Nhân giống in vitro cây sâm bố chính

 Tạp chí Khoa học Lạc Hồng Số 04 42 Tạp chí Khoa học Lạc Hồng Số 04 
Journal of Science of Lac Hong University
Vol. 4 (12/2015), pp. 42-46
Tạp chí Khoa học Lạc Hồng
Số 4 (12/2015), trang 42-46
NHÂN GIÔ ́NG IN VITRO CÂY SÂM BÔ ́ CHI ́NH 
Hibiscus Sagittifolius Kurz
Nguyễn Thị Huyền Trang1, Vũ Thị Thu Hương2, Vưu Ngc Dung3
Trịnh Thị Thanh Huyền4, Ngô Quang Hưởng5
1huyentrang.sh111@gmail.com, 2thuhuongcnsh@gmail.com
1,2,3Khoa Kỹ thuật Hóa học – Môi trường Trường Đại học Lạc Hồng, Đồng Nai, Việt Nam
4,5Công ty TNHH MTV Ươm Mầm Việt, Đồng Nai, Việt Nam
Đến tòa soạn: 28/12/2014; Chấp nhận đăng: 5/2/2015
Tóm tắt. Nghiên cứu được tiến hành nhằm xây dựng quy trình nhân giống in vitro cây sâm Bố Chính Hibiscus Sagittifolius 
Kurz từ cây in vitro do công ty TNHH MTV Ươm Mầm Việt cung cấp. Trên môi trường MS bổ sung 0,60mg/L BA (6–
Benzyladenin), 100% đoạn thân sâm Bố Chính cảm ứng tạo chồi sau 21 ngày nuôi cấy. Hệ số nhân chồi đạt cao nhất (3,04 
lần) sau 28 ngày nuôi cấy trên môi trường MS bổ sung 0,50mg/L BA kết hợp 0,2 mg/L kinetin. Sau 28 ngày nuôi cấy, chồi 
in vitro tạo rễ bất định và tăng trưởng tốt nhất (5,26 rễ/chồi) trên môi trường MS bổ sung 0,50mg/L NAA 
(Naphthaleneacetic acid). Các cây con in vitro đạt tỷ lệ sống 80% trên giá thể xơ dừa ẩm sau 7 ngày thuần dưỡng. 
Từ khóa: Hibiscus Sagittifolius kurz; Sâm bố chính; In vitro; BA; Kinetin 
Abstract. This study establisheda protocol for in vitro propagation of Hibiscus Sagittifolius Kurz usingplants in vitro of Uom 
Mam Viet Company. The stem segment culture was initiated on MS medium containing 0.60mg/L BA, 100% of explants 
induced shoots after 21 days of culture. The highest shoot multiplication rate (3.04 times) was obtained on MS medium 
supplemented with 0.50mg/L BA and 0.30mg/L Kinetin after 28 days of culture. Following 28 days of culture in vitro rooting 
shoots uncertainty and optimum growth (5.26 roots/shoot) on MS medium supplemented 0.50mg/L NAA. In vitro plantlets 
acclimatized themselves in green houses, and the transplants were adapted to natural conditions with a survival rate of 80% 
after 7 days. 
Keywords: Hibiscus sagittifolius kurz; In vitro; BA; Kinetin 
1. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Sâm Bố Chính (Hibiscus Sagittifolius Kurz) thuộc họ
Malvaceae là một loại cây dược liệu quý [1]. Trong rễ sâm 
Bố Chính có chứa Saponin triterpen là nhóm hợp chất quyết 
định những tác dụng dược lý điển hình của các cây họ Nhân 
Sâm (Araliaceae) có công dụng tăng lực, chống suy nhược, 
kém ăn, kém ngủ, chữa bệnh phổi và bạch đới [2]. Sâm Bố
Chính có nguồn gốc ở phía nam Trung Quốc, sau phát triển 
dần xuống phía nam châu Á, trong đó có Việt Nam. Ở Việt 
Nam, sâm Bố Chính thường phân bố từ tỉnh Thanh Hóa vào 
đến các tỉnh phía Nam và một số điểm thuộc vùng núi thấp 
phía Bắc [3]. Với những công dụng trên cây sâm Bố Chính 
đang bị khai thác quá mức, hạt có tỷ lệ nảy mầm thấp, chất 
lượng cây không ổn định, khả năng lai tạp cao với các cây 
cùng họ (cây Vông Vang, cây Bụp giấm, v.v.). Điều này đã 
làm cho số lượng cây trong tự nhiên ngày càng giảm và khó 
bảo tồn được nguồn gen quý.
Nghiên cứu được tiến hành với mong muốn tạo được 
giống cây sâm Bố Chính tốt góp phần cải thiện chất lượng 
giống cây trong sản xuất cũng như bảo vệ nguồn dược liệu 
quý này. Song song với đề tài này, Phan Duy Hiệp và 
cộng sự (2014) đã đưa ra những kết quả nghiên cứu về ảnh 
hưởng của chất điều hòa sinh trưởng thực vật lên sự phát 
sinh hình thái ở một số loài sâm Bố Chính [4], tuy nhiên 
nhóm tác giả chưa đưa ra quy trình nhân giống in vitro cây 
sâm Bố Chính và tỷ lệ sống của cây sau khi đưa ra vườn 
ươm.
2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP 
2.1 Vật liệu nghiên cứu 
Cây sâm Bố Chính (Hibiscus Sagittifolius Kurz) in vitro 
do Công ty TNHH MTV Ươm Mầm Việt cung cấp.
2.2 Phương pháp nghiên cứu 
Thí nghiệm 1: Khảo sát ảnh hưởng của nồng độ BA đến 
khả năng tái sinh chồi cây sâm Bố Chính
Các đoạn thân tách từ cây in vitro trưởng thành được cấy 
chuyền sang môi trường nền MS (Murashige và Skoog) bổ
sung 0 – 1,00 mg/L BA để khảo sát nồng độ BA tối ưu cho
tái sinh chồi.
Thí nghiệm 2: Khảo sát ảnh hưởng của nồng độ BA và 
Kinetin đến khả năng nhân chồi cây sâm Bố Chính 
Cây sâm Bố Chính in vitro được cắt thành từng đoạn 
thân mang chồi ngủ có kích thước 1 – 1,5 cm được cấy vào 
môi trường MS có bổ sung 30g saccarose/L; 8,2 g agar/L; 
pH 5,8 và nồng độ BA (0 – 1,00 mg/L), kinetin có nồng độ
(0 – 0,40 mg/L), các chất này được kết hợp với nhau để tìm 
ra môi trường nhân chồi cho cây. 
Thí nghiệm 3: Khảo sát ảnh hưởng của nồng độ BA và 
NAA đến khả năng nhân chồi cây sâm Bố Chính 
Đoạn thân mang chồi ngủ tách từ cây in vitro trưởng thành 
có kích thước 1 – 1,5 cm được cấy vào môi trường MS có bổ
sung 30g saccarose/L; 8,2 g agar/L; pH 5,8 và kết hợp BA (0 –
1,00mg/L) với NAA (0 – 0,40 mg/L) để xác định điều kiện 
nuôi cấy tối ưu cho hệ số nhân chồi cao. 
Nguyễn Thị Huyền Trang;Vũ Thị Thu Hương;Vưu Ngọc Dung;Trịnh Thị Thanh Huyền;Ngô Quang Hưởng 
 43 Tạp chí Khoa học Lạc Hồng Số 04 
Thí nghiệm 4: Khảo sát ảnh hưởng của nồng độ NAA khả
năng tạo rễ cây sâm Bố Chính 
Chồi in vitro được cấy trên môi trường MS có 30g 
saccarose/L; 8,2 g agar/L; pH 5,8, bổ sung NAA (0 – 0,75 
mg/L), để thăm dò khả năng tạo rễ. 
Thí nghiệm 5: Khảo sát ảnh hưởng của nồng độ IBA (Indole-
Butyric Acid) đến khả năng tạo rễ cây sâm Bố Chính 
Chồi in vitro được cấy trên môi trường MS có 30g 
saccarose/L; 8,2 g agar/L; pH 5,8, bổ sung IBA (0 – 0,75 
mg/L), để khảo sát khả năng tái sinh rễ và tạo cây hoàn 
chỉnh. 
Đưa cây ra vườn ươm: Cây sâm Bố Chính in vitro hoàn 
chỉnh được chuyển ra vườn ươm trồng trên giá thể xơ dừa 
ẩm, tưới phun sương giữ ẩm cho cây.
Phương pháp phân tích số liệu: Số liệu được xử lý 
thống kê bằng phần mềm Statgraphics 3.0.
3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 
3.1 Ảnh hưởng của BA đến khả năng tái sinh chồi cây 
sâm Bố Chính 
Cây sâm Bố Chính in vitro được cắt thành từng đoạn 
thân mang chồi ngủ có kích thước 1 – 1,5 cm được cấy 
vào môi trường tạo chồi. Sau 3 tuần nuôi cấy thu được kết 
quả như Bảng 1.
Bảng 1. Ảnh hưởng của nồng độ BA hiệu quả tái sinh chồi cây 
sâm Bố Chính
BA (mg/L) Tỉ lệ
tái sinh chồi (%) 
Chiều cao chồi (mm) 
0 88,90 17,75 
0,20 88,90 18,50 
0,40 100,00 20,11 
0,60 100,00 30,11 
0,80 77,78 18,14 
1,00 66,67 10,33
Hình 1. Chồi sâm Bố Chính tái sinh trên môi trường MS bổ sung 
0,60 mg/L BA
Ở môi trường đối chứng không bổ sung chất ĐHSTTV 
(điều hòa sinh trưởng thực vật), 88,90% đoạn thân sâm Bố
Chính cảm ứng tạo chồi do bản thân mẫu có sẵn hàm lượng 
hóc-môn nội sinh nhất định kích thích sự tạo chồi mới. Khi 
tăng nồng độ BA từ 0,20 – 0,60 mg/L, tỉ lệ tái sinh chồi 
tăng từ 88,90% lên 100% tại nồng độ BA 0,40 mg/L và BA 
0,60 mg/L. Chiều cao chồi tái sinh cao nhất tại môi trường 
có bổ sung BA 0,60 mg/L (30,11 mm). Nồng độ BA tăng 
cao hơn 0,60 mg/L tỉ lệ tái sinh chồi và chiều cao chồi giảm 
do nồng độ BA cao kìm hãm khả năng tạo chồi và ức chế
sự kéo dài chồi. Như vậy môi trường thích hợp để tạo chồi 
sâm Bố Chính là môi trường MS bổ sung 0,60 mg/L BA 
(Hình 1).
3.2. Nhân chồi 
3.2.1 Ảnh hưởng của tổ hợp BA và Kinetin đến khả 
năng nhân chồi cây sâm Bố Chính 
Cây sâm Bố Chính in vitro được cắt thành từng đoạn 
thân mang chồi ngủ có kích thước 1-1,5 cm được cấy vào 
môi trường nhân chồi. Trên môi trường nhân chồi, khả
năng sống sót và tạo chồi đạt 100%. Thí nghiệm trên 17 
môi trường và sử dụng 459 mẫu. Sau 4 tuần thu được kết 
quả như Bảng 2.
Bảng 2. Ảnh hưởng của nồng độ BA và kinetin đến hiệu quả nhân 
chồi cây sâm Bố Chính
BA (mg/L) Kinetin (mg/L) Hệ số
nhân chồi
Chiều cao chồi 
(mm)
0 0 1,00 25,55
0,25
0,10 2,07 31,04
0,20 2,48 31,30
0,30 2,22 34,22
0,40 1,89 32,89
0,50
0,10 2,22 32,22
0,20 3,04 30,48
0,30 2,30 35,15
0,40 1,67 30,15
0,75
0,10 2,19 31,44
0,20 2,52 29,81
0,30 2,26 32,74
0,40 1,67 32,93
1,00
0,10 2,07 29,37
0,20 2,11 33,48
0,30 2,00 28,07
0,40 1,63 27,70
Trong môi trường đối chứng không bổ sung chất 
ĐHSTTV nên không tăng về số lượng chồi (hệ số nhân 
chồi bằng 1), các môi trường còn lại hệ số nhân chồi lớn 
hơn 1. Môi trường không bổ sung chất ĐHSTTV mà cây 
vẫn sống và tạo chồi là do bản thân mẫu cấy đã có sẵn 
hàm lượng hóc-môn nội sinh nhất định và trong môi 
trường MS đã chứa đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết. Đối 
với những môi trường có bổ sung chất ĐHSTTV, khả
năng tạo chồi mới cao hơn hẳn và quá trình nhân chồi 
cũng diễn ra nhanh hơn.
Môi trường MS bổ sung BA (0,25 – 1,00 mg/L) kết hợp 
kinetin (0,10 – 0,40 mg/L) có tác động tốt đến khả năng 
nhân chồi in vitro cây sâm Bố Chính. Trong tổ hợp với BA 
khi tăng nồng độ kinetin từ 0,10 – 0,20 mg/L số chồi tăng, 
tiếp tục tăng nồng độ kinetin lên 0,40 mg/L số chồi giảm. 
Môi trường MS bổ sung 0,50 mg/L BA kết hợp 0,20 mg/L
kinetin cho số chồi cao nhất (3,04 chồi/mẫu). Chất lượng 
chồi tốt, chồi mập, phiến lá to, khoảng cách giữa các đốt 
thân ngắn. Điều này có thể là do vai trò của cytokinin là 
kích thích phân chia tế bào, phát sinh chồi nách, kìm hãm 
ưu thế ngọn, ức chế sự kéo dài chồi, làm tăng diện tích 
phiến lá (Hình 2).
Nhân giống in vitro cây sâm bố chính 
 Tạp chí Khoa học Lạc Hồng Số 04 44 Tạp chí Khoa học Lạc Hồng Số 04 
Hình 2. Cụm chồi sâm Bố Chính trên môi trường MS bổ sung 0,50
mg/L BA kết hợp 0,20 mg/ L kinetin
Tham khảo kết quả nghiên cứu nhân giống cây dược 
liệu thân thảo của Hoàng Thị Thế (2013) khả năng tạo chồi 
cây Ba kích tốt nhất ở môi trường có bổ sung 1 mg/L BA 
kết hợp với 0,25 mg/L kinetin hệ số nhân chồi cao nhất (đạt 
2,65 lần) [5], thấp hơn so với kết quả nhân chồi sâm Bố
Chính ở nghiên cứu này với nồng độ BA 0,5 mg/L kết hợp 
kinetin 0,2 mg/L (3,04 lần). Vậy môi trường MS bổ sung 
BA 0,5 mg/L kết hợp kinetin 0,2 mg/L là môi trường thích 
hợp cho nhân chồi sâm Bố Chính.
 3.2.2 Ảnh hưởng của tổ hợp BA và NAA đến khả 
năng nhân chồi cây sâm Bố Chính 
Hiệu quả của một quy trình nhân giống in vitro thể
hiện bằng hệ số nhân chồi. Trong giai đoạn nhân chồi, sự
phối hợp giữa auxin và cytokinin ở nồng độ và tỷ lệ thích 
hợp có ảnh hưởng tốt đến sự hình thành chồi và chất lượng 
chồi tạo thành. Thí nghiệm này sử dụng BA và NAA để
nghiên cứu khả năng nhân chồi sâm Bố Chính sau 4 tuần 
nuôi cấy thu được kết quả như Bảng 3.
Môi trường MS bổ sung BA và NAA cho kết quả nhân 
chồi cao hơn so với môi trường đối chứng không bổ sung 
chất ĐHSTTV. Môi trường bổ sung kết hợp BA (0,25 –
1,00 mg/L) và NAA (0,10 – 0,40 mg/L) đã kích thích tạo 
chồi in vitro. Trong tổ hợp với BA, khi tăng nồng độ NAA
từ 0,10 – 0,30 mg/L số chồi thu được tăng, tuy nhiên khi 
tăng nồng độ NAA lên 0,40 mg/L số chồi hình thành giảm. 
Kết quả thu được cho thấy, tỷ lệ auxin/cytokinin có tác 
dụng phát sinh chồi, chồi nách và đặc tính của auxin là 
kích thích sự tăng trưởng và kéo dài tế bào, tăng trưởng 
chiều dài thân, lóng, chồi có tính ưu thế ngọn nên môi 
trường MS bổ sung 0,25 mg/L BA kết hợp 0,30 mg/L NAA
cho hệ số nhân chồi cao nhất 2,63 lần, số lá/chồi 4,15 (chiếc 
lá), khoảng cách giữa các đốt thân dài, chồi khá, phiến lá
nhỏ (Hình 3).
Hình 3. Cụm chồi sâm Bố Chính trên môi trường MS bổ sung 0,25 
mg/L BA kết hợp 0,30 mg/L kinetin
Bảng 3. Ảnh hưởng của nồng độ BA và NAA đến hiệu quả nhân 
chồi cây sâm Bố Chính
BA 
(mg/L)
NAA 
(mg/L)
Hệ số
nhân chồi
Chiều cao chồi 
(mm)
0 0 1,00 25,55
0,25
0,10 1,78 34,89
0,20 2,22 42,78
0,30 2,63 51,00
0,40 2,00 40,00
0,50
0,10 2,07 37,07
0,20 2,19 33,37
0,30 2,52 37,81
0,40 1,96 26,07
0,75
0,10 1,59 23,44
0,20 2,07 33,67
0,30 2,41 36,07
0,40 1,93 30,41
1,00
0,10 1,96 21,93
0,20 2,00 22,67
0,30 2,33 31,04
0,40 1,63 29,19
Sau khi tiến hành 2 thí nghiệm khảo sát ảnh hưởng của 
chất ĐHSTTV đến sự nhân chồi cây sâm Bố Chính ta thu 
được 2 môi trường cho hệ số nhân chồi cao là môi trường 
MS bổ sung 0,50 mg/L BA kết hợp 0,20 mg/L kinetin và 
môi trường MS bổ sung 0,25 mg/L BA kết hợp 0,30mg/L 
NAA. Hệ số nhân chồi thu được ở môi trường MS bổ sung 
tổ hợp BA và kinetin (3,04 lần) cao hơn so với môi trường 
MS bổ sung BA và NAA (2,63 lần). Vậy, môi trường MS 
bổ sung 0,50 mg/L BA và 0,20 mg/L kinetin là môi trường 
hiệu quả nhất đối với sự nhân chồi cây sâm Bố Chính.
3.3. Giai đoạn tạo rễ 
3.3.1 Ảnh hưởng của tổ hợp NAA đến khả năng tạo 
rễ cây sâm Bố Chính 
Sau giai đoạn nhân chồi là giai đoạn tạo rễ từ các chồi để
tái sinh thành cây in vitro hoàn chỉnh. Thí nghiệm trên 4
môi trường và sử dụng 108 mẫu. Sau 4 tuần thu được kết 
quả như Bảng 4.
Môi trườngđối chứng không bổ sung NAA cho số rễ tái 
sinh thấp nhất (1,63 rễ/chồi), môi trường bổ sung 0,50 mg/L
NAA đạt số rễ/chồi cao nhất (5,26 rễ/chồi). Môi trường
không bổ sung chất ĐHSTTV, các mẫu cấy vẫn sống và phát 
triển bình thường, có khả năng tạo rễ nhưng hệ số hình thành 
rễ là không cao, quá trình tạo rễ diễn ra chậm. Rễ tái sinh 
được là do trong bản thân mẫu ban đầu có chứa một lượng 
auxin và cytokinin nội sinh. Khi tăng nồng độ NAA từ 0,25 
đến 0,50 mg/L, số rễ/chồi và chiều dài cụm rễ tăng. Điều này 
chứng tỏ nồng độ NAA ảnh hưởng đến khả năng tạo rễ, 
chiều dài rễ của cây sâm Bố Chính. Tăng nồng độ NAA đến 
0,75 mg/L thì số rễ và chiều dài rễ giảm, do nồng độ NAA 
cao gây ức chế khả năng hình thành rễ của cây sâm Bố Chính 
(Hình 4).
Nguyễn Thị Huyền Trang;Vũ Thị Thu Hương;Vưu Ngọc Dung;Trịnh Thị Thanh Huyền;Ngô Quang Hưởng 
 45 Tạp chí Khoa học Lạc Hồng Số 04 
Bảng 4. Ảnh hưởng của nồng độ NAA khả năng tạo 
rễ cây sâm Bố Chính
NAA (mg/L) Số rễ/chồi Chiều dài cụm rễ (mm)
0 1,63 11,07
0,25 3,04 17,04
0,50 5,26 27,96
0,75 2,03 15,00
Hình 4. Chiều dài rễ sâm Bố Chính tái sinh trên môi trường MS 
bổ sung NAA
Môi trường MS bổ sung 0,50 mg/L NAA cho hệ số tạo rễ
(5,26 lần) tương tự kết quả của Bùi Văn Thế Vinh và cộng 
sự (2011) khi nhân giống in vitro cây Dầu mè (Jatropha 
curcas L.) [6].
3.3.2 Ảnh hưởng của tổ hợp IBA đến khả năng tạo rễ 
cây sâm Bố Chính 
Chồi in vitro thu được từ thí nghiệm nhân chồi được 
tách riêng lẻ và cấy lên môi trường cảm ứng rễ bổ sung IBA 
với nồng độ 0 – 0,75 mg/L. Kết quả sau 4 tuần nuôi cấy 
được trình bày ở Bảng 5:
Bảng 5. Ảnh hưởng của nồng độ IBA khả năng tạo
rễ cây sâm Bố Chính
IBA (mg/L) Số rễ/chồi Chiều dài cụm rễ (mm)
0 1,63 11,07
0,25 2,96 15,07
0,50 4,41 22,59
0,75 2,07 15,81
Tất cả các môi trường tỉ lệ ra rễ đạt 100%. Số rễ tái 
sinh trong môi trường đối chứng là thấp nhất 1,63 rễ/chồi, 
rễ ngắn 11,07 mm. Số rễ tái sinh trong môi trường MS bổ
sung IBA 0,50mg/L là cao nhất 4,41 rễ/chồi, rễ dài 22,59 
mm.
Môi trường không bổ sung chất ĐHSTTV có tỷ lệ tạo rễ
cao, đạt 100% với 1,63 rễ/chồi. Điều này cho thấy, chồi in
vitro có thể ra rễ ngay trên môi trường MS không bổ sung 
chất ĐHSTTV. Tuy nhiên, rễ cảm ứng trên môi trường đối 
chứng phát triển yếu, mảnh và ngắn (Hình 5). Những cây in 
vitro này khi chuyển ra đất dễ bị chết. Kết quả thí nghiệm 
này có hệ số tạo rễ (4,41 lần) thấp hơn nghiên cứu của Renu 
S và cộng sự (2008) [7] khi tiến hành nghiên cứu nhân 
giống in vitro cây Abelmoschus Moschatus Medik. L (6 
lần), tuy nhiên tỷ lệ hình thành rễ cao hơn đạt 100%.
Sau khi tiến hành hai thí nghiệm khảo sát ảnh hưởng của 
chất ĐHSTTV đến tạo rễ cây sâm Bố Chính cho thấy NAA, 
IBA đều có khả năng tạo rễ, hệ số tạo rễ khá cao. 
Tuy nhiên, môi trường MS bổ sung 0,50 mg/L NAA kết 
quả thu được 5,26 rễ/chồi và bộ rễ dài 27,96 mm cao hơn số
rễ của môi trường MS bổ sung 0,5 mg/L IBA.Vậy, môi 
trường MS bổ sung 0,50mg/L NAA là thích hợp tạo cây 
sâm Bố Chính in vitro hoàn chỉnh. Kết quả của nghiên 
cứu này có hệ số tạo rễ (5,26 rễ/chồi) thấp hơn so với 
Phan Duy Hiệp và cộng sự (2014) (6,6 rễ/chồi) [4]. Sự
Hình 5. Chiều dài rễ sâm Bố Chính tái sinh trên 
môi trường MS bổ sung IBA
chênh lệch hệ số tạo rễ do đề tài này khảo sát ảnh hưởng 
của đơn chất NAA và IBA đến khả năng phát sinh rễ, tác 
giả Phan Duy Hiệp và cộng sự sử dụng môi trường MS 
bổ sung vitamin Morel, tổ hợp NAA và IBA.
3.4 Đưa cây ra vườn ươm 
Cây sâm Bố Chính in vitro hoàn chỉnh được chuyển ra 
vườn ươm trồng trên giá thể xơ dừa ẩm. Trong thời gian 
này cây phải được chăm sóc và bảo vệ trước những yếu tố
bất lợi như: mất nước nhanh làm cây bị héo khô, nhiễm vi 
khuẩn và nấm gây ra hiện tượng thối nhũn, cháy lá do 
nắng, các loài côn trùng tấn công. Cây sâm Bố Chính con 
sau 1 tuần (Hình 6) trồng trên giá thể xơ dừa ẩm đạt tỷ lệ
sống 80%. 
Hình 6. Cây con sâm Bố Chính trồng trên giá thể sơ dừa ẩm
4. KẾT QUẢ 
Môi trường MS bổ sung 30g saccarose/L, 8,2 g agar/L, 
pH 5,8, BA 0,60 mg/L kích thích đoạn thân của chồi in 
vitro cây sâm Bố Chính tái sinh chồi tốt nhất, tỷ lệ tái sinh 
chồi là 100%, số chồi tái sinh 1 chồi/mẫu.
Môi trường MS bổ sung 30g saccarose/L, 8,2 g agar/L, 
pH 5,8, BA 0,50 mg/L kết hợp kinetin 0,20mg/L đạt hệ số
nhân chồi cao nhất (3,04 chồi/mẫu), chiều cao chồi trung 
bình 30,48 mm.
Chồi đơn tách từ cụm chồi in vitro cấy vào môi trường 
MS bổ sung 30g saccarose/L, 8,2 g agar/L, pH 5,8, 0,50 
mg/L NAA đạt 5,26 rễ/chồi, chiều dài cụm rễ trung bình 
27,96 mm thích hợp nhất để tạo cây in vitro hoàn chỉnh.
Nhân giống in vitro cây sâm bố chính 
 Tạp chí Khoa học Lạc Hồng Số 04 46 Tạp chí Khoa học Lạc Hồng Số 04 
Giá thể xơ dừa ẩm thích hợp để trồng cây trong ươm 
với tỷ lệ sống là 80%.
5. CẢM ƠN 
Xin cảm ơn Khoa Kỹ thuật Hóa học và Môi trường đã 
hướng dẫn chúng tôi hoàn thành đề tài. Cảm ơn Công ty 
TNHH MTV Ươm Mầm Việt đã cung cấp nguồn mẫu và 
tạo điều kiện thuận lợi trong suốt quá trình thực hiện đề
tài.
6. TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Quách Tuấn Vinh, 60 cây mẫu trong vườn thuốc, Nhà xuất bản 
Y học, Hà Nội, 2006.
[2] Nguyễn Thị Thu Hương, Lương Kim Bích, Trần Công Luận, Trần 
Đình Hợp, “Một số tác dụng dược lý của sâm Bố Chính và thập tử 
Harmand thu hái ở Lộc Ninh, Bình Phước”, Kỷ yếu công trình nghiên 
cứu khoa học và công nghệ, tr 90-91, 2006, 
[3] Đỗ Huy Bích, Đặng Quang Chung, Bùi Xuân Chương và một số 
tác giả, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, Nhà xuất 
bản Khoa học và Kỹ thuật, tập 2, 2006.
[4] Phan Duy Hiệp, Nguyễn Trí Minh, Phan Xuân Huyên, Cao Đình 
Hùng, Đinh Văn Khiêm, Nguyễn Thị Thanh Hằng, “Nghiên cứu 
ảnh hưởng của chất điều hòa sinh trưởng thực vật”, Viện nghiên 
cứu Khoa học Tây Nguyên, Tạp chí Sinh Học, 36(1),tr. 266-
271, 2014.
[5] Hoàng Thị Thế, Nguyễn Thị Phương Thảo, Ninh Thị Thảo, 
Nguyễn Thị Thủy, “Quy trình nhân giống in vitro cây Ba kích 
(Morinda officenalisHow)”, Tạp chí Khoa học và Phát triển, 
số 3, tr. 285-292, 2013.
[6] Bùi Văn Thế Vinh, Chu Thị Bích Phượng, Đỗ Đăng Giáp, 
Thái Xuân Du, Dương Tấn Nhựt, “Tái sinh chồi trực tiếp từ 
mẫu cấy lá cây Dầu mè (Jatropha curcas L.)”, Tạp chí Công 
nghệ Sinh học, 9(1), tr 1-7, 2011.
TIỂU SỬ TÁC GIẢ