Nhân 3 trường hợp trichobezoars dạ dày ở trẻ em Báo cáo ca lâm sàng - Hồi cứu y văn

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 6 * 2014
 122 
NHÂN 3 TRƯỜNG HỢP TRICHOBEZOARS DẠ DÀY 
Ở TRẺ EM BÁO CÁO CA LÂM SÀNG-HỒI CỨU Y VĂN 
Nguyễn Hữu Chí*, Lê Uyên Phương*, Nguyễn Phúc Thịnh*, Nguyễn Tiến Thành* 
TÓM TẮT 
Mục tiêu: Trình bày đặc điểm lâm sàng và siêu âm chẩn đoán trichobezoars dạ dày ở trẻ em. 
Phương pháp nghiên cứu: Báo cáo ca lâm sàng. 
Kết quả: 3 trường hợp bé gái 10-12 tuổi, nhập viện vìđau bụng mạn, kèm ói. Siêu âm phát hiện khối cản âm 
to trong dạ dày, echo dày, có bóng lưng, hình vòng cung, kích thước trung bình 6 cm. Chụp dạ dày có cản quang, 
cho thấy khối choán chỗ trong dạ dày. Nội soi xác định búi tóc to và phẫu thuật mở dạ dày lấy búi tóc. 
Kết luận: Trichobezoars trong dạ dày, nguyên nhân gây đau bụng mạn, thường gặp ở phụ nữ, bé gái, do rối 
loạn tâm thần. Siêu âm có giá trị trong việc tầm soát phát hiện và nội soi dạ dày xác định, can thiệp điều trị.Trẻ 
cần được khám tâm lý sau phẫu thuật nhằm tránh tái phát. 
Từ khóa: Trichobezoars, dạ dày. 
ABSTRACT 
TRICHOBEZOARS IN CHILDREN: THREE CASE REPORTS AND LITERATURE REVIEW 
Nguyen Huu Chi, Le Uyen Phuong, Nguyen Phuc Thinh, Nguyen Tien Thanh 
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - No 6 - 2014: 122 - 126 
Objectives: To present clinical and sonographic characteristics of gastric trichobezoars in children. 
Methods: 3 case reports. 
Results: Three cases of 10 to 12-year-old girls were admitted to our hospital for chronic abdominal pain and 
vomitting. Ultrasound showed a intraluminal gastric mass with a hyperechoic arclike surface and a marked 
acoustic shadowing is suggestive of a bezoar and an average size of 6 cm. Barium study revealed a large filling 
defect within the stomach. The definitive diagnosis of trichobezoars was established by endoscopic gastric and 
surgical removal was done by gastrotomy. 
Conclusions: Gastric trichobezoars, one of the causes of chronic abdominal pain, often occur in women and 
girls with psychiatric problems. Ultrasound is the primary screening and detecting tool. Gastroscopy is a 
diagnostic as well as therapeutic modality. The patient must undergo a psychiatric evaluation after the surgery to 
prevent recurrence. 
Keywords: Gastric trichobezoars. 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
Trichobezoars là tình trạng kết cục, vón thức 
ăn lẫn tóc trong dạ dày xảy ra ở những trẻ ăn 
hoặc nuốt tóc. Khi búi tóc nằm trong dạ dày, kéo 
dài xuống ruột non, được gọi là hội chứng 
Rapunzel hay Bezoars tóc trong dạ dày, có thể 
kéo dài đến ruột, gây bán tắc ruột. Đây là bệnh 
hiếm, nhưng có thể gây biến chứng nặng như tắc 
đường ra bao tử, tắc ruột, thủng ruột hoặc xuất 
huyết tiêu hóa. Chúng tôi trình bày ba ca lâm 
sàng với đặc điểm siêu âm, giúp chẩn đoán 
chính xác bệnh này. 
TỔNG QUAN 
Bezoars, thuật ngữ để nói lên tình trạng tích 
tụ, vón cục thành khối, những thành phần bất 
thường không tiêu hóa được trong đường tiêu 
hóa.Bệnh hiếm gặp, chiếm 1% nội soi tiêu hóa. 
Tùy thành phần kết tụ, Bezoars được xếp 
loại: lactobezoars (sữa vón cục), phytobezoars 
(sợi, hạt thực vật), trichobezoars (tóc, lông), 
pharmacobezoars (vỏ bao aspirin, Nifedipin, 
* Bệnh viện Nhi Đồng 2. 
Tác giả liên lạc:Bs CKII. Nguyễn Hữu Chí ĐT: 0946898460 Email: dr_huuchi@yahoo.com 
Y Học TP.Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 6 * 2014 Nghiên cứu Y học
 123
theophylin, sucralfate). Trichobezoars chiếm 
55% bezoars tiêu hóa, thường trong dạ dày, đôi 
khi kéo dài đến tá tràng, hỗng tràng. Nó còn gọi 
là hội chứng Rapunzel. Tên cô gái trẻ tóc dài 
trong truyện cổ tích Đức của anh em nhà Gimm. 
Ca đầu tiên trichobezoars được báo cáo vào năm 
1779. Thường gặp ở bệnh nhân có vấn đề tâm 
thần, phụ nữ trẻ. 
Các yếu tố thúc đẩy 
Rối loạn tâm thần, thường được ghi nhận 
như trầm cảm, chậm phát triển tâm thần, rối 
loạn hành vi. -Rối loạn tống xuất dạ dày, mất 
chức năng vận động môn vị, sau cắt dạ dày bán 
phầnDùng thuốc giảm tiết acid, giảm hoạt 
tính enzyme hoặc do nhai kém (mất răng) 
Tuổi thường bị, chiếm 80% dưới 30 tuổi, 
đỉnh cao tần suất 10-19 tuổi, chiếm 90% phụ nữ, 
bệnh nhân thường nuốt tóc (trichophagia) sau 
khi nhổ tóc. 
Lâm sàng 
Có thể không có triệu chứng trong nhiều 
năm hoặc phát hiện tình cờ. Đau bụng, chán ăn, 
nôn ói và gầy ốm. Có thể ghi nhận hói đầu, mass 
thượng vị hoặc hội chứng hẹp môn vị. Bezoars 
có thể thúc đẩy gây loét dạ dày, tắc ruột, thủng 
ruột hoặc xuất huyết tiêu hóa. 
Chẩn đoán hình ảnh 
Nội soi tiêu hóa giúp xác định chẩn đoán và 
phân loại Bezoars. 
Siêu âm chỉ cho phép chẩn đoán khoảng 
25%, với mass trong dạ dày, echo dày, cong có 
bóng lưng. Có thể thấy những dãi sợi echo dày, 
gợi ý trichobezoars như ca chúng tôi gặp. 
Chụp X quang bụng không sửa soạn, đôi khi 
thấy mass trong dạ dày. 
CT scan hoặc MRI cũng cho thấy mass trong 
dạ dày, không bắt thuốc cản quang. 
Ca lâm sàng 
Ca 1 
Bé gái 12 tuổi, T.A.T. nhập viện vìđau bụng 
nhiều vùng thượng vị và ói. Khám ở BVLA với ∆ 
Đau bụng chưa rõ nguyên nhân, theo dõi viêm 
ruột, chuyển bệnh viện Nhi Đồng 1. Tiền căn có 
nhiều đợt đợt đau bụng, ói và không ănđược 
nhiều, thường được chẩn đoán vàđiều trị rối 
loạn tiêu hóa. Từ năm 10 tuổi, mỗi khi có chuyện 
không vui, bé bứt tóc và ăn. Tại BV chúng tôi, bé 
được siêu âm bụng, xác định dị vật Bezoars 
trong dạ dày, nhiều khả năng là tóc, kéo dài đến 
tá tràng D2. Sau đó, bé được nội soi tiêu hóa trên 
(Hình 3) xác định Bezoars tóc ở dạ dày d = 10 x 5 
cm và được phẫu thuật lấy Bezoars (Hình 4) và 
ghi nhận kèm thủng ruột hỗng tràng. 
Hình 1. Bóng cản âm trong dạ dày d=10 cm 
Hình 2.Bóng cản âm, kéo dài đến tá tràng, có những 
dãi sợi và kèm viêm dày thành tá tràng thứ phát. 
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 6 * 2014
 124 
Hình 3. Nội soi dạ dày, búi tóc to, kéo dài từ dạ dày 
qua môn vị, xuống tá tràng. 
Hình 4. Phẫu thuật mở dạ dày, lấy ra búi tóc khá to 
ghi nhận thủng hỗng tràng . 
Ca 2 
Bé gái L.T.N 10 tuổi, nhập viện vì đau bụng. 
Cách nhập viện 6 tháng, bị viêm tụy cấp và 2 lần 
nhập viện vìđau bụng và được chẩn đoán rối 
loạn tiêu hóa. Siêu âm bụng, ghi nhận dạ dày 
dãn to, trong lòng có 1 khối echo dày, cản âm d = 
64 mm, (Hình 5) khung tá tràng không dãn, 
được chẩn đoán bezoars trong dạ dày. Chụp dạ 
dày cản quang, khuyết thuốc cản quang ở dạ 
dày, thuốc qua ruột non chậm (Hình 6). Nội soi 
dạ dày vùng phình vị có một khối thức ăn và 
tóc, không gắp ra được (Hình 7). Bé được phẫu 
thuật lấy khối Bezoars tóc. ( Hình 8) 
Hình 5. Siêu âm: khối echo dày, cong, có bóng lưng 
trong dạ dày kích thước to d=64 mm. 
Hình 6. Chụp dạ dày cản quang: khối choán chổ trong 
lòng dạ dày 
Y Học TP.Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 6 * 2014 Nghiên cứu Y học
 125
Hình 7. Nội soi: Khối thức ăn và tóc dính chặt, không 
gắp ra được 
Hình 8. Hình đại thể búi tóc to được phẫu thuật mở dạ 
dày lấy ra. 
Ca 3 
Bé gái H.H.T.V. 10 tuổi, nhập viện vìđau 
bụng kéo dài từ nhỏ. Siêu âm ghi nhận Trong dạ 
dày có khối có cản âm, có nhiều dải sợi, kéo dài 
từ dạ dày vô tá tràng D2 d= 68x107 mm, có dãn 
tá tràng d = 40 mm,chụp dạ dày cản quang ghi 
nhận khuyết thuốc ở dạ dày, nghĩ có khối choán 
chổ. Nội soi, dạ dày có khối tóc to 5x10 cm. Phẫu 
thuật bezoars tóc chiếm gần trọn dạ dày. 
BÀN LUẬN 
Bezoars tóc (trichobezoars) trong dạ dày 
chiếm 50% Bezoars đường tiêu hóa. Thường gặp 
ở phụ nữ trẻ hay bé gái, có vấn đề tâm thần hay 
tâm sinh lý bất thường. Trẻ tự nuốt hoặc nhai tóc 
của chính bản thân. Cả 3 trường hợp, chúng tôi 
gặp, đều là là bé gái, tuổi 10-12 tuổi. Bệnh cảnh 
lâm sàng đều có biểu hiện tiêu hóa với đau bụng 
mạn kèm nôn ói, phần lớn bỏ sót chẩn đoán 
trong một thời gian dài, với chẩn đoán rối loạn 
tiêu hóa hay viêm tụy cấp. Riêng trường hợp có 
tiền căn được chẩn đoán viêm tụy cấp, có thể lý 
giải bởi búi tóc kéo dài xuống tá tràng, gây bán 
tắc ruột cao mà còn gây chèn ép bóng vater, gai 
tá lớn, chổ đổ của ống Wirsung, thúc đẩy viêm 
tụy. Đối với ca đầu tiên, do Bezoars tóc khá to, 
kéo dài tá tràng, hay còn còn gọi là hội chứng 
Rapunzel, có biến chứng thủng ruột hỗng tràng, 
2 ca còn lại, kích thước to, nằm trong dạ dày. 
Không phải tất cã trichobezoars đều chui tá 
tràng ruột non, tuy nhiên có thể gây tắc đường 
ra bao tử hoặc tắc ruột non. Theo Tomas Ripolle, 
siêu âm có khả năng chẩn đoán tắc ruột với độ 
nhạy cao, và với hình ảnh echo dày, hình vòng 
cung, có bóng lưng, cho phép gợi chẩn đoán 
nguy6en nhân bezoars gây tắc ruột. Về hình ảnh 
siêu âm, 3/3 ca đều có bóng cản âm mạnh trong 
dạ dày, dạng rẽ quạt, một trường hợp kéo dài 
đến D2-D3 mà siêu âm có thể xác định được 
Bezoars, bên cạnh đó những dãi sợi echo dày, 
cho phép chúng tôi gợi ý tóc (trichobezoars). 
Theo chúng tôi, việc xác định Bezoars trong dạ 
dày không khó, nên cho trẻ uống nước và thay 
đổi tư thế trong quá trình siêu âm sẽ dễ dàng 
phát hiện, không nhằm với hơi đại tràng 
ngang.Hình ảnh siêu âm chúng tôi ghi nhận 
hoàn toàn phù hợp y văn.Chụp dạ dày cản 
quang, 3/3, có khối choán chổ và nội soi xác định 
Bezoars to. Tuy nhiên, theo chúng tôi nếu siêu 
âm đã xác định được Bezoars trong dạ dày, nên 
hạn chế chụp dạ dày cản quang, mà thực hiện 
nội soi, vừa giúp xác định chẩn đoán cũng như 
có thể can thiệp điều trị. Nếu thất bại qua nội soi 
gắp bezoars, sẽ can thiệp phẫu thuật, thường 
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 6 * 2014
 126 
qua nội soi ổ bụng mở dạ dày lấy dị vật. Tuy 
nhiên, các trường hợp của chúng tôi, do búi tóc 
quá to nên phải mỗ hở. Các bé này đều được 
khám tâm lý trong quá trình nằm viện, đây 
làđều cần thiết cho trẻ và gia đình để tránh tái 
phát về sau. 
KẾT LUẬN 
Trichobezoars tóc trong dạ dày, thường 
gặp ở phụ nữ, bé gái, do rối loạn tâm thần. 
Siêu âm có giá trị trong việc tầm soát phát hiện 
và nội soi dạ dày xác định, can thiệp điều trị. 
Trẻ cần được khám tâm lý sau phẫu thuật 
nhằm tránh tái phát. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Ali H, Al Wadan, Hamed Al Kaff, Jamila Al (2008). Senabani 
and Azan S Al Saadi,'Rapunzel syndrome' trichobezoar in a 7-
year-old girl: a case report, Cases Journal, 1:pp 205. 
2. Balik E, Ulman I, Taneli C, Demircan M (1993). The Rapunzel 
syndrome: a case report and review of the literature. Eur J 
Pediatr Surg; 3: pp 171. 
3. case with review of treatment, Tropical Gastroenterology 
2010;31(2):133–134 
4. Chen TY, Tiao MM, Chuang JH, Shieh CS, Huang CB 
(2000),Bezoars in children: report of four cases, J Formos Med 
Assoc. Sep;99(9):pp 726-9. 
5. Harikumar R, Kumar S, Kumar B, Balakrishnan V (2007). 
Rapunzel syndrome: a case report and review of literature. 
rop Gastroenterol. Jan-Mar;28(1):pp 37-8. 
6. Mehta P, Bhutiani R (2009), The Rapunzel syndrome: is it an 
Asian problem? case report and review of literature. Eur J 
Gastroenterol Hepatol. Aug;21(8):pp 937-40. 
7. Mountassir M, Tarik Z,Issam E, Hicham K (2011), Un cas de 
trichobezoard gastrique, Pan African Medical Journal.; 9:pp 
19. 
8. Pul N, Pul M (1996). The Rapunzel syndrome (trichobezoar) 
causing gastric perforation in a child: a case report. Eur J 
Pediatr; 155:pp 18. 
Ngày nhận bài báo 12-10-2014. 
Ngày phản biện đánh giá bài báo 14-10-2014. 
Ngày bài báo được đăng: 14-11-2014.