Bài giảng Mac-Lenin - Chương I: Chủ nghĩa duy vật biện chứng

CHƯƠNG 1 
CHỦ NGHĨA DUY VẬT BiỆN CHỨNG 
Chương 1 bao gồm các phần sau: 
	 I/ CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT BiỆN CHỨNG 
	 II/ QUAN ĐiỂM CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT BiỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ MỐI QUAN HỆ GiỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC 
I/ CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT BiỆN CHỨNG 
1/ Sự đối lập giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm trong việc giải quyết vấn đề cơ bản triết học. 
	 Triết học là hệ thống những quan đ iểm lý luận chung nhất về thế giới và về vị trí của con ng ườ i trong thế giới đó . 
哲学 
KHÁI QUÁT NHẤT 
PHỔ BiẾN NHẤT 
CHUNG NHẤT 
Vấn đề cơ bản của triết học là vấn đề gì? 
Ph.Ăngghen “Vấn đề cơ bản lớn của mọi triết học, đặc biệt là triết học hiện đại, là mối quan hệ giữa tư duy và tồn tại” 
TÂM VÀ VẬT 
Ý THỨC 
VÀ 
 VẬT CHẤT 
LINH HỒN 
 VÀ 
 THỂ XÁC 
LÝ VÀ KHÍ 
MẶT THỨ NHẤT 
VC VÀ YT 
CÁI NÀO CÓ TRƯỚC? 
MẶT THỨ NHÌ 
CÓ NHẬN THỨC ĐƯỢC 
THẾ GiỚI KHÔNG ? 
Ý THỨC 
CÓ TRƯỚC 
VẬT CHẤT 
CÓ TRƯỚC 
KHÔNG 
NHẬN THỨC 
ĐƯỢC 
NHẬN THỨC 
ĐƯỢC 
CHỦ NGHĨA DUY VẬT 
CHỦ NGHĨA DUY TÂM 
THUYẾT BẤT KHẢ TRI 
VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC 
MỐI QUAN HỆ GiỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC 
VẤN 
ĐỀ 
CƠ 
BẢN 
TRIẾT 
HỌC 
DUY VẬT CỔ ĐẠI 
Trước và sau CN 6 TK 
DV SIÊU HÌNH 
(CẬN ĐẠI)TK XVII-XVIII 
DV BiỆN CHỨNG 
ĐẦU TK XIX ĐẾN NAY 
CNDT KHÁCH QUAN 
CNDT CHỦ QUAN 
TRIÊT HỌC MÁC 
2/ CN DVBC – HÌNH THỨC PHÁT TRIỂN CAO NHẤT CỦA CNDV 
CNDV 
VẬT CHẤT 
QUYẾT ĐỊNH 
Ý THỨC 
CNDT 
Ý THỨC 
QUYẾT ĐỊNH 
VẬT CHẤT 
II/ QUAN ĐiỂM CỦA CHỦ NGHĨA DUY VẬT BiỆN CHỨNG VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC VÀ MỐI QUAN HỆ GiỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC 
1/ Vật chất 
a/ Phạm trù vật chất 
+ Quan niệm của những nhà duy vật cổ đại. 
Vật chất là những vật thể hữu hình. 
HERACƠLIT 
THALES 
KIM 
MỘC 
HỎA 
THỔ 
THỦY 
NGŨ HÀNH TƯƠNG SINH ,TƯƠNG KHẮC 
+ Quan điểm c ủa các nhà duy vật cận đại 
Vẫn xem vật chất là một sự vật cụ thể . Đó là NGUYÊN TỬ. 
VẬT CHẤT LÀ VẬT THỂ CỤ THỂ 
(NGUYÊN TỬ) 
CUỐI XIX 
ĐẦU XX 
1895: 
Rơnghen 
ra tia X 
1896: 
Béccơren 
phóng xạ 
1897 : 
Tômxơn 
 điện tử 
1901: 
Kaufman 
khối lượng 
thay đổi 
NGUYÊN 
TỬ 
BỊ PHÁ VỠ. 
VẬT CHẤT 
CÒN KHÔNG 
VÀ 
NÓ LÀ GÌ ? 
CỔ 
ĐẠI 
Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về vật chất. 
Lênin: “Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn tại không lệ thuộc và o cảm giác”. 
V.I.LÊNIN 
PHÂN BIỆT VẬT THỂ CỤ THỂ VỚI VẬT CHẤT 
VẬT THỂ CỤ THỂ 
VẬT CHẤT 
1/ MỘT DẠNG CỤ THỂ 
CỦA VẬT CHẤT 
3/ CÂN, ĐONG, 
ĐO, ĐẾM ĐƯỢC 
2/ TỒN TẠI GIỚI HẠN 
SINH RA VÀ MẤT ĐI 
1/ TỒN TẠI KHÁCH QUAN 
THÔNG QUA 
VÔ SỐ SỰ VẬT TỪ THẾ GIỚI 
VI MÔ ĐẾN THẾ GIỚI VĨ MÔ 
2/ TỒN TẠI VÔ HẠN, 
VÔ TẬN, KHÔNG SINH RA, 
KHÔNG MẤT ĐI 
3/ KHÔNG CÂN, ĐONG 
ĐO, ĐẾM ĐƯỢC 
KHÔNG THỂ ĐỒNG NHẤT VẬT CHẤT NÓI CHUNG 
VỚI NHỮNG DẠNG CỤ THỂ CỦA VẬT CHẤT 
Ý nghĩa thực tiễn của định nghĩa: 
+ Trong cùng một định nghĩa Lênin đã giải quyết triệt để hai mặt của vấn đề cơ bản triết học 
+ Định nghĩa k hắc phục được những thiếu sót của những nhà duy vật siêu hình, góp phần giải quyế t cuộc khủng hoảng vật lý, mở đường cho khoa học phát triển. 
+ Định nghĩa đã chống lại cả chủ nghĩa duy tâm khách quan và chủ quan. 	 	 
THẾ GiỚI 
VẬT CHẤT 
VÔ SỐ 
CÁC 
SỰ VẬT, 
HiỆN TƯỢNG 
TỒN TẠI 
KHÁCH 
QUAN 
LUÔN LUÔN VẬN ĐỘNG 
TRONG KHÔNG GIAN VÀ 
THỜI GIAN 
THẾ GiỚI QUAN 
CỦA 
TRIẾT HỌC MÁC 
CHẤT 
TRƯỜNG 
b/ Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất. 
+ Vận động là phương thức tồn tại của vật chất 
Thông qua vận động mà các dạng cụ thể của vật chất biểu hiện sự tồn tại của mình. 
Vận động của vật chất là tự thân vận động 
 Vận động là tuyệt đối, đứng im là tương đối. 
+ Không gian và thời gian là những hình thức tồn tại của vật chất. 
	Tính chất chung của không gian và thời gian: Tính khách quan, tính vĩnh cửu, tính vô tận và vô hạn. 
	Không gian có thuộc tính ba chiều còn thời gian chỉ có một chiều. 
THẾ GiỚI 
THỐNG NHẤT 
Ở TÍNH 
VẬT CHẤT 
CHỈ CÓ 
MỘT 
THẾ GiỚI 
DUY NHẤT 
VÀ 
THỐNG NHẤT 
LÀ 
THẾ GiỚI 
VẬT CHẤT 
CÁC BỘ PHẬN 
TRONG THẾ GiỚI 
VẬT CHẤT ĐỀU 
CÓ LIÊN HỆ VỚI NHAU 
TG VẬT CHẤT 
TỒN TẠI 
 VĨNH ViỄN, 
VÔ HẠN, 
VÔ TẬN, 
KHÔNG 
SINH RA 
VÀ 
KHÔNG MẤT ĐI 
+ Định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng, 
+ Thuyết tiến hoá các loài. + Thuyết tế bào, 
+ Những thành tựu của vật lý học, hoá học, khoa học về vũ trụ... 
ở thế kỷ XX - XXI. 
C/ TÍNH THỐNG NHẤT VẬT CHẤT CỦA THẾ GIỚI 
CHỈ CÓ MỘT THẾ GIỚI VẬT CHẤT 
THIÊN HÀ 
Tiến hoá 
từ vượn người 
thành người 
THẾ GIỚI 
VI MÔ 
Vi rút 
H5N1 
2/ Ý THỨC 
a/ Nguồn gốc của ý thức ? 
+ Nguồn gốc tự nhiên: Đó là bộ óc của con người và sự tác động của thế giới bên ngoài để bộ óc phản ánh lại sự tác động đó. 
Phản ánh chính là sự tái tạo những đặc điểm của một hệ thống vật chất này ở một hệ thống vật chất khác trong quá trình tác động qua lại giữa chúng. 
Con người 
Thế giới 
vật chất 
Phản ánh 
GIỚI TƯ NHIÊN HỮU SINH 
PHẢN ÁNH 
VẬT LÝ, 
HÓA HỌC 
PHẢN ÁNH 
SINH HỌC 
PHẢN XẠ 
TÂM 
LÝ 
ĐỘNG 
VẬT 
BỘ NÃO 
GIỚI TƯ NHIÊN VÔ SINH 
SỰ CHUYỂN HOÁ CỦA GIỚI TỰ NHIÊN 
Bộ óc người cùng với thế giới bên ngoài tác động lên bộ óc 
– đó là nguồn gốc tự nhiên của ý thức .(Xem phim ph ản ánh) 
+ Nguồn gốc xã hội (trực tiếp – quyết định) 
Lao động, ngôn ngữ và những quan hệ XH 
+ Vai trò của lao động. 
* Phát hiện, nắm bắt những bí ẩn của thế giới. 
* Vận dụng những tri thức có được tác động lại thế giới phục vụ mục đích của con người. 
* Hình thành ngôn ngữ 
+ Vai trò của ngôn ngữ 
* Hệ thống tín hiệu vật chất mang nội dung ý thức, 
* Hệ thống tín hiệu số 2 có khả năng thay thế hệ thống tín hiệu số 1 (sự vật, hiện tượng). 
b/ Bản chất và kết cấu của ý thức 
	Bản chất của ý thức. 
	+ Ý thức là gì và kết cấu của ý thức? 
	Theo nghĩa khái quát nhất thì Ý thức là “Hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan” 
Các yếu tố hợp thành ý thức 
	+ Xét theo chiều ngang : tri thức và các yếu tố tâm lý như tình cảm, niềm tin, lý trí, ý chítrong đó tri thức là yếu tố cơ bản nhất. 
	+ Xét theo chiều dọc : tự ý thức, tiềm thức và vô thức 
3/ Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức. 
a/ Vật chất quyết định ý thức. 
	Điều này được chứng minh bởi 4 điểm sau 
	 + Vật chất sinh ra ý thức (bộ não người) 
	+ Những nội dung của ý thức suy cho cùng được quyết định bởi những điều kiện vật chất (hòan cảnh tự nhiên, điều kiện xã hội) 
	 + Ý thức phải thông qua những điều kiện vật chất mới trở thành hiện thực. 
TiỀN ? 
+ Trong lĩnh vực xã hội thì tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội 
b/ Tính độc lập tương đối của ý thức ( Vai trò của ý thức) 
+ Trang bị những tri thức về bản chất quy luật khách quan của thế giới để con người xác định mục tiêu, phương hướng và biện pháp họat động thực tiễn phù hợp. 
+ Bằng sự nỗ lực và ý chí mạnh mẽ, con người có thể thực hiện được những mục tiêu đề ra. 
VẬT CHẤT 
Ý THỨC 
VẬT CHẤT 
 SINH RA Ý THỨC 
NỘI DUNG Ý THỨC 
XUẤT PHÁT TỪ ĐK VC 
YT THÔNG QUA ĐK VC 
MỚI TRỞ THÀNH HiỆN THỰC 
TỒN TẠI XH 
QUYẾT ĐỊNH 
Y THỨC XÃ HỘI 
HiỂU QL VÀ 
VẬN DỤNG QL 
CỦA THẾ GiỚI 
KHÁCH QUAN 
XÁC ĐỊNH CÁC BiỆN PHÁP 
ĐỂ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG 
THỰC TiỄN 
VỚI Ý CHÍ VÀ SỰ 
NỖ LỰC TA CÓ THỂ 
ĐẠT MỤC TIÊU 
ĐỀ RA 
 MỐI QUAN HỆ BiỆN CHỨNG GiỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC 
 4/ Ý NGHĨA PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA MỐI QUAN HỆ GiỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC 
VẬT CHẤT 
Ý THỨC 
TRONG HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC VÀ THỰC TiỄN 
PHẢI XUẤT PHÁT TỪ TÌNH HÌNH THỰC TẾ KHÁCH QUAN 
PHẢI BiẾT PHÁT HUY TÍNH NĂNG ĐỘNG CHỦ QUAN 
TRONG HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC VÀ THỰC TiỄN 
HẾT CHƯƠNG 1 
Hẹn gặp lại các bạn ở 
CHƯƠNG 2 
+ Vì vật chất quyết định ý thức, nên trong họat động nhận thức và họat động thực tiễn phải luôn luôn xuất phát từ thực tế khách quan , không được lấy ý muốn chủ quan làm cơ sở cho hành động. 
+ Vì ý thức có tính độc lập tương đối, nên chúng ta phải phát huy tính năng động chủ quan , không thụ động chờ đợi, bỏ lỡ thời cơ. 
Tóm lại, mọi hoạt động của con người phải xuất phát từ thực tế, tôn trọng quy luật khách quan.