Luận án An toàn chuyển động của ô tô trong đêm khi sử dụng đèn chiếu sáng phía trước

1 
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI 
NGUYỄN THÁI HÙNG 
AN TOÀN CHUYỂN ĐỘNG CỦA Ô TÔ TRONG ĐÊM 
KHI SỬ DỤNG ĐÈN CHIẾU SÁNG PHÍA TRƯỚC 
Chuyên ngành: Kỹ thuật Ô tô - Máy kéo 
Mã số: 62.52.01.16.03 
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KỸ THUẬT 
 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 
 1. PGS. TS. Nguyễn Văn Bang 
 2.TS. Đỗ Hữu Đức 
Hà Nội - 2014 
2 
MỤC LỤC 
Lời cam đoan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Lời cảm ơn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Các ký hiệu dùng trong luận án . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Danh mục các bảng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Danh mục các hình vẽ và đồ thị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Mở đầu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 
Chương I. Tổng quan vấn đề nghiên cứu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 
1.1. An toàn giao thông đường bộ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 
1.2. An toàn giao thông đường bộ Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 
1.2.1. Số lượng phương tiện và hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn an toàn kỹ thuật 
của phương tiện. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
7 
1.2.2. Công trình đường bộ và việc tham gia giao thông ban đêm. . . . . . . . . . . . . 8 
1.2.3. Tình hình tai nạn giao thông đường bộ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 
1.3. Đánh giá an toàn chuyển động của ô tô. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 
1.4. Phân tích, đánh giá những nghiên cứu có liên quan đến an toàn chuyển 
động của ô tô và đèn chiếu sáng phía trước của ô tô. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
12 
1.4.1. Các tác giả trong nước. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 
1.4.2. Các tác giả nước ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 
1.4.3. Những vấn đề còn tồn tại theo hướng nghiên cứu của luận án . . . . . . . . . . 15 
1.5. Nội dung nghiên cứu và giới hạn của đề tài . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 
1.6. Kết luận Chương I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 
Chương II. Cơ sở khoa học xây dựng mô hình đánh giá an toàn chuyển 
động của ô tô trong đêm khi sử dụng đèn chiếu sáng phía trước 
20 
2.1. Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 
2.2. Mắt người và thị giác. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 
2.2.1. Hệ thống quang học của mắt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 
2.2.2. Một số tính năng thị giác. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 
2.3. Mầu sắc ánh sáng đèn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 
2.3.1. Mầu và sắc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 
3 
2.3.2. Các yêu cầu về mầu sắc ánh sáng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 
2.4. Đèn chiếu sáng phía trước ô tô. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 
2.4.1. Các loại đèn ô tô . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 
2.4.2. Kết cấu và phân loại đèn chiếu sáng phía trước ô tô. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 
2.4.3. Hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật của đèn chiếu sáng phía trước ô tô. . . . . . . . . 40 
2.5. Chiếu sáng đường ô tô. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 
2.6. Các yếu tố liên quan đến người lái . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 
2.7. Các yếu tố liên quan đến phương tiện . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 
2.8. Các yếu tố liên quan đến đường ô tô . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 
2.9. Yếu tố về vận tốc và khoảng cách giữa các xe khi tham gia giao thông . . . . 56 
2.10. Các yếu tố thời tiết. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 
2.11. Kết luận Chương II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 
Chương III. Xây dựng và khảo sát mô hình đánh giá an toàn chuyển động 
của ô tô trong đêm khi sử dụng đèn chiếu sáng phía trước. . . . . 
59 
3.1. Mối quan hệ Người lái - Ô tô - Môi trường. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 
3.2. Các dạng va chạm khi xảy ra tai nạn giao thông đường bộ và lựa chọn mô 
hình nghiên cứu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
65 
3.2.1. Các dạng va chạm và sơ đồ tai nạn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 
3.2.2. Lựa chọn mô hình nghiên cứu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 
3.3. Xây dựng phương pháp đánh giá an toàn chuyển động của ô tô . . . . . . . . . . 69 
3.3.1 Quá trình phanh ô tô. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 
3.3.2. Tầm nhìn thấy đối tượng của người lái trong đêm khi sử dụng đèn chiếu 
sáng phía trước . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
83 
3.3.3. Vận tốc an toàn trong điều kiện tầm nhìn bị hạn chế . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 
3.3.4. Phương pháp đánh giá an toàn chuyển động của ô tô. . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 
3.4. Kết luận Chương III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 
Chương IV. Nghiên cứu thực nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 
4.1. Xác định mục đích và nội dung thí nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 
4.1.1. Mục đích của thí nghiệm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 
4.1.2. Nội dung thí nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 
4.2. Thí nghiệm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 
4 
4.2.1. Thí nghiệm đo tầm nhìn của người lái . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 
4.2.2. Thí nghiệm đo hệ số bám của đường thử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 
4.2.3. Thí nghiệm đo hệ số hiệu quả phanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 
4.2.4. Thí nghiệm đánh giá an toàn chuyển động của ô tô . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 
4.2.5. Thí nghiệm đánh giá an toàn chuyển động của ô tô ở vận tốc 80 km/h . . . . 116 
4.3. Kết luận Chương IV. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 
Kết luận và kiến nghị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 
Danh mục công trình công bố của tác giả . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 
Danh mục tài liệu tham khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 
Phụ lục . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
5 
LỜI CAM ĐOAN 
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, 
kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ 
công trình nào khác. 
 Tác giả luận án 
6 
LỜI CẢM ƠN 
Tác giả luận án xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đối với tập thể giáo viên 
hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Văn Bang, Trưởng khoa Cơ khí, Trường Đại 
học Giao thông vận tải; TS Đỗ Hữu Đức, nguyên Phó Cục trưởng Cục Đăng kiểm 
Việt Nam, đã tận tình hướng dẫn về phương hướng, nội dung và phương pháp 
nghiên cứu trong quá trình thực hiện luận án! 
Tác giả xin trân trọng cảm ơn Bộ môn Cơ khí ô tô, Khoa Cơ khí, Phòng 
Đào tạo sau đại học, Trường Đại học Giao thông vận tải; Trung tâm thử nghiệm xe 
cơ giới, Phòng Chất lượng xe cơ giới, Cục Đăng kiểm Việt Nam; Phòng thí nghiệm 
Vật lý và Kỹ thuật chiếu sáng, Viện Vật lý kỹ thuật, Trường Đại học Bách khoa Hà 
Nội, đã tạo điều kiện, giúp đỡ và hợp tác trong quá trình nghiên cứu! 
Do điều kiện về thời gian và khả năng của Nghiên cứu sinh, luận án không 
tránh khỏi khiếm khuyết, tác giả kính mong nhận được góp ý của các Giáo sư, Phó 
Giáo sư, Tiến sỹ, các nhà khoa học, các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp. 
Tác giả xin chân thành cảm ơn các chuyên gia thuộc lĩnh vực Cơ khí - 
Động lực trong và ngoài Trường đã đọc và góp nhiều ý kiến quý báu cho luận án! 
Cuối cùng, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn tới tất cả các bạn bè, đồng 
nghiệp, những người thân trong gia đình đã động viên và giúp đỡ rất nhiều để bản 
luận án được hoàn thành! 
7 
CÁC KÝ HIỆU DÙNG TRONG LUẬN ÁN 
Q Diện tích m2 
E Độ rọi lux 
I Cường độ sáng cd 
L Độ chói cd/m2 
M Độ trưng lm/m2 
T Thời gian s 
 Quang thông lm 
 Bước sóng nm 
Wϕ
Khả năng quan sát đối tượng được chiếu sáng bằng 
đèn 
K
Độ tương phản của đối tượng được chiếu sáng 
Kgh
Độ tương phản giới hạn 
Cs
 Hệ số chói 
vat Vận tốc an toàn m/s 
TΣ
 Thời gian phản ứng của người lái và thời gian chậm 
tác dụng của hệ thống phanh 
s 
Kp
 Hệ số hiệu quả phanh 
φ Hệ số bám của lốp với mặt đường 
S0
 Khoảng cách giữa ô tô đã dừng với chướng ngại vật m 
Snt
 Khoảng cách nhìn thấy người qua đường dưới ánh 
sáng của đèn ô tô 
m 
Katd Hệ số an toàn chung của đèn chiếu sáng phía trước 
Katv Hệ số an toàn theo vận tốc an toàn tối đa 
8 
Katp Hệ số an toàn theo khả năng phanh 
vcc Vận tốc an toàn lớn nhất khi tránh xe ngược chiều km/h 
vc Vận tốc an toàn lớn nhất khi đi bằng đèn chiếu gần, 
không có xe ngược chiều 
km/h 
vp Vận tốc an toàn lớn nhất khi đi bằng đèn chiếu xa km/h 
Ti Độ tăng ngưỡng suy giảm khả năng nhìn 
Ui Hệ số không đồng đều độ chói mặt đường 
9 
DANH MỤC CÁC BẢNG 
CHƯƠNG II 
Bảng 2.1: Liệt kê các đặc tính thị giác của mắt người . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 
Bảng 2.2. Độ nhạy của mắt người. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 
Bảng 2.3: Hệ số phản xạ của một số vật liệu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 
Bảng 2.4: Độ rọi tại các điểm và các vùng trên màn đo . . . . . . . . . . . . . . . . 46 
CHƯƠNG III 
Bảng 3.1: Dạng va chạm và sơ đồ tai nạn theo phân loại của tư vấn 
CONSIA trong dự án an toàn giao thông Việt Nam . . . . . . . . . . . 
66 
Bảng 3.2: Thông số kỹ thuật của 2 ô tô thí nghiệm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 
Bảng 3.3: Các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp tới thời gian phản xạ của người 
lái . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
82 
CHƯƠNG IV 
Bảng 4.1: Kết quả thí nghiệm mẫu 1 (ô tô con) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 
Bảng 4.2: Kết quả thí nghiệm mẫu 2 (ô tô tải) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 
Bảng 4.3: Kết quả tính toán hệ số bám của đường thử . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 
Bảng 4.4: Kết quả đo gia tốc phanh Jptt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 
Bảng 4.5: Kết quả tính toán hệ số hiệu quả phanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 
Bảng 4.6: Kết quả thí nghiệm đánh giá an toàn chuyển động ở vận tốc an 
toàn lý thuyết. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
115 
Bảng 4.7: Kết quả đánh giá an toàn chuyển động ở vận tốc 80 km/h. . . . . . 117 
PHỤ LỤC 
Bảng PL 1.1: Kết quả đo tầm nhìn của người lái, xe 1, mẫu xanh . . . . . . . . PL-2 
Bảng PL 1.2: Kết quả đo tầm nhìn của người lái, xe 1, mẫu đỏ . . . . . . . . . . PL-3 
Bảng PL 1.3: Kết quả đo tầm nhìn của người lái, xe 1, mẫu trắng. . . . . . . . PL-4 
Bảng PL 1.4: Kết quả đo tầm nhìn của người lái, xe 2, mẫu xanh . . . . . . . . PL-5 
Bảng PL 1.5: Kết quả đo tầm nhìn của người lái, xe 2, mẫu đỏ . . . . . . . . . . PL-6 
Bảng PL 1.6: Kết quả đo tầm nhìn của người lái, xe 2, mẫu trắng. . . . . . . . PL-7 
Bảng PL 2.1: Kết quả thử nghiệm phanh trên đường của một số loại xe 
sản xuất, lắp ráp tại Việt Nam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
PL-8 
Bảng PL 3.1: Kết quả đo gia tốc phanh xe 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PL-14 
Bảng PL 3.1: Kết quả đo gia tốc phanh xe 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PL-15 
10 
Bảng PL 4.1: Kết quả đánh giá an toàn chuyển động của xe mẫu thứ nhất 
KIA SORENTO ở vận tốc an toàn lý thuyết. . . . . . . . . . . . . . 
PL-17 
Bảng PL 4.2: Kết quả đánh giá an toàn chuyển động của xe mẫu thứ hai 
CỬU LONG ở vận tốc an toàn lý thuyết . . . . . . . . . . . . . . . . 
PL-18 
Bảng PL 5.1: Kết quả đánh giá an toàn chuyển động của xe mẫu thứ nhất 
KIA SORENTO ở vận tốc giới hạn 80 km/h . . . . . . . . . . . . . 
PL-19 
Bảng PL 6: Một số loại bóng đèn sử dụng cho đèn chiếu sáng phía trước. . PL-20 
Bảng PL 8.1: Danh mục các tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan đến đèn 
chiếu sáng phía trước của ô tô đã ban hành . . . . . . . . . . . . . . 
PL-29 
Bảng PL 9.1: Cấp chiếu sáng đường và quảng trường . . . . . . . . . . . . . . . . . PL-33 
Bảng PL 9.2: Độ chói và độ rọi trung bình của đường TCVN1404:2005. . . PL-34 
Bảng PL 9.3: Phân cấp chiếu sáng đường CIE 115-1995 . . . . . . . . . . . . . . . PL-35 
Bảng PL 9.4: Tiêu chuẩn CIE 115-1995 chiếu sáng đường . . . . . . . . . . . . . PL-36 
Bảng PL 10.1: Hiệu quả phanh chính khi thử không tải . . . . . . . . . . . . PL-37 
Bảng PL 10.2: Hiệu quả phanh chính khi thử đầy tải. . . . . . . . . . . . . . . PL-38 
Bảng PL 11.1: Vận tốc thiết kế của các cấp đường. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PL-39 
Bảng PL 11.2: Chiều rộng tối thiểu các yếu tố trên mặt cắt ngang cho địa 
hình đồng bằng và đồi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
PL-39 
Bảng PL 11.3: Độ dốc ngang các yếu tố của mặt cắt ngang. . . . . . . . . . . . . PL-40 
Bảng PL 11.4: Tầm nhìn tối thiểu của người lái. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PL-40 
Bảng PL 11.5: Bán kính đường cong nằm tối thiểu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PL-41 
Bảng PL 11.6: Độ dốc siêu cao ứng với bán kính cong nằm và vận tốc 
thiết kế. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
PL-41 
Bảng PL 11.7: Độ dốc dọc lớn nhất của các cấp thiết kế của đường . . . . . . PL-42 
Bảng PL 11.8: Yêu cầu về độ bằng phẳng của mặt đường IRI. . . . . . . . . . . PL-42 
Bảng PL 1 ... ệu thí nghiệm tương tự trong 4.2.1.8. Kết quả đánh giá an toàn 
chuyển động của ô tô trình bầy trong bảng 4.7. 
Bảng 4.7: Kết quả đánh giá an toàn chuyển động ở vận tốc 80 km/h. 
Xe mẫu thứ nhất KIA SORENTO 
Sp (m) S0 (m) 
Kỳ vọng 32,51 - 7,87 * 
Phương sai 1,38 0,86 
Kết luận 32,51 - 7,87 * 
Dấu (-) thể hiện vị trí ô tô dừng vượt qua vật quan sát 
Một số kết quả thí nghiệm đánh giá an toàn chuyển động của ô tô KIA 
SORENTO được trình bầy trong hình 4.23. 
Hình 4.23: Kết quả đánh giá an toàn chuyển động của ô tô KIA SORENTO 
40; 25.2
50; 15.9
60; 6.28
80; -7.87-6.65
14.62
23.43
31.02
46.5
4.6
-19.1
42.56
37.4
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Vận tốc thử v (km/h)
K
h
o
ả
n
g
 c
á
c
h
 g
iữ
a
 đ
iể
m
 ô
 t
ô
 d
ừ
n
g
 v
à
 c
h
ư
ớ
n
g
 n
g
ạ
i v
ậ
t 
S
o
 (
m
)
Đường lý thuyết
w Giá trị thử nghiệm thực tế (vận tốc thử, khoảng cách giữa điểm dừng và vật cản)
118 
Nhận xét kết quả thí nghiệm: 
- Trong tất cả các lần thí nghiệm, xe mẫu không dừng lại được trước vật 
quan sát, xác suất xảy ra va chạm là 100%. Khoảng cách đầu xe vượt qua vật quan 
sát đối với xe thí nghiệm là 7,87 m. 
4.3. Kết luận Chương IV 
- Việc tính toán vận tốc an toàn của ô tô trong đêm khi sử dụng đèn chiếu 
sáng phía trước cũng như thí nghiệm đánh giá an toàn chuyển động của ô tô là hết 
sức cần thiết trong việc nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp giảm thiểu tai nạn 
giao thông. 
- Các thí nghiệm đo tầm nhìn thấy của người lái ô tô là không quá phức tạp 
và có thể ứng dụng để tiến hành đo trong điều kiện giao thông cụ thể. Kết quả thí 
nghiệm cho thấy tầm nhìn của người lái giảm xuống đến 38,8 m trong trường hợp 
chỉ sử dụng đèn chiếu gần với vật quan sát có mầu xanh sẫm, xuất hiện bên trái 
đường. 
- Với các giả thiết về môi trường như trong thí nghiệm, vận tốc an toàn của ô 
tô thí nghiệm trong điều kiện sử dụng đèn chiếu gần là lớn hơn 50 km/h. Như vậy, 
về mặt lý thuyết quy định về vận tốc giới hạn khi tham gia giao thông trong khu 
đông dân cư không vượt quá 50 km/h là phù hợp với điều kiện an toàn kỹ thuật của 
ô tô. Tuy nhiên, điều này chỉ đúng khi không có các nguồn sáng gây chói, sương 
mù, mưa 
- Khi tham gia giao thông với vận tốc gần với vận tốc giới hạn 80 km/h (quy 
định đối với ngoài khu đông dân cư), nếu ô tô chỉ sử dụng đèn chiếu gần để chiếu 
sáng phía trước thì không bảo đảm an toàn. 
- Người lái ô tô ngoài việc kiểm soát vận tốc ô tô phù hợp quy định cũng cần 
phải biết được khả năng kiểm soát an toàn của chính chiếc xe mình đang lái. Vì 
vậy, nhà sản xuất ô tô cần có các khuyến cáo có tính định lượng về vận tốc an toàn 
cho người lái ô tô trong điều kiện vận hành xe ban đêm hoặc khi thời tiết xấu. 
119 
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 
An toàn giao thông đường bộ nói chung, an toàn chuyển động của ô tô trong 
đêm khi sử dụng đèn chiếu sáng phía trước nói riêng đang được cả xã hội Việt Nam 
quan tâm. Đề tài luận án có tính khoa học, có ý nghĩa thực tiễn, phù hợp với chuyên 
ngành cơ khí động lực và đã đáp ứng một phần mối quan tâm trên. 
Những kết quả chính của luận án: 
1. Đề tài đã nghiên cứu ảnh hưởng của đèn chiếu sáng phía trước (đèn chiếu 
xa và đèn chiếu gần) đến vận tốc an toàn của ô tô trong đêm. Khi ô tô chuyển động 
trong đêm, vùng sáng do đèn chiếu sáng phía trước tạo ra là một kênh thông tin 
quan trọng giúp người lái phán đoán được tình huống giao thông và kịp thời xử lý 
khi có sự cố bất thường. Khi phanh ô tô để phòng tránh tai nạn, thông tin do đèn 
chiếu sáng phía trước cung cấp cho người lái ảnh hưởng trực tiếp tới thời gian phản 
ứng của người lái và vì vậy ảnh hưởng tới quãng đường phanh. Trong trường hợp 
này, chuyển động của ô tô được coi là an toàn khi ô tô được phanh dừng lại trước 
khi va chạm với đối tượng. Vận tốc của ô tô khi đó được coi là vận tốc an toàn. Ý 
tưởng này là cơ sở lý luận xuyên suốt của luận án và đã được công bố trong đề tài 
nghiên cứu khoa học “Nghiên cứu các yếu tố liên quan giữa đèn chiếu sáng phía 
trước và an toàn chuyển động của ô tô” [3]. 
2. Đã xây dựng công thức tính vận tốc an toàn của ô tô theo quãng đường 
phanh phụ thuộc vào tầm nhìn thấy đối tượng trên đường của người lái khi chỉ 
chiếu sáng đường bằng đèn chiếu sáng phía trước. Bằng công thức này, để trực 
quan hơn với mỗi loại ô tô có thể xây dựng được đồ thị biểu diễn mối quan hệ giữa 
tầm nhìn thấy đối tượng trên đường của người lái và vận tốc an toàn của loại xe ô 
tô. Kết quả nghiên cứu cho thấy, vận tốc an toàn của mẫu xe thứ nhất là 59,6 km/h 
và mẫu xe thứ hai là 64,3 km/h trong cùng điều kiện môi trường. Khi nâng vận tốc 
tới gần 80 km/h, ô tô đã chuyển động không an toàn vì nó chỉ được phanh dừng lại 
khi đã vượt qua đối tượng. Kết quả này được công bố trong công trình [4],[6]. 
120 
 3. Đã tiến hành nhiều thí nghiệm đo tầm nhìn thấy đối tượng trên đường của 
người lái khi sử dụng đèn chiếu sáng phía trước, đo hệ số bám giữa bánh xe và mặt 
đường, phân tích và lựa chọn thời gian phản ứng của người lái khi phanh ô tô trong 
đêm khi chỉ sử dụng đèn chiếu sáng phía trước làm số liệu đầu vào cho các tính 
toán. Sự phù hợp giữa kết quả tính toán và kết quả thí nghiệm đã khẳng định tính 
đúng đắn của mô hình. Kết quả này được công bố trong công trình [5],[6]. 
 4. Phương pháp và thiết bị đo tầm nhìn thấy đối tượng trên đường của người 
lái được trình bày trong luận án có thể được ứng dụng trong thực tiễn trên những 
đoạn đường thường xảy ra tai nạn giao thông đường bộ vào ban đêm. Trên cơ sở đó 
quy định vận tốc tối đa chạy xe trong đêm trên đoạn đường này [4],[5]. 
5. Việc đánh giá đèn chiếu sáng phía trước ô tô thông qua các hệ số an toàn 
(Katd, Kc, Kp) giúp cho các nhà sản xuất và người tiêu dùng có được sự so sánh định 
lượng giữa các đèn để nghiên cứu phát triển cũng như lựa chọn sản phẩm. 
Luận án có thể làm tài liệu tham khảo cho các nhà máy sản xuất, lắp ráp đèn 
ô tô, nhà máy sản xuất, lắp ráp ô tô, các cơ quan quản lý chuyên ngành liên quan tới 
an toàn giao thông đường bộ, các cơ sở đào tạo và nghiên cứu. 
Kiến nghị: 
- Luận án khuyến cáo người lái ô tô trong việc làm chủ tốc độ phù hợp với 
khả năng quan sát. Người lái ô tô cần có các hiểu biết về sử dụng đèn chiếu xa, 
chiếu gần của ô tô một cách hợp lý, khoa học để đảm bảo an toàn giao thông. Khi 
lái xe trong đêm ngoài khu vực đô thị vận tốc tối đa cho phép ≥ 80km/h, để bảo 
đảm an toàn nên sử dụng đèn chiếu xa, nếu vì lý do nào đó phải sử dụng đèn chiếu 
gần thì phải giảm tốc độ chuyển động cho phù hợp. 
- Các cơ sở sản xuất, lắp ráp ô tô cần có khuyến cáo đối với người lái về vận 
tốc an toàn giới hạn của từng loại ô tô khi sử dụng đèn chiếu gần và trong các tình 
huống nguy hiểm khi tầm nhìn giảm xuống đột ngột. 
121 
 Hướng nghiên cứu tiếp theo: 
- Vùng chiếu sáng của đèn chiếu sáng phía trước ngoài yêu cầu về tầm nhìn 
như đã đề cập trong luận án còn bị ràng buộc bởi yêu cầu về kiểm soát độ chói cho 
các xe đi ngược chiều và khả năng quan sát biển báo hiệu đường bộ nên cần có các 
nghiên cứu rộng hơn. 
- Theo hướng nghiên cứu của luận án có thể mở rộng khái niệm “an toàn” 
liên quan tới chuyển hướng chuyển động, tầm nhìn bị hạn chế bởi các yếu tố như 
trời mưa, sương mù, bụi, 
122 
Danh mục công trình công bố của tác giả 
1. Nguyen Thai Hung, Headlamp - Some discussion about the color of 
light, Tuyển tập Hội nghị Quốc tế về công nghệ ô tô - ICAT’2005. 
2. Nguyễn Thái Hùng, Nghiên cứu các yếu tố liên quan giữa đèn chiếu 
sáng phía trước và an toàn chuyển động của ôtô, Đề tài nghiên cứu khoa 
học của NCS, Trường Đại học Giao thông vận tải, 2009. 
3. Nguyễn Thái Hùng, Nghiên cứu ảnh hưởng của các yếu tố quang học tới 
tầm nhìn thấy đối tượng trên đường của người lái ô tô, Đề tài nghiên cứu 
khoa học của NCS, Trường Đại học Giao thông vận tải, 2010. 
4. Nguyễn Thái Hùng, Nghiên cứu khảo sát đo tầm nhìn thấy đối tượng 
trên đường của người lái ô tô trong điều kiện sử dụng đèn chiếu sáng phía 
trước, Đề tài nghiên cứu khoa học của NCS, Trường Đại học Giao thông 
vận tải, 2011. 
5. Nguyễn Văn Bang, Nguyễn Thái Hùng, Đặng Việt Hà, Tô Hoàng Tùng, 
Xác định tầm nhìn thấy đối tượng trên đường của người lái ô tô trong đêm 
khi sử dụng đèn chiếu sáng phía trước bằng thực nghiệm, Tạp chí Cơ khí 
Việt Nam - Số 6 tháng 6/2013, trang 20-23. 
6. Nguyễn Văn Bang, Nguyễn Thái Hùng, Đặng Việt Hà, Doãn Mạnh 
Hùng, Xác định vận tốc chuyển động an toàn của ô tô trong đêm khi sử 
dụng đèn chiếu sáng phía trước, Tạp chí Cơ khí Việt Nam - Số 8 tháng 
8/2013, trang 15-19. 
123 
Danh mục tài liệu tham khảo 
Tài liệu tiếng Việt 
[1] Lương Duyên Bình (1992), Giáo trình Vật lý đại cương, Tập 3 - 
Nhà xuất bản giáo dục, Hà Nội. 
[2] Bộ Công an (2009), Thông tư số 58/2009/TT-BCA(C11) ngày 
28/10/2009 Quy định và hướng dẫn thống kê, tổng hợp, xây dựng 
cơ sở dữ liệu, cung cấp thông tin về tai nạn giao thông đường bộ. 
[3] Bộ Giao thông vận tải (2011), QCVN 09 : 2011/BGTVT: Quy 
chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ 
môi trường đối với ô tô. 
[4] Bộ Giao thông vận tải (2011), QCVN 32 : 2011/BGTVT: Quy 
chuẩn kỹ thuật quốc gia về kính an toàn của xe ô tô. 
[5] Bộ Giao thông vận tải (2011), QCVN 35 : 2011/BGTVT: Quy 
chuẩn kỹ thuật quốc gia về đặc tính quang học đèn chiếu sáng 
phía trước của phương tiện giao thông cơ giới đường bộ. 
[6] Nguyễn Hữu Cẩn (2004), Phanh Ô tô, cơ sở khoa học và thành 
tựu mới - Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật. 
[7] Nguyễn Hữu Cẩn (2000), Lý thuyết ô tô máy kéo, Nhà xuất bản 
khoa học và kỹ thuật, Hà Nội. 
[8] Bùi Xuân Cậy, Trần Thị Kim Đăng, Vũ Đức Sỹ, Nguyễn Quang 
Phúc (2009), Thiết kế nền mặt đường ô tô, Nhà xuất bản Giao 
thông vận tải, Hà Nội. 
[9] Bùi Xuân Cậy, Nguyễn Văn Hùng, Nguyễn Hữu Dũng (2012), An 
toàn giao thông đường bộ - Nhà Xuất bản Giao thông vận tải, Hà 
Nội. 
[10] Lê Văn Doanh, Đặng Văn Đào, Lê Hải Hưng, Ngô Xuân Thành, 
Nguyễn Anh Tuấn (2008), Kỹ thuật chiếu sáng - Chiếu sáng tiện 
nghi và hiệu quả năng lượng - Nhà Xuất bản Khoa học và Kỹ 
thuật, Hà Nội. 
[11] Cao Trọng Hiền, Nguyễn Văn Bang, Trịnh Chí Thiện (1995), Thí 
nghiệm ô tô, Trường Đại học Giao thông vận tải, Hà Nội. 
[12] Đỗ Đình Hòa (2006), Điều tra tai nạn giao thông, Nhà xuất bản 
Công an nhân dân, Hà Nội. 
124 
[13] Phạm Văn Lang, Bạch Quốc Khang (1998), Cơ sở lý thuyết Quy 
hoạch thực nghiệm và ứng dụng trong kỹ thuật nông nghiệp, Nhà 
xuất bản nông nghiệp, Hà Nội. 
[14] Phạm Hữu Nam (1991), Nghiên cứu phương pháp đánh giá hiệu 
quả phanh - Luận án Phó tiến sỹ khoa học kỹ thuật. 
[15] Nguyễn Khắc Trai (1997), Tính điều khiển và quỹ đạo chuyển 
động của ô tô, NXB Giao thông vận tải. 
[16] Nguyễn Doãn Ý (2009), Xử lý số liệu thực nghiệm trong kỹ thuật, 
Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. 
[17] Các trang Web: 
 Tài liệu tiếng Anh 
[18] Adrian W (1976), Method of calculating the required luminances 
in tunnel entrances, Lighting Research and Technology. 
[19] Antonio Lopez, Jorg Hilgenstock, Andreas Busse, Ramon 
Baldrich, Felipe Lumbreras, Joan Serrat, Nighttime Vehicle 
Detection for Inteligent Headlight Control, Computer Vision 
Centre and Computer Science Dept., Anton. Univ. of Barcelona 
Volkswagen AG, Group Research. 
[20] AUTOMOTIVE HANDBOOK (1993), Imprimé en Allemagne. 
[21] Blanco M (2002), Relationship Between Driver Characteristic, 
Nighttime Driving Risk Perception, and Visual Performace under 
Adverse and Clear Weather Conditions and Different Vision 
Enhancement Systems, Virginia Tech Electronic Thesis and 
Dissertation. 
[22] Burkard Wordenweber, Jorg Wallaschek, Peter Boyce, Donald 
Hoffman (2007), Automotive lighting and Human Vision, 
Springer-Verlag Berlin Heidelberg. 
125 
[23] Daniel J. Stern (2009), “What is Selective - Yellow light?”, USA. 
[24] David W. More (1998), Headlamp history and harmonization, 
Michigan. 
[25] Douglas Mace, Philip Garvey, Richard J. Porter, Richard Schwab, 
Werner Adrian (2001), Countermeasures for reducing the effects 
of headlight glare, The AAA Foundation for traffic safety, USA. 
[26] Dubrovin A, Leleve J, Prevost A, Canry M, Cherfan S, Lecocq P, 
Kelada J.M, Kemeny A, Application of real-time lighting 
simutation for intelligent front-lighting studies, VALEO lighting 
system - Technocenter Renault. 
[27] Gordon Harris, Daniel Karpen, Color-Corrected Motor Vehicle 
Headlight, Rearview Mirror, and Windshield for Glare Control, 
Huntington, NY. 
[28] Hills BL (1976), Visibility under night driving conditions: 
Deviation of (ΔL, A) characteristic and factors in their 
application, Lighting Research and Technology. 
[29] Jason Clark (2004), Nighttime Driving Evaluation of the Effects 
of Disability and Discomfort Glare from Various Headlamps 
under Low and Hight Light Adaptation Levels - Blacksburg, 
Virginia. 
[30] John Van Derlofske (2003), Glare and nighttime roadway 
visibility, TRB Annualy meeting workshop 101. 
[31] Margie Peden, Richard Scurfield, David Sleet, Dinesh Mohan, 
Adnan A. Hyder, Eva Jarawan, Colin Mathers (2004), World 
report on road traffic injury prevention, World Health 
Organization, Geneva. 
[32] Mark Babizhayev (2003), Glare Disability and Driving Safety, 
Ophthalmic Research. 
[33] Rudolf G. Mortimer, Judith M. Becker, Computer Simulation 
evaluation of visibility distances provided by three headlamp 
systems, Highway safety Research Institute, University of 
Michigan. 
126 
[34] Santokh Singh, Mike Perel, Drivers’ perceptions of headlight 
glare from oncoming and following vehicles, National Highway 
Traffic Safety Administration - US. Department of 
Transportation. 
[35] Schoon C.C, Schreuder D.A (1993), HID car headlights and road 
safety, Leidschendam, SWOV Institute for Road Safety Research, 
The Netherlands. 
[36] The 28
th
 Asia experts meeting on Headlamps (2011), Ha Noi. 
[37] UN-ECE R13 Uniform Provisions concerning the approval of 
vehicles of categories M,N and O with regard to braking. 
[38] UN-ECE R112 Uniform Provisions concerning the approval of 
motor vehicle headlamps emtting an asymmetrical passing beam 
or a driving beam or both and equipped with filament lamps. 
[39] UN-ECE R113 Uniform Provisions concerning the approval of 
motor vehicle headlamps emtting a symmetrical passing beam or 
a driving beam or both and equipped with filament lamps. 
[40] Valeo (2008), Cars and Safety. 
 Tài liệu tiếng Nga 
[41] Cытник В. Н. (1971), Решение некаторых вопросов 
организации и безопасности движения с учетом особенностей 
зрительного восприятия водителя. Автореф. Дис. На соиск. 
Ученой степ. Канд. Техн. Наук. 
[42] К.М.Левитин (1986), Безопасность движения автомобилей в 
условиях ограниченной видимости, Москва “транспорт”. 
 Tài liệu tiếng Trung 
[43] Hứa Hồng Quốc (2004), Sự cố kỹ thuật ô tô - Dùng cho chuyên 
ngành ứng dụng kỹ thuật ô tô - Nhà Xuất bản Giao thông nhân 
dân, Bắc Kinh.