Tóm tắt Luận án Mô hình và giải pháp quản lý các công trình di sản kiến trúc đô thị thuộc địa pháp tại quận 1 thành phố Hồ Chí Minh

“Sài Gòn trước hết là một thành phố ngã ba đường - nay đang trở thành một giao điểm đi lại quốc tế, cái lõi của một vùng phát triển lớn nhất nước. Nhìn chung, thành phố khá năng động, quy mô lớn, nhưng lại hỗn độn, có một cái gì đó chưa hoàn chỉnh, như mới là bản nháp của một tương lai phát triển”.Với lịch sử hình thành và phát triển hơn ba thế kỷ, chịu ảnh hưởng của nhiều nền văn hóa khác nhau, Thành phốHồ Chí Minh (Tp. HCM)có hệ thống công trình di sản kiến trúc đô thị (CTDSKTĐT) khá đa dạng và phong phú. Từ hai thập niên trở lại đây, công tác quản lý di sản (QLDS)chịu thách thức ngày càng lớn phát sinh trong quá trình phát triển đô thị và trong mối quan hệ phức tạp giữa quyền lợi và nghĩa vụ của các chủ thể liên quan đến CTDSKTĐT (nhà nước, chủ sở hữu, nhà đầu tư, người dân).Trên thực tế, số lượng di sản (DS)kiến trúc đang có xu hướng hao hụt, bị ảnh hưởng từ môi trường, từ ngoại cảnh đã nghiêm trọng đến mức có thể liên tưởng tới giới hạn về thời gian tồn tại. Nhìn qua bức tranh toàn cảnh, như những thành phố lớn khác của Việt Nam, những CTDSKTĐTở Tp.HCMluôn ở trong tình trạng bị đe doạ, thậm chí bị phá bỏ để xây mới. Hình ảnh điển hình nhất là các công trình kiến trúc tiêu biểu ở trung tâm thành phốđã và đang bị “đè bẹp” bởi vô số cao ốc mới xây. Chưa kể nhiều con đường vốn có không gian thoáng đẹp trước đây trong lõi đô thị nay trở nên ngột ngạt vì sự chen chúc của rất nhiều khối nhà cao tầng đồ sộ.Ngày nay, nhu cầu phát triển kinh tế và quá trình đô thị hóa là vấn đề mọi quốc gia đều cần phải thực hiện trên con đường tiến tới một xã hội hiện đại, mọi người dân được đáp ứng một cách tốt nhất các nhu cầu vật chất và tinh thần chính đáng, lành mạnh. Quá trình đô thị hóa đã và đang đưa tới lợi ích không nhỏ về mọi mặt. Nhưng đến hiện tại, hình như chúng ta vẫn chưa có biện pháp hiệu quả để giải quyết hợp lý mâu thuẫn giữa nhu cầu phát triển đô thị (PTĐT) với bảo tồn và quản lý di sản (QLDS) kiến trúc, điều này hiển thị rõ ràng hơn ở Tp. HCM, nơi được xem là một trong những đầu tàu tăng trưởng kinh tế quan trọng nhất của Việt Nam.