Kế toán, kiểm toán - Chương 4: Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo chi phí thực tế kết hợp với ước tính (estimated cost)

11
Chương 4:
KẾ TOÁN CPSX VÀ
TÍNH GIÁ THÀNH 
SẢN PHẨM THEO CHI PHÍ
THỰC TẾ KẾT HỢP VỚI 
ƯỚC TÍNH (Estimated cost)
GV: Nguyễn Ngọc Khánh Dung
2
Mục tiêu:
Sau khi nghiên cứu chương này sinh viên có thể:
- Nhận thức được mục tiêu, ý nghĩa và đặc điểm của 
mô hình kế toán CPSX và tính giá thành SP theo 
chi phí thực tế kết hợp với chi phí ước tính.
- Xác định được đối tượng tập hợp chi phí, đối tượng 
tính giá thành.
- Biết cách tính toán và xử lý chênh lệch trên tài 
khoản CPSX
KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM 
THEO CHI PHÍ THỰC TẾ KẾT HỢP VỚI ƯỚC TÍNH
3
Nội dung
- Những vấn đề chung về kế toán CPSX và
tính giá thành SP theo chi phí thực tế kết hợp 
với chi phí ước tính
- Kế toán CPSX và tính giá thành theo đơn đặt 
hàng
- Kế toán CPSX và tính giá thành theo quy 
trình
KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM 
THEO CHI PHÍ THỰC TẾ KẾT HỢP VỚI ƯỚC TÍNH
24
4.1.1 Mục tiêu:

 Cung cấp thơng tin về chi phí một cách kịp
thời phục vụ cho việc ra quyết định.

 Giúp cho người quản lý thực hiện chức năng
hoạch định.

 Cung cấp thơng tin giúp người quản lý kiểm
sốt chi phí hiệu quả.
4.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
5
4.1.2 Đặc điểm:

 Quy trình kế toán CPSX và tính giá thành 
được thực hiện theo trình tự:
- CPSX thực tế phát sinh được tập hợp cho 
từng đối tượng
- Dựa vào kết quả đầu ra để tính giá thành 
đơn vị SP
- Dựa vào giá thành đơn vị SP để tính giá trị 
SPDD
4.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
6
4.1.2 Đặc điểm:

 Khi tập hợp chi phí sản xuất cho tất cả các
khoản mục theo chi phí thực tế, nhưng khi
tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản
phẩm thì: 621, 622 theo chi phí thực tế, 627 
theo chi phí ước tính phân bổ  Phát sinh
chênh lệch  Xử lý chênh lệch lệch phát sinh
4.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
37
4.1.2 Đặc điểm:

 Phương pháp kế toán CPSX và tính giá thành 
theo ĐĐH
+ Aùp dụng ở những DN SX các SP không 
đồng nhất, có tính cá biệt, được đặt mua 
trước khi SX
+ Khi ĐĐH hoàn thành thì tổng CPSX đã 
tập hợp cho ĐĐH trở thành tổng giá thành 
SP
4.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
8
4.1.2 Đặc điểm:

 Phương pháp kế toán CPSX và tính giá thành 
theo quy trình
+ Aùp dụng ở những DN SX các SP được 
thiết kế theo tiêu chuẩn kỹ thuật riêng, đồng 
nhất, SP trải qua một hoặc nhiều giai đoạn 
SX 
+ Xác định SLHTTĐ để tính giá thành 
đơn vị SP, sau đó tính tổng giá thành và
CPSXDDCK
4.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
9
4.2. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO ĐƠN ĐẶT HÀNG
4.2.1 Kế toán tập hợp CPSX
4.2.2 Kế toán tổng hợp CPSX
4.2.3 Xử lý số chênh lệch trên tài khoản 627
410
4.2.1. Kế toán tập hợp CPSX
Kế toán tập hợp CPSX của đơn đặt hàng theo 
chi phí thực tế phát sinh cho cả ba khoản mục:
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
Chi phí nhân công trực tiếp
Chi phí sản xuất chung
4.2. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO ĐƠN ĐẶT HÀNG
11
4.2. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO ĐƠN ĐẶT HÀNG
Mô hình vận động chứng từ của các khoản mục CPSX
Đơn đặt 
hàng
Lệnh 
sản xuất
Phiếu xuất kho 
NVL
Phiếu thời gian 
lao động
Bảng phân bổ
CPSXC ước tính
Phiếu chi 
phí công 
việc
12
4.2. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO ĐƠN ĐẶT HÀNG
4.2.2. Kế toán tổng hợp CPSX và tính giá
 Đối với CPNVLTT, NCTT được kết chuyển 
cho từng đối tượng tính Z theo chi phí thực tế.
 Đối với CPSXC được phân bổ theo CPSXC 
ước tính.
513
4.2. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO ĐƠN ĐẶT HÀNG
4.2.2. Kế toán tổng hợp CPSX và tính giá
Tổng mức hoạt động ước tính
Tổng CPSXC ước tính
=Đơn giá phân bổCPSXC ước tính
Mức hoạt động 
thực tế của 
từng ĐDH
XĐơn giá phân bổCPSXC ước tính=
Mức phân bổ
CPSXC ước tính 
cho từng ĐĐH
14
4.2.3 Xử lý chênh lệch trên TK CPSXC 
4.2.3.1. Chênh lệch trên TK CPSXC
4.2. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO ĐƠN ĐẶT HÀNG
TK 627
CPSXC 
thực tế
phát sinh
CPSXC ước 
tính được
phân bổ
Mức phân 
bổ thiếu
k/c TK 154
15
4.2. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO ĐƠN ĐẶT HÀNG
TK 627
CPSXC ước 
tính được
phân bổ
CPSXC 
åthực tế phát 
sinh
Mức phân 
bổ thừa
k/c TK 154
4.2.3.1. Chênh lệch trên TK CPSXC
616
4.2.3.2. Xử lý chênh lệch trên TK CPSXC
Trường hợp 1: mức chênh lệch nhỏ (<5% 
CPSXC thực tế phát sinh)
Nợ TK 632 
Có TK 627
4.2. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO ĐƠN ĐẶT HÀNG
Mức phân bổ thiếu
Nợ TK 627
Có TK 632
Mức phân bổ thừa
17
4.2.3. Xử lý chênh lệch trên TK CPSXC
Trường hợp 2: mức chênh lệch lớn (trọng yếu)
-> phân bổ mức chênh lệch vào các đối tượng 
chịu phí có liên quan: CPSXDDCK TK 154, 
TK 155, TK157, TK632. Có 2 cách:
4.2. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO ĐƠN ĐẶT HÀNG
18
4.2.3.2. Xử lý chênh lệch trên TK CPSXC
Trường hợp 2: mức chênh lệch lớn (trọng yếu)
Nợ TK 632, 154, 155, 157
Có TK 627
4.2. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO ĐƠN ĐẶT HÀNG
Mức phân bổ
thiếu
Nợ TK 627
Có TK 632,154, 155,157
Mức phân bổ
thừa
719
4.2.3. Xử lý chênh lệch trên TK CPSXC
Trường hợp 2: mức chênh lệch lớn (trọng yếu)
Cách 1: 
- Tính tỷ lệ phân bổ = CPSX của từng TK/tổng 
CPSX của các TK 154, 155, 157,632 
- Mức phân bổ thừa ( thiếu) của CPSXC cho 
từng TK = tỷ lệ phân bổ x mức phân bổ thừa 
(thiếu)
4.2. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO ĐƠN ĐẶT HÀNG
20
4.2.3. Xử lý chênh lệch trên TK CPSXC
Trường hợp 2: mức chênh lệch lớn (trọng yếu)
Cách 2:
Tính tỷ lệ phân bổ = CPSX ước tính trong từng 
TK/tổng CPSXC ước tính
Mức phân bổ thừa ( thiếu) của CPSXC cho 
từng TK = tỷ lệ phân bổ x mức phân bổ thừa 
(thiếu)
4.2. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO ĐƠN ĐẶT HÀNG
21
4.3.1 Kế toán tập hợp CPSX
Các chi phí được tập hợp theo từng giai đoạn SX 
theo chi phí thực tế. Chi phí được tập hợp gồm:
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
Chi phí nhân công trực tiếp
Chi phí sản xuất chung
4.3. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO QUY TRÌNH SẢN XUẤT
822
4.3.2. Kế toán tổng hợp CPSX và tính giá
 Đối với CPNVLTT,NCTT được kết chuyển 
cho từng đối tượng tính Z theo chi phí thực 
tế.
 Đối với CPSXC được phân bổ theo CPSXC 
ước tính.
4.3. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO QUY TRÌNH SẢN XUẤT
23
4.3.3. Xác định sản lượng hoàn thành tương đương
- Phương pháp trung bình
- Phương pháp FIFO
4.3. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO QUY TRÌNH SẢN XUẤT
24
SLHTTĐ = Số lượng thành phẩm + SLHTTĐ của
SPDDCK
SLHTTĐ của SPDDCK = SLSPDDCK x %HT
- Phương pháp trung bình
4.3. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO QUY TRÌNH SẢN XUẤT
925
- Phương pháp FIFO
SLHTTĐ = SLHTTĐ để hồn tất SPDDĐK + 
SL bắt đầu sx và HT trong kỳ + SLHTTĐ của
SPDDCK
SLHTTĐ để hồn tất SPDDĐK = SLSPDDĐK 
x % chưa HT
4.3. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO QUY TRÌNH SẢN XUẤT
26
4.3.4. Xác định giá thành đơn vị SP, CPSXDDCK
- Theo PP trung bình
SLHTTĐ theo PP trung bình
CPSXDDCK+CPSXDDĐK
=
Giá
thành 
đơn vị SP
Giá thành 
đơn vị SPX
Sản lượng 
hoàn thành
=Tổng giáthành SP
4.3. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO QUY TRÌNH SẢN XUẤT
27
4.3.4. Xác định giá thành đơn vị SP, CPSXDDCK
Tùy thuộc vào cách xác định sản lượng hoàn 
thành tương đương để xác định giá thành đơn 
vị.
- Theo PP trung bình
Giá thành đơn 
vị SPX
SLHT TĐ
của SPDDCK
=
CPSX
DDCK
4.3. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO QUY TRÌNH SẢN XUẤT
10
28
4.3.4. Xác định giá thành đơn vị SP, CPSXDDCK
- Theo PP FIFO
SLHTTĐ theo PP FIFO
CPSX phát sinh trong kỳ
=Giá thành đơn vị SP
x
(SLHTTĐ
để hoàn tất 
SPDDĐK
Giá thành
đơn vị SP)
+
CPSX
DDĐK
=
Giá thành 
SPDDĐK và
đã HT trong kỳ
4.3. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO QUY TRÌNH SẢN XUẤT
29
4.3.4. Xác định giá thành đơn vị SP, CPSXDDCK
- Theo PP FIFO
Giá thành đơn 
vị SPX
SL bắt đầu SX 
và hoàn thành 
trong kỳ
=
Tổng Z của SP 
bắt đầu SX và
hoàn thành 
Giá thành đơn 
vị SPX
SLHTTĐ
của SPDDCK
=
CPSX
DDCK
4.3. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO QUY TRÌNH SẢN XUẤT
30
Báo cáo sản xuất theo phương pháp
trung bình.
4.3. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO QUY TRÌNH SẢN XUẤT
11
31
+ KL đưa vào sản xuất trong kỳ
1. Khối lượng chuyển đến
+ Khối lượng dở dang ĐK
Cộng khối lượng chuyển đến
Cộng khối lượng chuyển đi
+ Khối lượng dở dang cuối kỳ
+ KL hoàn thành chuyển đi
2. Khối lượng chuyển đi
A. Phần kê khối lượng và khối
lượng tương đương
SXCNC TTNVL TT
KL tương đương
Tổng
cộngChỉ tiêu
32
Cộng chi phí chuyển đến
+ Chi phí SX phát sinh trong kỳ
Cộng chi phí (a)
+ Chi phí SXKDDD ĐK
+ Chi phí SXKD phát sinh
KL hoàn thành tương đương (b)
+ Chi phí SX dở dang đầu kỳ
1. Chi phí chuyển đến
C. Cân đối chi phí
Giá thành đơn vị (a/b)
B. Tổng hợp chi phí và xác định giá
thành đơn vị.
SXCNC TTNVL TT
KL tương đương
Tổng
cộngChỉ tiêu
33
+ Chi phí SX dở dang cuối kỳ
+ Chi phí hoàn thành chuyển đi
(KL chuyển đi × Giá thành đơn vị)
NVL TT (KL tương đương × Zđv)
Cộng chi phí chuyển đi
SXC (KL tương đương × Zđv)
NC TT (KL tương đương × Zđv)
2. Chi phí chuyển đi
SXCNC TTNVL TT
KL tương đương
Tổng
cộngChỉ tiêu
12
34
Báo cáo sản xuất theo phương pháp FIFO.
4.3. KẾ TOÁN CPSX VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SP 
THEO QUY TRÌNH SẢN XUẤT
35Cộng khối lượng chuyển đi
+ KL đưa vào sản xuất trong kỳ
1. Khối lượng chuyển đến
+ Khối lượng dở dang ĐK
Cộng khối lượng chuyển đến
+ KL tương đương SPDD CK
+ KL đưa vào sx và hoàn thành
+ KL hoàn tất SPDD đầu kỳ
2. Khối lượng chuyển đi
A. Phần kê khối lượng và khối
lượng tương đương
SXCNC TTNVL TT
KL tương đương
Tổng
cộngChỉ tiêu
36Cộng chi phí chuyển đến
+ Chi phí SX phát sinh trong kỳ
+ Chi phí SXKD phát sinh (a)
KL hoàn thành tương đương (b)
+ Chi phí SX dở dang đầu kỳ
1. Chi phí chuyển đến
C. Cân đối chi phí
Giá thành đơn vị (a/b)
B. Tổng hợp chi phí và xác định giá
thành đơn vị.
SXCNC TTNVL TT
KL tương đương
Tổng
cộngChỉ tiêu
13
37
+ Chi phí SX dở dang đầu kỳ
+ Chi phí hoàn tất SPDD ĐK
NVL TT (KL tương đương × Zđv)
Cộng (x)
SXC (KL tương đương × Zđv)
NC TT (KL tương đương × Zđv)
2. Chi phí chuyển đi
SXCNC TTNVL TT
KL tương đương
Tổng
cộngChỉ tiêu
38
Tổng cộng chi phí chuyển đi
(x + y+ z)
+ Chi phí SX dở dang cuối kỳ
+ Chi phí đưa vào SX và hoàn thành
trong kỳ (y)
NVL TT (KL tương đương × Zđv)
Cộng (z)
SXC (KL tương đương × Zđv)
NC TT (KL tương đương × Zđv)
SXCNC TTNVL TT
KL tương đương
Tổng
cộngChỉ tiêu