy ở 
nồng độ và thời gian thử nghiệm khác nhau 
cho ta kết quả khác nhau, cụ thể như sau: 
+ Kết quả kiểm tra sau 4 tuần cho hiệu quả tốt 
trong phòng mối ở tất cả các nồng độ; 
+ Kết quả thử nghiệm sau 8 tuần: Hiệu lực đã 
giảm đi từ tốt đến trung bình với 2 mức nồng 
độ 10% và 20%; 
+ Sau 12 tuần 100% số mẫu xuất hiện vết mối 
ở nồng độ 10% và 20%, ở nồng độ 30%, 40% 
giảm hiệu lực rõ rệt ở hiệu lực tốt xuống mức 
trung bình và nồng độ 50% giảm hiệu lực 
mặc dù vẫn đạt ở mức hiệu lực tốt. 
Vậy kết quả thí nghiệm cho thấy: Dịch chiết 
lá Trúc đào có hiệu lực trong phòng trừ mối ở 
các mức độ khác nhau, nồng độ càng cao hiệu 
lực bảo quản càng tốt, ở nồng độ 50% cho 
hiệu quả cao nhất. Tuy nhiên, kết quả cũng 
cho thấy dịch chiết giảm hiệu lực bảo quản 
theo thời gian sau 4, 8 và 12 tuần thử nghiệm 
phòng mối. 
Hình 2. Hiệu lực của dịch chiết lá Trúc đào bằng 
PP1 đối với mối 
Bảng 1. Hiệu lực của dịch triết lá Trúc đào bằng PP1 đối với mối 
Nồng 
độ (%) 
Điểm đánh giá 
4 tuần 8 tuần 12 tuần 
Tv Tvs Tvr 
Tổng 
điểm 
Kết 
quả 
Tv Tvs Tvr 
Tổng 
điểm 
Kết 
quả 
Tv Tvs Tvr 
Tổng 
điểm 
Kết 
quả 
10 1 1 1 3 Tốt 2 2 2 6 TB 3 3 3 9 Xấu 
20 1 1 1 3 Tốt 2 1 2 5 TB 3 3 3 9 Xấu 
30 1 1 1 3 Tốt 1 1 1 3 Tốt 2 2 2 6 TT 
40 1 1 1 3 Tốt 1 1 1 3 Tốt 2 1 2 5 TB 
50 1 1 1 3 Tốt 1 1 1 3 Tốt 1 1 1 3 Tốt 
Nguyễn Thị Tuyên và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 180(04): 153 - 157 
156 
Hiệu lực của dịch chiết lá Trúc đào bằng PP2 đối với mối 
Kết quả tổng hợp về hiệu lực đối với mối của chế phẩm bảo quản từ dịch chiết lá Trúc đào khi 
quét gỗ Thông trắng có độ ẩm ≤ 20%. Tiến hành đặt mẫu gỗ thử nghiệm ở môi trường có mối 
hoạt động mạnh trong thời gian 4 tuần, 8 tuần và 12 tuần với các nồng độ 10%, 20%, 30%, 40%, 
50% được tổng hợp tại bảng 2. 
Bảng 2. Hiệu lực của dịch chiết lá Trúc đào bằng PP2 đối với mối 
Nồng 
độ 
(%) 
Điểm đánh giá 
4 tuần 8 tuần 12 tuần 
Tv Tvs Tvr 
Tổng 
điểm 
Kết 
quả 
Tv Tvs Tvr 
Tổng 
điểm 
Kết 
quả 
Tv Tvs Tvr 
Tổng 
điểm 
Kết 
quả 
10 1 1 1 3 Tốt 3 2 2 7 TB 3 3 3 9 Xấu 
20 1 1 1 3 Tốt 2 1 2 5 TB 3 3 3 9 Xấu 
30 1 1 1 3 Tốt 2 1 2 5 TB 3 2 3 8 Xấu 
40 1 1 1 3 Tốt 2 1 1 4 Tốt 2 2 2 6 TB 
50 1 1 1 3 Tốt 1 1 1 3 Tốt 2 1 2 5 TB 
Kết quả nghiên cứu tại bảng 2 cho thấy, ở 
nồng độ và thời gian thử nghiệm khác nhau 
cho ta kết quả khả năng kháng mối của dịch 
triết là khác nhau, cụ thể như sau: 
+ Sau 4 tuần thử nghiệm cho kết quả hiệu quả 
kháng mối của dịch chiết lá Trúc đào là tốt ở 
tất cả các nồng độ. 
+ Kết quả sau 8 tuần thử nghiệm cho thấy 
hiệu lực đã giảm đi từ tốt đến trung bình ở cả 
3 mức nồng độ 10%, 20% và 30%. 
+ Sau 12 tuần 100% số mẫu xuất hiện vết mối 
ở nồng độ 10%, 20% và 30%, ở nồng độ 40% 
và 50% giảm hiệu lực xuống mức trung bình 
sau thời gian 8 tuần thử nghiệm. 
Với kết quả trên ta thấy, dịch chiết lá Trúc 
đào có hiệu lực trong phòng trừ mối ở các 
mức độ nồng độ chế phẩm là khác nhau: 
Nồng độ càng cao hiệu lực bảo quản càng tốt. 
Hình 3. Hiệu lực của dịch chiết lá Trúc đào bằng 
PP2 đối với mối 
Nghiên cứu ở 5 nồng độ 10%, 20%, 30%, 
40%, 50% cho thấy ở nồng độ 40%, 50% cho 
hiệu quả cao nhất. Tuy nhiên, hiệu lực bảo 
quản giảm theo thời gian từ 4, 8 và 12 tuần 
thử nghiệm. 
KẾT LUẬN 
Đối với nấm: Kết quả nghiên cứu về hiệu lực 
của dịch chiết lá Trúc đào ở các nồng độ 10%, 
20%, 30%, 40%, 50% đối với nấm đều có 
hiệu quả cao trong phòng trừ nấm. 
Đối với mối: Kết quả thí nghiệm cho thấy khả 
năng xâm nhập của mối đối với mẫu gỗ có 
quét dịch chiết lá Trúc đào giảm theo chiều 
tăng của nồng độ 10% - 50%. Nồng độ càng 
cao, khả năng phòng trừ mối càng tốt. Dung 
dịch ở nồng độ 50% cho khả năng phòng mối 
cao nhất sau 12 tuần thử nghiệm. 
Dung dịch chế phẩm bảo quản dịch chiết lá 
Trúc đào (chiết bằng cồn ở nhiệt độ dưới 
60
o
C) cho ta hiệu quả đối với mối cao hơn so 
với dung dịch chế được chiết bằng cồn ở nhiệt 
độ môi trường. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Bùi Văn Ái, Phan Thị Lương Ngọc, Vũ Văn Thu 
(2006), “Nghiên cứu nâng cao hiệu lực của dầu vỏ 
hạt điều làm thuốc bảo quản lâm sản”, Tuyển tập 
công trình nghiên cứu bảo quản lâm sản (1986 – 
2006), Nxb Thống kê, Hà Nội, tr. 122-131. 
2. Lê Văn Lâm, Nguyễn Thị Bích Ngọc, Nguyễn 
Văn Đức (2006), “Xây dựng phương pháp nghiên 
cứu xác định hiệu lực của thuốc bảo quản với sinh 
vật gây hại lâm sản”, Tuyển tập công trình nghiên 
cứu bảo quản lâm sản (1986 – 2006), Nxb Thống 
kê, Hà Nội, tr. 158-166. 
Nguyễn Thị Tuyên và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 180(04): 153 - 157 
157 
3. Nguyễn Thị Bích Ngọc, Nguyễn Chí Thanh, Lê 
Văn Nông (2006), Bảo quản lâm sản, Nxb Nông 
Nghiệp, Hà Nội, tr. 5-11. 
4. Viện Khoa học Lâm Nghiệp (2002), Kiểm 
nghiệm hiệu lực của thuốc bảo quản lâm sản đối 
với nấm, Tiêu chuẩn ngành. 
5. Viện Khoa học Lâm Nghiệp (2002), Kiểm 
nghiệm hiệu lực của thuốc bảo quản lâm sản đối 
với mối, Tiêu chuẩn ngành. 
SUMMARY 
THE USE OF BIOLOGICAL PRODUCTS FROM NERIUM OLEANDER 
FOR WOOD PRESERVATION 
Nguyen Thi Tuyen
*
, Nguyen Viet Hung 
TNU - University of Agriculture and Forestry 
The use of chemical products for wood preservation in recent years has been used widely and 
effectively. However, these chemical products have affected on human health and living 
environment. Therefore, the studies on the use of biological extracts from bioproductsfor wood 
preservation are really necessary and practical meaningful. The research result showed that the 
increase in concentrations levels showed the decrease in fungi and termite damages. For fungi: All 
time of wooden steep in Nerium oleander not have fungi during sweep. For termites: All time of 
wooden steep in 50% Nerium oleander Linn leaves concentration levels showed better fungi 
control in comparison to other Nerium oleanderLinn leaves concentration levels. 
Key words: Biological, Extracts,Linn leaves, Nerium oleander, preservation, wood 
Ngày nhận bài: 08/3/2018; Ngày phản biện: 28/3/2018; Ngày duyệt đăng: 27/4/2018 
*
 Tel: 0965 765989, Email: nttuyen1201@gmail.com